Araca zam gelmediği halde fahiş fiyatlı ilanlardan T10X alacak kişi muhtemelen olmayacak, ancak yaşanan gelişme, uzun süredir ikinci el ilan sitelerinde şişirilen fiyatlarla ilgili önemli bir örnek teşkil ediyor.
DONANIMLARI DEĞİŞTİ
Togg, Nisan 2025 üretimi itibarıyla, T10X standart ve opsiyonel ürün özelliklerini değiştirdiğini bildirdi. Üç farklı seçenekle tercih edilebilen T10X’leri fiyatlar değişmedi ancak “V2 RWD Uzun Menzil” isimli en üst versiyona; 50 bin TL’lik ses sistemi ve 50 bin TL’lik cam tavan eklendiğinde ya da 20 bin TL’lik akıllı destek paketi ve söz konusu iki donanımdan birisi eklendiğinde ÖTV dilimi matrah limitlerinden dolayı değişiyor. Fiyatı 2 milyon 500 bin TL’ye yükseliyor. Sebebi ise aracın yüzde 10 ÖTV diliminden yüzde 40 ÖTV dilimine geçiyor olması.
1.7 MİLYON TL’YE ALMAK MÜMKÜN
İşte bunu gören bazı fırsatçılar, ilan sitelerinde kullanılmış T10X’leri “en dolu paket” diyerek 2.3-2.5 milyon TL fiyatlarla satışa çıkardı. Fiyatların yükseldiğini görenler de T10X’leri zamlı fiyattan satışa koydu. Araca hiç zam gelmemesine rağmen ve halen uzun menzilli ve baz donanımlı versiyonu sıfır kilometre olarak 1 milyon 745 bin TL’ye satın alınabilmesine rağmen, bir anda ikinci elde fiyatları fırladı.
Ne yüksek fiyatlar ne de sınırlı kredi koşulları otomotiv satışlarını frenleyemedi. Ocak ve şubat aylarındaki sınırlı daralmaya rağmen temposunu koruyan otomotiv pazarı ‘en iyi mart’ rekorunu kırdı. Bu dönemde, ÖTV avantajı bulunan tamamen elektrikli ve Plug-in Hybrid (şarj edilebilen hibrit) modellerin satışlarında rekor büyümeler gerçekleşti.
Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği’nin (ODMD) açıkladığı son verilere göre, mart ayında otomobil ve hafif ticari araç pazarı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 6.4 artarak 116 bin 900 adede yükselirken; otomobil satışları yüzde 5.5 artarak 91 bin 828 adet, hafif ticari araç satışları yüzde 10.2 artarak 25 bin 72 adet oldu. Pazar, 10 yıllık Mart ayı ortalama satışlara göre yüzde 48 arttı.
İLK ÇEYREKTE YÜZDE 6.5’LIK DARALMA
Ocak-Mart 2025’i kapsayan ilk çeyrek sonuçlarına göre ise otomobil ve hafif ticari araç pazarı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 6.5 daralarak 276 bin 284 adet olarak gerçekleşti. Bu dönemde otomobil satışları yüzde 4.1 oranında azalarak 223 bin 793 adede, hafif ticari araç pazarı yüzde 15.5 daralarak 52 bin 491 adede geriledi.
İlk çeyreğin sonunda, yasal düzenlemelerle belirlenen şartları karşıladığında yüzde 10 ve yüzde 30 ÖTV dilimine girebilen tam elektrikli ve Plug-in Hybrid modellere olan ilginin önemli oranda arttığı görüldü.
DÜŞÜK ÖTV’Lİ MODELLERE HÜCUM
Ocak-Mart 2025’te tamamen elektrikli otomobil satışları geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 105.53 artarak 29 bin 99 adede yükselirken, bu otomobillerin pazardan aldığı pay yüzde 13’e yükseldi. Elektrikli otomobil satışlarının yüzde 80.1’ini motor gücü 160 kW’nın altında olan yani yüzde 10 ÖTV dilimine giren modeller oluşturdu. Aynı dönemde Plug-in Hybrid otomobil satışları yüzde 1.829 artarak 9 bin 435’e yükseldi.
