Türkiye'deki milyonlarca çalışanın tahmini olarak alacağı emekli maaşı verileri sisteme yüklendi. Resmi bir sonuç olmasa da emekli olurken alınacak yaklaşık maaşı ifade eden sistem aktifleşti. 3600 prim gün sayısını dolduran çalışan herkes e-Devlet üzerinden tahmini olarak ne kadar maaşa alacağını görebiliyor.
SSK ve Bağ-Kurlulara gelen yüzde 15.75'lik zam yerine tahmini emekli maaşları 2025 yılı itibarıyla gerileme gösterdi.
HESAPLAMALAR NASIL YAPILDI?
Sisteme yüklenen yeni formülle birlikte emekli olacakların maaşlarının düştüğü görüldü. Tahmini maaşlar son gelen SSK-Bağ-Kur zammı olan yüzde 15.75 eklendiğinde yüzde 13'ün üzerinde gerileme gösterdi. SGK primleri yatan çalışanlar prim ödedikçe düşen maaşla karşılaşmış oldu.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası geçtiğimiz ay uzun soluklu yüksek faiz politikasından vazgeçti ve ilk faiz indirimini gerçekleştirdi.
Bugün açıklanacak olan politika faizinde de 250 baz puanlık indirim yapılması ve yüzde 47.5’ten yüzde 45’e düşüş öngörülüyor.
Enflasyondaki düşüşe paralel olarak Merkez Bankası da faiz tarafında aksiyon almayı sürdürmesi bekleniyor.
Uzmanlar bu yılki 8 faiz toplantısının tamamında indirim çıkmasını bekliyor.
Merkez Bankası’nın faiz kararına ilişkin açıklamaları önümüzdeki faiz toplantıları için de ipucu verecek.
PARASI OLAN NE YAPACAK?
Bankalar geçtiğimiz ay gelen faiz indirimi akabinde yıllık yüzde 50 mevduat faizi vermekten vazgeçti ve yüzde 45-46 oranında faizleri mudilere sunmaya başladı. Başka bir deyişle 1 milyon lirası olan bir mudi 32 günlüğüne parasını vadeye bağladığında 36 bin lira net faiz getirisi alacak.
Bugünkü faiz kararında indirim olursa mevduat faizleri yüzde 40 civarına doğru düşüşler yaşaması bekleniyor.
Türkiye'de otomatik vitese karşı olan algılar son 10 yılda yıkıldı. Manuel vites taraftarları otomatik vitesin rahatlığını keşfedince tercihlerini değiştirdiler.
Bazı markaların otomatik şanzımanlarında sorun olsa da bazı marka otomobillerin otomatik şanzımanlarında hiçbir sorun olmuyor.
Arıza ve bakım maliyetleri yüksek olan otomatik viteslerde dikkat edilecek hususlar bulunuyor.
YOĞUN TRAFİKTE BÜYÜK YARDIMCI
Uzun yolda otomatik vites pek işe yaramasa da şehir içi yoğun trafikte kullanıcısı için büyük konfor sunuyor. Sol ayağı sürekli debriyaja basmaktan yorulan sürücüler yerine tek ayakla otomobili kontrol etme konforu sürücüye yardımcı oluyor.
MANUEL VİTESLİ ARAÇLAR YIPRATICI OLUYOR
Şehir planlaması, kentleşme sorunları, meteorolojik olaylar, otopark kıtlığı gibi sayılabilecek nedenlerle trafikte ilerlemek zorlaştı. Manuel vitesli otomobillerle trafikte kalmak ise yıpratıcı olmaya başladı.
Manuel araç kullanmak da ekstra zevkli olabiliyor, otomobile tam hakimiyet sağlayan manuel vitesi sevenler de bulunuyor.
