Önce 46, sonra 319 milyon
dolar, şimdi ise milyar dolarlar konuşuluyor... İhaleye kimler katılacak, `havuz` kime kalacak, milyar dolar nasıl ödenecek?..
Gündeme ilk kez 1996 yılında giren havuz ihalesi terimi, daha bilinen adıyla futbol maçlarının yayın ihalesi, artık hayatımızın bir parçası... Her ihalenin ardından büyük tartışmalar yapılıyor, ihalenin bedeli, alan kanalın abonelerden talep ettiği ücretler ve en önemlisi de diğer televizyon kanallarının talep ettiği
haber amaçlı görüntüler... İlk ihalede bütün televizyon kanalları büyük bir yarışa girmiş, ancak daha sonra Show TV`nin sahibi Erol Aksoy, üç yıl için 46 milyon doları gözden çıkararak ihaleyi kapmıştı... O dönem için bu para inanılmazdı. İhale sonrasında, TV kanalı bu parayı nasıl ödeyecek, bu parayı ödemesi için ne kadar abonesi olması gerekiyor ya da ne kadar reklam geliri sağlaması gerekiyor? gibi sorular birbirini izlemişti. Yani yayın çevreleri, ilk kez karşılaştıkları bir uygulamada bu paranın yayın kuruluşu için verimli olup olmayacağını bilmiyordu. Ancak Erol Aksoy hesaplarını doğru yapmıştı -ya da şanslıydı denilebilir- bütün tartışmalara, ve ödemelerde yaşanan birtakım küçük aksaklıklara rağmen, ihalenin süresi olan üç yılı tamamladı. Havuz ihalesinin ikincisi 1999-2000 sezonunda yapıldı. Bu kez rakam kelimenin tam anlamıyla dudak uçuklatan miktardaydı.
İhalenin toplam bedeli, birkaç yıl öncesinde özelleştirilen Denizbank ve Sümerbank`ın toplam değerini aşıyordu. Yani iki bankaya bedel bir ihale yapmıştı Futbol Federasyonu. İhale sonrasında yine en sık dile getirilen soru bu paranın nasıl ödeneceğine ilişkindi. Bu kez kaygılar boşa çıkmadı, ihaleyi alan kuruluş ödemeleri imzalanan sözleşmeye uygun olarak yapamıyordu. Ancak bu sezon lig maçlarının devre arasında bu iyice su yüzüne çıkınca, Futbol Federasyonu süre dolmadan yeni bir ihaleyi gündeme getirdi. Derken üçüncü ihale geldi çattı. Peki şimdi ne olacak? İhalede kimler çarpışacak? Hangi grup daha ağır basıyor? Star Grubu bu ihaleye katılabilecek mi?
TELEON YAYINLACAĞIM DİYOR:
İkinci havuz ihalesini alan Star Grubu, 1999 yılı ağustos ayında yaşanan deprem sonrasında kayba uğradığını belirterek, Futbol Federasyonu`ndan ihale süresini uzatmayı talep etmiş ancak bu istek geri çevrilmişti. Maçları yayınlayan şifreli kanal Teleon, hedeflediği abone sayısına bu dönemde ulaşamadı. Spor çevreleri, Teleon`un abone sayısının düşük olmasına neden olarak o sezon ligin heyecansız olmasını gösterdiler. Bir sonraki sezon Teleon için daha iyi başladı. Bu dönemde abone sayısı 100 bini aştı. Ancak ödemeler yine de düzenli olarak yapılamıyordu. Birçok defa kriz çıktı ve her seferinde bir şekilde Futbol Federasyonu`yla anlaşmaya varıldı. En ciddi kriz ise geçen yılın ağustos ayında patlak verdi. Uzun görüşmelerden sonra yine anlaşma sağlandı.
Ancak son yaşanan finansal kriz bütün çevreleri derinden sarstı ve Teleon yönetimi, iyice zora girdi. Teleon, ertelene ertelene Ocak 2001`e kadar gelen ödemelerini yapmamakta direnince yeni ihale gündeme geldi. İhale gündeme geldi gelmesine ama, Teleon hala gazetelere tam sayfa ilanlar vererek birinci lig maçlarını yayınlamaya devam edeceğini açıkladı ve buna yönelik ilanlarına devam ediyor. Futbol Federasyonu ise, Teleon`un maçları yayınlamak şöyle dursun, yeni ihaleye katılamayacağını belirtiyor. Futbol Federasyonu Başkan Yardımcısı Ata Aksu, Teleon`un ihalede yer alamayacağını ama, Uzanların başka bir şirketiyle ihaleye girebileceğini belirtiyor. Yani Star Digital`in ihaleye girmesinin herhangi bir sakıncası yok.
ALTI AY ÖNCEKİ RAKAMLAR:
Geçen yılın ağustos ayında Futbol Federasyonu`yla Teleon arasında yaşanan büyük kriz sonrasında rakip şirketler de yeni ihalenin yapılması konusunda seslerini yükseltmişlerdi. Ve bir rakam ortaya atmışlardı. O dönem için ihalenin en kuvvetli iki adayından biri olan Cine 5 bu ihale için 1 milyar 122 milyon doları gözden çıkarabileceğini açıklarken, diğer aday DigiTurk bu rakamın da üzerine çıkarak çıtayı 1 milyar 130 milyon dolara çıkarmıştı.