Gelen ek vergiler nedeniyle Türkiye’nin ABD’ye gerçekleştirdiği yaklaşık 1 milyar dolarlık yedek parça ihracatının düşmesi beklenirken, sadece bu ülkeye değil Avrupa’ya ihracat yapan pek çok tedarikçinin de bu karardan etkileneceği tahmin ediliyor.
‘2024 RAKAMLARININ GERİSİNE DÜŞERİZ’
Konuyla ilgili Hürriyet’in sorularını yanıtlayan Otomotiv Satış Sonrası Ürün ve Hizmetleri Derneği (OSS) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Özçete, “ABD Başkanı Donald Trump’ın ithal otomobillere yüzde 25 ek gümrük vergisi uygulanacağına dair yapmış olduğu açıklama özellikle otomotiv ve otomotiv satış sonrası ihracatçısı tüm ülkelere olumsuz yönde etki edecektir. Küresel tedarik zinciri dengelerini doğrudan etkileyecek olan bu karar satış rakamlarının geriye çekilmesi ile birlikte otomotiv yedek parça ihtiyacının da geriye çekilecek olması ihracat rakamlarına doğrudan etki edecektir. Ülke olarak doğrudan ABD’ye otomotiv ihracatı yapan Avrupa ülkelerine yedek parça ihracatı yapıyor olmamız, otomotiv bileşenlerinin yedek parça olduğu ihracat adetlerinin azalması ile otomotiv satış sonrası ihracatçısı olan bizim gibi ülkeleri doğrudan etkileyecektir. Bu da yedek parça montaj hattına üretim yapan fabrikalara olumsuz yönde etki edecektir” dedi.
Türkiye’nin ABD’ye gerçekleştirdiği yedek parça ihracatıyla ilgili bilgiler de veren Ali Özçete, “Ülkemiz özelinde 2023 yılı ABD otomotiv yedek parça ihracat rakamlarımız 861 milyon 738 bin 525 dolar seviyelerinden 2024 yılında yüzde 20.34’lük artışla 1 milyar 37 milyon 52 bin 462 dolar seviyelerine ulaşmıştı. Yüzde 25 ek gümrük vergisi sebebiyle 2025 yılı ABD’ye yapacağımız ihracatın 2024 yılının gerisinde kalmasından endişe duymaktayız” bilgisini verdi.
Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) ve Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği (TAYSAD) yetkilileri ise şimdilik sessiz kalmayı tercih ediyor.
‘SERT ÖNLEMLER KAPIDA’
Son birkaç yılda otomobil satın almak kadar yürütebilmek ve hasar alması durumunda yedek parça ve servis maliyetlerini karşılamak dafsx zorlaştı. Artan yedek parça fiyatları kaskosuz trafiğe çıkmayı büyük bir risk haline getirirken güncel veriler, şu anda trafikte her 10 sürücüden 7’sinin bu riski göze alarak yola çıktığını ortaya koyuyor.
Türkiye Sigortalar Birliği’nin 2024 yılına ait verilerine göre, yollardaki araçların sadece yüzde 30’unda kasko bulunurken yüzde 70’inde kasko bulunmuyor. Yani milyonlarca sürücü ister büyük ister küçük olsun aracında oluşan her türlü maddi hasarı kendi cebinden karşılamak zorunda kalıyor.
SADECE CAM 15-25 BİN TL
Biz de son dönemde artan yedek parça fiyatlarını, bir otomobilde en çok hasar alan parçalar üzerinden çıkardık. Motor Aşin’in Hürriyet için derlediği verilere göre, otomobilde en çok hasar alan parçaların başında ön tampon, ön ve arka farlar, yan aynalar, cam ve jantlar şeklinde sıralanıyor.