Motosiklet/scooter, A2 ehliyet, şahıs şirket… Bu üçüne sahip olan herkes moto kurye olabiliyor. Kazançları da geçmişteki faaliyetlerine göre çok daha yükseldi. Beyaz yakalı çalışanların siparişlerini getiren moto kuryeler beyaz yakalılardan 4 kat daha fazla gelir elde etmeye başladı. Moto kurye olmak için üniversite, yüksek lisans, doktora gibi şartlar da gerekmiyor. Genel manada iyi okul okumuş kişilerden çok daha fazla kazanıyorlar. Sayıları her geçen gün artmasına rağmen kazançlarında düşüş yaşanmıyor.
MOTO KURYELER NE YAPIYOR?
Türkiye’de faaliyet gösteren birkaç büyük e-ticaret sitesi adına çalışan moto kuryeler yemek ve market alışverişlerini müşterilere ulaştırıyorlar.
NASIL MOTO KURYE OLUNUR?
Türkiye'de ev sahibi olmak isteyenlerin büyük kısmı konut kredisi kullanıyor. Ev fiyatlarının son yıllarda hızla yükselmesi nedeniyle ev sahipliği oranı düşerken satışlarda da yüksek kredi faizleri ve yüksek mevduat faizi nedeniyle durgunluk yaşansa da 2024'ün son aylarında artış yaşanmıştı.
Barınma ihtiyacını karşılamak, kiracı olmaktan kurtulmak isteyenler birikimleriyle alabilecekleri evlere yönelmeye başladı. Yüzde 50'nin üzerinde gerçekleşen kira zamları alınan maaş zamlarına kıyasla yüksek kaldığı için kira ödenme imkanı zorlaşmaya başladı. Büyükşehirlerde asgari 20-25 bin liranın altında kiralanacak ev kalmaması konut kredisini yüksek faize rağmen cazip kılıyor.
KONUT KREDİSİ SABİT, KİRA HER GEÇEN YIL YÜKSELİYOR
Konut kredisi çekildiğinde 10 yıl vadede ödenecek taksit sabit kalıyor. Ancak kiralanan konutta her yıl TÜFE'nin 12 aylık ortalamasına göre zam yapılırken ödenen para da ev sahibine gittiği için edinilmiş bir hakka sahip olunmuyor.
PEŞİNATI OLAN ALMALI MI?
Konut almak için yeterli peşinatı olanların kredi kullanarak konut alması avantaj oluşturuyor. Geçtiğimiz yıllarda da bazı ekonomistler konut almak yerine kirada oturmanın daha makul olduğunu savunsa da Türkiye gerçekleri teorilere zemin bırakmıyor. Alınan konut sayesinde kira ödemekten kurtulunuyor, konutun değeri artıyor, ilerleyen yıllarda daha iyisini almak için ilk alınan konut bir basamak görevi görüyor ve yeni daire almayı kolaylaştırıyor.
Peşinat varsa semt ve konum belirlenerek uygun konut alınması avantaj sağlıyor. Örnek vermek gerekirse hayat boyu kira ödemek yerine 2-2.5 milyona satılan 2+1 konutlardan alıp kredisini ödemek ve evin rant değerinden yararlanarak ortaya konan sermayeyi korumak için konut yatırımı önem arz ediyor.
İstanbul'un bazı ilçelerinde depreme dayanıklı 10-15 yıllık sitelerde 2-2,5 milyon liradan başlayan fiyatlara konutlar bulunuyor ve son birkaç ay içinde fiyatları yüzde 15-20 oranında yükseliş yaşadı.
Ülkemizde konut ihtiyacı her geçen gün artıyor. Evlenen, boşanan, ayrı eve çıkmak isteyen, memur atamaları, üniversite öğrenciler, göçler gibi birçok etken konut talebini ortaya çıkarıyor.
Her yıl yaklaşık 800 bin konuta ihtiyaç duyuluyor. Ancak arz ve talep dengede olmadığı için konut fiyatları yükseliş, kiralar da artış grafiği sergiliyor.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Çevre, Şehircilik ve İklim Bakanlığı'nın düşük maliyetle konut üretmek için hazırlık yaptığını açıkladı.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek de hayat pahalılığının en büyük nedeninin kiralar olduğunu belirtti.
