Türkiye uzun zamandır görmediği yüksek enflasyon süreciyle karşılaştı. Mali ve para politikasında yapılan değişikliklerle birlikte dezenflasyon süreci enflasyonun baz etkisi nedeniyle başlamış oldu.
Fiyatlarda düşüş yaratmayacak ancak artış hızını düşüren sürece giren Türkiye ekonomisinde yatırım yapanlar da kazançlarını merak ediyor. Enflasyon geçtiğimiz Mayıs ayında yüzde 75.45'e çıkmasının ardından artış hızındaki düşüşle birlikte Eylül ayında yüzde 49.38'e kadar geriledi.
Bu süreçte elindeki parasını değerlendiren kişiler yaptıkları yatırımlar karşısında enflasyonun üstünde getiri sağlamak istese de bazı yatırım araçları buna müsaade etmedi.
ALTIN NE GETİRDİ?
Altın fiyatlarını baz aldığımızda yılbaşında altının gramı 1961 lira seviyesindeydi. Günümüzde 2912 lira seviyelerinde işlem görüyor. Altın yılbaşından bu yana yüzde 48.5 seviyesinde getiri sağlamış oldu. Son bir yıla bakarsak altının getirisi yüzde 76 oldu. Son 2 yıla bakarsak yüzde 192, son 3 yıla bakarsak yüzde 475, son 4 yıla bakarsak yüzde 497, son 5 yıla bakarsak da yüzde 940 getiri sağlamış.
DOLAR NE GETİRDİ?
Dolar kuru yılbaşında 29.52 lira seviyesindeydi. Günümüzde 34.29 liradan işlem görüyor. Dolar yılbaşından bu yana yüzde 16.15 getiri sağladı. Son bir yıla bakarsak yüzde 24 getiri elde etmiş. Son 2 yıla bakarsak yüzde 84,65, son 3 yıla bakarsak yüzde 283, son 4 yıla bakarsak yüzde 336, son 5 yıla bakarsak yüzde 488 oranında getiri sağlamış.
EURO NE GETİRDİ?
Türkiye ekonomisine ilişkin açıklanan Orta Vadeli Program hedefleri kapsamında yıl sonunda enflasyon hedefi yüzde 41.5 oldu. Mevcut şartlarda aylık enflasyonun yüksek gelmeye devam etmesi halinde OVP hedeflerinin bir miktar aşılması durumunu ortaya çıkarsa da yıl sonunda enflasyonun hangi seviyelerde olacağına dair fikirler oturmaya başladı.
8 MİLYONDAN FAZLA ASGARİ ÜCRETLİ ZAM BEKLİYOR
2024 yılı tek zamla geçiren asgari ücretliler 2025 yılı için umutlarını koruyor. Mevcutta 17 bin 2 lira maaş alan asgari ücretlilere yapılacak zam özel sektörde diğer ücretli çalışanlar için de belirleyici oluyor. 8 milyon kişi yapılacak zamma şimdiden odaklanmış durumda.
EN SON YÜZDE 49 YAPILDI
2024 yılı için asgari ücrete yüzde 49 oranında zam yapılmış ve asgari ücret 17 bin 2 lira olarak belirlenmişti. Temmuz ayında ara zam beklentileri gerçekleşmemişti.
YENİ ASGARİ ÜCRET NASIL BELİRLENİYOR?
Asgari ücreti, yasa gereği işçi, işveren ve hükümetten beşer temsilci olmak üzere 15 kişiden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonu belirliyor. Komisyon, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı tarafından toplantıya çağrılıyor ve yeni asgari ücreti belirleme çalışmaları kapsamında teamül üzerine aralık ayında dört kez toplanıyor.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın belirlediği üyelerden birinin başkanlık ettiği komisyon, en az 10 üyenin katılımıyla toplanıp oy çokluğuyla karar veriyor. Oyların eşitliği halinde Komisyon başkanın bulunduğu tarafın çoğunluğu sağladığı kabul ediliyor.
Mali ve para politikalarında değişiklikler ve rasyonel ekonomik temellere dönülmesiyle birlikte enflasyon önce yükselip sonrasında baz etkisi nedeniyle düşüş gerçekleştirmeye başladı. Dezenflasyon süreci devam ederken Orta Vadeli Program'da enflasyon hedefi bu yıl için yüzde 33'ten yüzde 41.5'e yükseltildi.
Merkez Bankası'ndan gelen sinyallere göre ise politika faizi dezenflasyon süreci başlamış olsa da yüksek kalmaya devam edecek.