İkinci elde en çok satan modeller üzerinden örnek vermek gerekirse; bugün 2020 model Volkswagen Passat’ın ön farları için orijinal yedek parça (OEM) fiyatları 15-20 bin TL arasında değişiyor. Aynı otomobilin ön tamponu için 12-28 bin TL, arka stopları için 10-15 bin TL, arka tamponu için 10-15 bin TL, kaputu için 20-30 bin TL, ön camları için 15-25 bin TL ve jantı için 10-15 bin TL bütçe ayırmak gerekiyor. Yan sanayi parçalarda fiyatlar yarı yarıya düşüyor. Şu anda hasarlı parçayı değiştirmenin en uygun fiyatlı yolu olan “çıkma” parçaları bulabilmek ise zor. Bulunduğu takdirde maliyet 3’te 1’i oranında düşüyor.
MEGANE İÇİN GÜNCEL FİYATLAR
Son iki yılda Türkiye pazarına çıkarma yapan Çinli otomotiv markaları, Türkiye’nin aldığı ilave gümrük vergisi ve ithalatı zorlaştıran kararlar arasında satışlarını koruyarak pazar paylarını arttırmaya çalışıyor. Yatırım kararı alan BYD’nin satışları bir yıl içerisinde 10 katın üzerinde artarken, Chery ve MG’de geçtiğimiz yıla kıyasla önemli kayıplar yaşandı.
Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği’nin (ODMD) açıkladığı son verilerden derlediğimiz bilgilere göre, Ocak-Şubat 2025 döneminde Çinli markaların toplam otomobil satışları, geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 18.64 azalarak 10 bin 335’e geriledi. Aynı dönemde pazar payları yüzde 8.68’den yüzde 7.83’e geriledi.
Çin’den ithal otomobillere ‘Temmuz 2024’ itibarıyla uygulanmaya başlanan ilave gümrük vergileri öncesiyle karşılaştırıldığında ise kayıp çok daha büyük. Yeni tarifeler öncesinde Haziran 2024’te aylık 9 bin 622 adetlik satışa kadar ulaşan Çinli markaların Şubat 2025 satışları 5 bin 970 adetlere kadar geriledi. Yani aylık bazda satışları ek tarifeker öncesiyle karşılaştırıldığında yüzde 37.90 azaldı.
EN ÇOK ETKİLENENLER
Türkiye pazarındaki en güçlü üç Çinli üretici; BYD, Chery ve MG markasıyla satış yapan Çinli SAIC olarak sıralanıyor. Bu üç markanın satışları Çinlilerin toplam satışlarının yüzde 90’ından fazlasını oluşturuyor. Ocak-Şubat 2025 satış rakamları bir önceki yılın aynı dönemiyle karşılaştırıldığında, ilave gümrük vergileri ve yeni ithalat tarifeleri nedeniyle en büyük kaybı Çinli SAIC yaşadı. Geçen yılın Ocak-Şubat döneminde 2 bin 446 adet teslimat gerçekleştiren SAIC’in bu yılki satışları yüzde 87 daralarak 318 adede kadar düştü. Aynı dönemde Chery Grubu’nun (Jaecoo dahil) satışları yüzde 51.03 oranında gerileyerek 4 bin 630 adetlere geldi. Yatırım anlaşması imzalayıp ilave gümrük vergisi ve ithalat şartlarından muaf olan BYD’nin satışları ise aynı dönemde 13 kattan fazla artarak 375 adetten 5 bin 341 adede yükseldi.
Ocak-şubat aylarında satılan 131 bin 965 sıfır otomobilin 10 bin 335 adedi 7 Çinli markadan geldi.
ABD ve Çin arasındaki rekabet, yapay zekâya da sıçradı. Çinli bir geliştirici, küresel yapay zekâ uygulamaları pazarını elinde tutan ABD’nin tahtını salladı. 6 milyon doların altında bir bütçeyle sadece iki yılda geliştirilen Çinli yapay zekâ uygulaması DeepSeek, geçtiğimiz hafta yeni sürümü R1’i tanıttı. Tanıtım kapsamında ayrıntılı bir makale de yayınlayan şirket, düşük bütçeyle insan denetimi olmadan otomatik olarak öğrenebilen ve kendini geliştirebilen bir dil modelinin nasıl oluşturulacağını açıkladı. DeepkSeek, yeni sürümünü yayınlanmasının üzerinden bir hafta geçmeden Apple’ın uygulama mağazasında birinci sıraya yerleşti.