DigiTurk Genel Müdürü Ertan Özerdem`in o dönemde Futbol Federasyonu`na kendi imzasıyla gönderilen teklif, altı sezon için geçerli olacaktı. Şimdi merak edilen konu geçen yıl teklif edilen bu rakamların ihalede gündeme gelip gelmeyeceği...
Yaşanan kriz Teleon gibi rakip şirketleri ne kadar etkiledi ya da bu konudaki tekliflerini ne kadar düşürdü bilinmez ama, yayın çevreleri bu kadar yüksek rakamlarla bu işin asla verimli yürümeyeceği görüşündeler. Bu nedenle rakamın yüksek olmasından öte, Futbol Federasyonu`nun bunu ödeyebilecek bir kuruluşa ihaleyi vermesinden yana... Peki rakam yüksek mi? Federasyon Başkan Yardımcısı Ata Aksu, Bu bir arz-talep meselesi demekle yetiniyor.
Star Grubu bir yana bırakılırsa şu anda DigiTurk ve Cine 5, en ciddi iki rakip konumunda. Her iki yayın kuruluşunun da bu ürünün pazarlanması için ciddi altyapı hazırlıkları yaptığı belirtiliyor. Star Grubu ise Teleon dışında başka bir isimle bu ihaleye girip, son iki yılda elde ettiği abone sayısını ve müşteri kitlesini kaybetmeden büyümesini sürdürmeyi planlıyor.
Öte yandan DigiTurk gibi dijital yayın yapan kuruluşların bu ihaleye katılabilmesi için Futbol Federasyonu`nun ihale şartnamesinde değişiklik yapması gerekiyor. Bununla ilgili görüş ve önerilerin federasyona iletildiği belirtiliyor. Federasyonun dijital yayın yapan kuruluşları da ihaleye dahil edeceği, çünkü bu işi pazarlayacak en iyi platformlardan birinin dijital yayın ortamı olduğu da dikkat çekilen noktalar arasında.
HABER AMAÇLI GÖRÜNTÜ SORUNU VE AVRUPA ÖRNEĞİ:
BUGÜNE kadar yapılan her iki ihalede de büyük tartışmalara neden olan haber amaçlı görüntüler, yeni ihalede de tartışma yaratacak gibi görünüyor. Öyle ki medya dünyası ihaleyi kimin alacağını değil, haber amaçlı görüntülerin yeni ihalede garanti altına alınıp alınmayacağını merak ediyor ve bunun üzerine konuşuyor.
FUTBOL Federasyonu ise, daha önce yaşanan kargaşayı göz önünde bulundurarak, yeni yapılacak ihalede şartnameye haber amaçlı görüntüleri güvence altına alacak bir madde koyabileceğinin sinyallerini veriyor.
PEKİ her iki ihale sonrasında da büyük tartışma yaratan haber amaçlı görüntüleri Avrupa ülkeleri nasıl güvence altına alıyor?
FRANSA`DA naklen yayın ihalesini iki kanal almış. Diğer kanallar 1.5 dakikalık haber amaçlı görüntüleri ücretsiz alıyor. Diğer yayınlar içinse Fransız Telecom`a ait bir kuruluş görevlendirilmiş durumda. Bu kuruluş 90 dakikanın tamamını kaydediyor ve isteyen yayın kuruluşlarına servis yapıyor. Kanallar da istediği görüntüyü seçip yayınlayabiliyor.
FUTBOLUN çok popüler olduğu diğer bir Avrupa ülkesi İtalya`da da haber amaçlı 1.5 dakikalık görüntüyü kullanmak serbest. Kanallar uydudan istediği görüntüleri alıyor ve kullanıyor.
İSPANYA`DA da bütün kanallar 1.5 dakikalık görüntüleri uydudan alıyor ve ücretsiz yayınlıyor.
BU NOKTAYA NASIL GELİNDİ?
* FUTBOL Federasyonu yetkilileri, bu noktaya gelinmesinde Teleon`u çok fazla sorumlu tutmuyor. Bütün çabalara rağmen bu noktaya gelindiği belirtiliyor.
* UZAN Grubu, 1999`da yaşanan iki büyük depremin, satışları olumsuz etkilediğini belirterek ihalenin süresini uzatmayı, böylece ilave edilecek süreyle kayıplarını karşılayabileceğini federasyona bildirmişti. Ancak federasyon süreyi uzatmayı kabul etmedi.
* TELEON 1999-2000 Futbol sezonunda hem deprem hem de ligin çok heyecansız olması sebebiyle hedeflenen aboneye bir türlü ulaşamadı. Bu sezon abone sayısında artış oldu ama, bu kez de finansal kriz baş gösterdi.
* BÜTÜN bunlar yaşanırken, yedi ay önce Teleon ilk ödeme zorluğu içine girdi. Federasyon toplandı ve yeni bir ödeme planı yapıldı. Bu sıkışıklık atlatıldıktan 4 ay sonra yeni bir sıkışıklık doğdu. Federasyon Teleon`a yine zaman tanıdı ve bu sıkıntı da aşıldı. Kasım ayı geldiğinde Teleon ödemeleri yapamaz hale gelmişti. Bu nedenle artık yeni bir ihale yapma gereği ortaya çıktı.
BUGÜN gelinen noktada Teleon, toplam ihale bedelinin 210 milyon dolarını ödemiş durumda. Geriye 100 milyon dolarlık bir ödenme yapması gerekiyor. Federasyon yetkilileri, bu ödemeden bütçeye 31.5 milyon dolarlık bir kaynak aktarıldığını belirtiyorlar.