FED FAİZ İNDİRDİ
ABD Merkez Bankası Fed 54 ay sonra faiz indirimi gerçekleştirdi ve faizi yüzde 4.75-5 aralığına çekti. Fed'den yeni faiz indirimleri de bekleniyor.
FAİZ KARARI MEVDUATI DİREKT ETKİLİYOR
Merkez Bankası'nın atacağı faiz adımı bankaların vereceği mevduat faizini de doğrudan etkiliyor. Türkiye ekonomisinde alınan önlemler enflasyon üzerinde baz etkisi yarattı ve yıllık enflasyonun yükseliş hızında daralma görüldü.
BU HAFTANIN FAİZLERİ BELLİ OLDU
Merkez Bankası, bankalarca açılan mevduatlara uygulanan ağırlıklı ortalama faiz oranlarını açıkladı.
Türkiye'de konuta olan talep her geçen gün artıyor. Hem satın alma hem kiralama yönünde konut talebi artarken bu artış hızı oranında konut arzı gerçekleşmiyor. Para politikası nedeniyle faizlerin yükselmesinden ötürü konut kredisine ilgi azalırken mevduata olan talep artış gösteriyor.
FAİZLERİN DÜŞME İHTİMALİ ARTTI
Konut kredilerinde faizler düşüş eğilimine geçti ve bankalar yüzde 2,79'a kadar faizi indirdi. Konut almak için yine de yüksek bir oran olan mevcut faizlerin yılbaşından sonra tedrici olarak gerilemesi bekleniyor. Politika faizinin düşmesiyle birlikte parasını mevduata park edenlerin de bundan sonraki süreçte elde ettikleri faiz gelirleriyle farklı alanlara yatırım yapması ve mevduatın cazibesini yitirmesi beklentisi yükseliyor.
MALİYETLER YÜKSEK SEYREDİYOR
Konut maliyetleri her geçen ay yükseliyor. Konut maliyetinin yanında arsa payı da eklenince bu durum da fiyatlara artış olarak yansıyor. Artan fiyatlar karşısında satış yapamama riskiyle karşılaşan ve durgunluk içinde olan konut sektörünün başrol oyuncusu müteahhitler beklemeye geçti. İnşaat maliyeti içinde en büyük kalemlerden birisini de işçilik oluşturuyor. İnşaat alanında usta eksikliği, deprem bölgesinin ustalara olan talebi nedeniyle inşaat işçilerinin günlükleri 3 bin lirayı aşabiliyor.
FIRSAT VAR MI?
Sıfır ya da ikinci el konut fiyatları neredeyse dip seviyelere gerilemiş durumda. İlandaki dairelerin satış süreçleri ayları bulurken fiyatların gerilemesi nedeniyle konut yatırımı yapacaklar için fırsat doğmuş oldu. Pazarlık konusunda elinde nakit parası olanlar güçlendi ve kıran kırana pazarlıkla ilan fiyatının yüzde 30 altına satın almalar gerçekleşebiliyor.
İHTİYACI OLANLAR UCUZA SATIYOR
Türkiye ekonomisi zorlu günleri geride bıraktı. Dezenflasyon süreci başlarken cari açıkta gerileme, ihracatta artış, gri listeden çıkma, uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının not yükseltişi, para politikasındaki rasyonelleşme, mali disiplin, Orta Vadeli Program kapsamındaki tedbirler gibi birçok önemli gelişme yaşandı.
Piyasalar ekonomiye ilişkin bu gelişmeleri kayda almamış gibi davranmaya başladı. Borsa İstanbul hızlı düşüş yaşarken döviz kurlarında artış başladı. Baz etkisi nedeniyle enflasyon düşüşe geçse de aylık enflasyonun yüksek olması yüksek faiz ortamının devamına işaret etti.
BORSA İSTANBUL TARİHİ ZİRVESİNDEN DÜŞTÜ
Borsa İstanbul tarihi zirvesi olan 11 bin 245 puan seviyesinden 8869 puana kadar geriledi. Yüzde 20 oranında kayıp yaşayan BİST’te hisse bazlı bakıldığında yatırımların kayıpları daha da derinleşti. Parasını mevduatta risksiz olarak değerlendirselerdi 1 milyon liraya 3 ayda yüzde yüzde 13 oranında bileşik faiz getirisi gelir ve anapara+faizin brüt getirisi 1 milyon 130 bin lira oluyordu.