NEDEN BU KADAR GÜNDEM OLDU?
Çinli DeepSeek’in bir anda dünyada gündem olmasının nedeni ise sadece yüksek indirme adetleriyle uygulama mağazalarında birinci sıraya yerleşmesi değil. Şirketin paylaştığı verilere göre, ABD’nin ithalatını kısıtladığı yüksek kapasiteli çipleri kullanamayan DeepSeek, daha kısıtlı bir gücü ve düşük maliyeti bulunan Nvidia H800’lerle ABD’li ChatGPT seviyesinde bir performans elde etmeyi başardı. Rakiplerinden farklı olarak yapay zekâyı daha erişelebilir ve çok yönlü geliştirdi. R1 modelinin versiyonları, dizüstü bilgisayarlar ve diğer cihazlarda kullanım için de optimize edildi ve yüksek güçlü sunucuların ötesinde esneklik sağladı.
ÇOK DAHA UCUZ FİYATA SAHİP
DeepSeek’in başarısındaki ikinci neden ulaşılabilirlik oldu. Öyle ki, pazarın lideri konumundaki ChatGPT, gelişmiş özelliklerini açmak için kullanıcılardan aylık 15 dolar ücret talep ederken; DeepSeek’in fiyatlandırması sadece 0.55 cent oldu. Bu da yüzde 96 oranında daha ucuza sahip olunabilmesi anlamına geliyor. Öte yandan, sosyal medyadaki kullanıcılar da son bir haftadır matematiksel hesaplamalar ve yazılım kodlamalarında DeepSeek’in başarılı bir şekilde çalıştığını paylaşıyor. Ayrıca, kullanıcı dostu mobil ara yüzüyle OpenAI’nin ChatGPT’nin gerisinde kalmıyor.
DeepSeek’in yükselişi, özellikle Çinli teknoloji firmalarının küresel ölçekte ivme kazanmasıyla birlikte yapay zekâ alanındaki rekabetin de yoğunlaştığını gösterdi. Söz konusu başarı, ABD ve Avrupa şirketlerinin bu zorluğa nasıl yanıt vereceği konusunda önemli soruları gündeme getirdi. OpenAI gibi şirketler ölçeklenebilirlik yeteneklerine odaklanırken, DeepSeek’in uygun maliyeti güçlü performansla birleştirme stratejisi yeni bir standart belirlemiş oldu.
ÇİP HİSSELERİNDE DEPREM
Deepseek’in piyasaya sürdüğü son yapay zekâ modeli, diğer uluslararası rakiplerine göre daha az çip kullanılarak geliştirilince hisseler de altüst oldu. ABD’li finans ajansı Bloomberg’in haberine göre, DeepSeek’in ürünü Silikon Vadisi’nin yaptığı önemli sermaye harcamaları ve işletme giderlerini; dolayısıyla yapay zekâya ayrılan devasa kaynakların sorgulanmasına neden oldu. Bu gelişme sonrası küresel çip şirketlerinin hisseleri sert düştü. Teknoloji şirketlerinden Amazon’un yüzde 0.24, Microsoft’un hisseleri yüzde 3.3 ve Meta’nın yüzde 3.5 geriledi. Hollanda merkezli çip makineleri üreticisi ASML’nin hisseleri yüzde 8 düştü. Piyasa öncesi işlemlerde ABD’li çip şirketleri Nvidia ve Broadcom hisselerinde kayıplar yüzde 7’yi buldu. Hisselerdeki değer kaybı Intel’de ise yüzde 3.4 oldu. Gelişme ayrıca, küresel teknoloji piyasalarını da sarstı. Nasdaq ve S&P 500’de düşüşler yaşanırken, Hong Kong ve Çin’de teknoloji hisseleri yükselişe geçti.