PROJENİN DETAYLARI NELER OLACAK?
Dar gelirli ve ilk evini alacak kişiler için 240 ay vade, yüzde 10 peşinat, hane halkı gelirinin de 45 bin lirayı aşmaması kuralı getirilmesi bekleniyor. Geçtiğimiz dönem yapılan projelerde olduğu gibi çekirdek aile fertlerinin üzerine konut olmaması da gerekiyor. Başka bir deyişle evliyse eşinin konutu olmaması gerekiyor. 18 yaşından büyük olanların şartları sağlaması halinde konut için başvuru yapabilecek. Sosyal konutlarda aileyi merkeze alan projeler olacağı için 2+1 ve 3+1 konutların yapılması bekleniyor.
ÖDEMELER NE KADAR OLACAK?
45 bin lira hanehalkı geliri olan birisinin ödeme gücü hesaplanacak ve ortalama olarak 15-20 bin lira aralığında aylık ödeme çıkarılacak. TOKİ konutlarında olduğu gibi her yıl taksitler memur maaşlarına gelen zam oranında artış yaşayabilir. Ancak TOKİ bu artışı memur maaşı zam oranının altında belirlemeye gayret gösteriyor.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası yüksek faiz politikasından tedrici olarak geri adım atmaya başladı. Merkez, faizi yüzde 50'den yüzde 47.5'e düşürdü. Bu gelişmeyle birlikte kredi faizlerinde de bir miktar gevşeme yaşandı.
Esnaf ve sanatkarları ilgilendiren kredilere ilişkin ürünler de piyasaya sürülmeye devam ediyor.
Vakıfbank'ın TAM Esnaf Destek Paketi 1 yıla kadar geri ödemesiz, 60 ay vadeli, vadesi uzadıkça faizi düşen 500 bin lira krediyi vermeyi sürdürüyor.
TAM Standart Esnaf Kredisi kapsamında 24-36 ay vadede faiz oranı yüzde 3.75, 37-48 ay vadede yüzde 3.25, 49-60 ay vadede 2.99 oldu.
TAM Çıpa Esnaf Kredisi'nde 24-60 ay vadede faiz yıllık TCMB Politika faiz oranı +3 olarak belirlendi.
HALKBANK DA ESNAF KREDİSİ VERİYOR
Halkbank, esnaf ve sanatkarlara destek veren kredilerine devam ediyor. Sıfır faizle başlayan ve her türlü ihtiyaca uygun vade imkanı sunan kredi seçeneklerinden esnaf ve sanatkarlar faydalanıyor.
İşletme sermayesi ihtiyaçları için 750 bin TL’ye kadar iş yeri ve taşıt alımına yönelik olarak 1 milyon 500 bin TL’ye kadar yatırım kredisi kullandırılıyor.
Emeklilere verilen en düşük maaş olan 12 bin 500 liranın yükseltilmesine ilişkin görüşmeler devam ediyor. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan en düşük emekli maaşına ilişkin çalışmalar yapılıp analizler neticesinde rakamın belli olacağını belirtmişti.
NE KADAR ZAM YAPILABİLİR?
En düşük emekli maaşı olan 12 bin 500 liraya olasılık olarak SSK ve Bağ-Kur emeklilerine verilen zam oranı kadar yani yüzde 15.75 oranında zam yapılabilir.
EN DÜŞÜK EMEKLİ MAAŞI NE OLUR?
En düşük emekli maaşına gelecek zam oranı kanunla belirlendiği için netlik kazanmasa da emekli maaşlarına gelen zam oranına yakınsaması bekleniyor.
Şayet yüzde 15.75 oranındaki zam en düşük emekli maaşına yansıtılırsa en düşük emekli maaşı 14 bin 468 lira 75 kuruş ediyor.
YÜZDESEL HESAPLAMALARLA NE KADAR OLABİLİR?
Yüzde hesaplaması yapılarak bulunacak olan rakamlar şöyle:
