Son iki yılda Türkiye pazarına çıkarma yapan Çinli otomotiv markaları, Türkiye’nin aldığı ilave gümrük vergisi ve ithalatı zorlaştıran kararlar arasında satışlarını koruyarak pazar paylarını arttırmaya çalışıyor. Yatırım kararı alan BYD’nin satışları bir yıl içerisinde 10 katın üzerinde artarken, Chery ve MG’de geçtiğimiz yıla kıyasla önemli kayıplar yaşandı.
Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği’nin (ODMD) açıkladığı son verilerden derlediğimiz bilgilere göre, Ocak-Şubat 2025 döneminde Çinli markaların toplam otomobil satışları, geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 18.64 azalarak 10 bin 335’e geriledi. Aynı dönemde pazar payları yüzde 8.68’den yüzde 7.83’e geriledi.
Çin’den ithal otomobillere ‘Temmuz 2024’ itibarıyla uygulanmaya başlanan ilave gümrük vergileri öncesiyle karşılaştırıldığında ise kayıp çok daha büyük. Yeni tarifeler öncesinde Haziran 2024’te aylık 9 bin 622 adetlik satışa kadar ulaşan Çinli markaların Şubat 2025 satışları 5 bin 970 adetlere kadar geriledi. Yani aylık bazda satışları ek tarifeker öncesiyle karşılaştırıldığında yüzde 37.90 azaldı.
EN ÇOK ETKİLENENLER
Türkiye pazarındaki en güçlü üç Çinli üretici; BYD, Chery ve MG markasıyla satış yapan Çinli SAIC olarak sıralanıyor. Bu üç markanın satışları Çinlilerin toplam satışlarının yüzde 90’ından fazlasını oluşturuyor. Ocak-Şubat 2025 satış rakamları bir önceki yılın aynı dönemiyle karşılaştırıldığında, ilave gümrük vergileri ve yeni ithalat tarifeleri nedeniyle en büyük kaybı Çinli SAIC yaşadı. Geçen yılın Ocak-Şubat döneminde 2 bin 446 adet teslimat gerçekleştiren SAIC’in bu yılki satışları yüzde 87 daralarak 318 adede kadar düştü. Aynı dönemde Chery Grubu’nun (Jaecoo dahil) satışları yüzde 51.03 oranında gerileyerek 4 bin 630 adetlere geldi. Yatırım anlaşması imzalayıp ilave gümrük vergisi ve ithalat şartlarından muaf olan BYD’nin satışları ise aynı dönemde 13 kattan fazla artarak 375 adetten 5 bin 341 adede yükseldi.
Ocak-şubat aylarında satılan 131 bin 965 sıfır otomobilin 10 bin 335 adedi 7 Çinli markadan geldi.
ABD ve Çin arasındaki rekabet, yapay zekâya da sıçradı. Çinli bir geliştirici, küresel yapay zekâ uygulamaları pazarını elinde tutan ABD’nin tahtını salladı. 6 milyon doların altında bir bütçeyle sadece iki yılda geliştirilen Çinli yapay zekâ uygulaması DeepSeek, geçtiğimiz hafta yeni sürümü R1’i tanıttı. Tanıtım kapsamında ayrıntılı bir makale de yayınlayan şirket, düşük bütçeyle insan denetimi olmadan otomatik olarak öğrenebilen ve kendini geliştirebilen bir dil modelinin nasıl oluşturulacağını açıkladı. DeepkSeek, yeni sürümünü yayınlanmasının üzerinden bir hafta geçmeden Apple’ın uygulama mağazasında birinci sıraya yerleşti.
NEDEN BU KADAR GÜNDEM OLDU?
Çinli DeepSeek’in bir anda dünyada gündem olmasının nedeni ise sadece yüksek indirme adetleriyle uygulama mağazalarında birinci sıraya yerleşmesi değil. Şirketin paylaştığı verilere göre, ABD’nin ithalatını kısıtladığı yüksek kapasiteli çipleri kullanamayan DeepSeek, daha kısıtlı bir gücü ve düşük maliyeti bulunan Nvidia H800’lerle ABD’li ChatGPT seviyesinde bir performans elde etmeyi başardı. Rakiplerinden farklı olarak yapay zekâyı daha erişelebilir ve çok yönlü geliştirdi. R1 modelinin versiyonları, dizüstü bilgisayarlar ve diğer cihazlarda kullanım için de optimize edildi ve yüksek güçlü sunucuların ötesinde esneklik sağladı.
ÇOK DAHA UCUZ FİYATA SAHİP
DeepSeek’in başarısındaki ikinci neden ulaşılabilirlik oldu. Öyle ki, pazarın lideri konumundaki ChatGPT, gelişmiş özelliklerini açmak için kullanıcılardan aylık 15 dolar ücret talep ederken; DeepSeek’in fiyatlandırması sadece 0.55 cent oldu. Bu da yüzde 96 oranında daha ucuza sahip olunabilmesi anlamına geliyor. Öte yandan, sosyal medyadaki kullanıcılar da son bir haftadır matematiksel hesaplamalar ve yazılım kodlamalarında DeepSeek’in başarılı bir şekilde çalıştığını paylaşıyor. Ayrıca, kullanıcı dostu mobil ara yüzüyle OpenAI’nin ChatGPT’nin gerisinde kalmıyor.
DeepSeek’in yükselişi, özellikle Çinli teknoloji firmalarının küresel ölçekte ivme kazanmasıyla birlikte yapay zekâ alanındaki rekabetin de yoğunlaştığını gösterdi. Söz konusu başarı, ABD ve Avrupa şirketlerinin bu zorluğa nasıl yanıt vereceği konusunda önemli soruları gündeme getirdi. OpenAI gibi şirketler ölçeklenebilirlik yeteneklerine odaklanırken, DeepSeek’in uygun maliyeti güçlü performansla birleştirme stratejisi yeni bir standart belirlemiş oldu.
ÇİP HİSSELERİNDE DEPREM
Deepseek’in piyasaya sürdüğü son yapay zekâ modeli, diğer uluslararası rakiplerine göre daha az çip kullanılarak geliştirilince hisseler de altüst oldu. ABD’li finans ajansı Bloomberg’in haberine göre, DeepSeek’in ürünü Silikon Vadisi’nin yaptığı önemli sermaye harcamaları ve işletme giderlerini; dolayısıyla yapay zekâya ayrılan devasa kaynakların sorgulanmasına neden oldu. Bu gelişme sonrası küresel çip şirketlerinin hisseleri sert düştü. Teknoloji şirketlerinden Amazon’un yüzde 0.24, Microsoft’un hisseleri yüzde 3.3 ve Meta’nın yüzde 3.5 geriledi. Hollanda merkezli çip makineleri üreticisi ASML’nin hisseleri yüzde 8 düştü. Piyasa öncesi işlemlerde ABD’li çip şirketleri Nvidia ve Broadcom hisselerinde kayıplar yüzde 7’yi buldu. Hisselerdeki değer kaybı Intel’de ise yüzde 3.4 oldu. Gelişme ayrıca, küresel teknoloji piyasalarını da sarstı. Nasdaq ve S&P 500’de düşüşler yaşanırken, Hong Kong ve Çin’de teknoloji hisseleri yükselişe geçti.
