Para sihirbazı Soros`un danışmanıydı. Devalüasyona giden Brezilya`nın Merkez Bankası Başkanı oldu. Radikal önlemleri nedeniyle ona `vampir`, Merkez Bankası`na `Kan Bankası` dediler. Ama ülkeyi düze çıkardı.
Brezilya bir kez daha krizin eşiğinde. Ve umut yine Arminio Fraga`da Dünyanın en oynak, Latin Amerika`nın ise en büyük ekonomisine sahip olan Brezilya, bugünlerde bir kez daha ciddi bir krizle karşı karşıya. Güneyde en büyük komşusu ve en büyük ticari ortağı olan Arjantin`deki kriz nedeniyle sıkıntılı günler geçiren Brezilya, her ülke için dünyanın en büyük müşterisi olan ABD`deki durgunluk sinyalleri nedeniyle de zor durumda. Bütün bu gelişmelerden nem kapan uluslararası yatırımcılar, ülkeyi hızla terkediyor. Geçen yıl tam 32 milyar
dolar yabancı sermaye girişi sağlayan Brezilya, bu yıl ancak 20 milyar dolar yabancı sermaye sağlayabilecek. Yılbaşından bu yana yüzde 26 değer kaybeden real, tarihi düşüşlerinden birini yaşıyor.
SOROS`UN ADAMI
Bütün bu sıkıntılarla başa çıkacak kişi ise Merkez Bankası Başkanı Arminio Fraga. Princeton mezunu olan ve Para sihirbazı George Soros`un en değerli yatırım uzmanlarından biri olarak ün yapan Fraga, 1999 yılında Brezilya Merkez Bankası`nın başına geçti. Çünkü 1994 yılında reali güçlendirip dolara çıpalamayı hedefleyen real planı, tüm dünyaya çok önemli bir ders vermişti. Plan başlarda işlemiş, ülke hiperenflasyondan kurtulmuş, yabancı yatırımlar artmış, sanayi üretimi patlamıştı. Ancak, bu istikrarı sağlamak için parasını dolara çıpalayan ülkeyi farklı bir tehlike bekliyordu: Global kriz.
DOLARDAN SAMBA!
Rusya`daki devalüasyonun ardından krizin bir sonraki kurbanı olarak görülen Brezilya`da spekülatörlerin de etkisiyle bir anda başlayan yabancı çıkışı, realin üzerindeki baskıyı dayanılmaz hale getirdi. Faiz çıktı, realin değerini koruyabilmek için onmilyarlarca dolarlık rezervini piyasaya enjekte etmek zorunda kalan Merkez Bankası Başkanı istifa etti. Ülkedeki kaos gün geçtikçe büyürken, iki ay içinde üç tane Merkez Bankası Başkanı değişti. Üçüncüsünün de istifası üzerine göreve hayatının riskini alarak Soros`un yanından ayrılan Fraga geldi.
Mevcut durumun daha fazla süremeyeceğini gören Fraga, çıpalı sistemi bırakıp reali devalüe etti. Artık ülkenin yeni kur rejimi, şimdi bizde de kullanılan dalgalı kurdu. Merkez Bankası`nın sadece dalgalı kura geçme kararını almasının bedeli 35 milyar dolar oldu. Son derece riskli bu kararı, yüzde 29 olan faizlerin yüzde 46`ya çıkarılarak dolara hücumun engellenmesi izledi. Bu iki adım, önce ülkede tam anlamıyla infial yarattı. Halk, Merkez Bankası`nın adını Kan Bankası, Fraga`yı da Kan Bankası`nın Vampiri olarak gösteren yürüyüşler yaptı. Fraga`nın, hâlâ Soros`un adamı olduğu iddia edildi. Ancak Devlet Başkanı Cardoso onun arkasında durdu. Yapılan eleştirilere rağmen göreceli olarak istikrar sağlandı. Üçüncü adım, bu kriz sırasında yükselme eğilimine giren enflasyonu dizginlemek için enflasyon hedeflemesine geçmekti. Fraga, kısa vadeli faiz silahını çok iyi kullanarak bu sistemi de başarıyla uyguladı.
GÖZLER FRAGA`DA
Şimdi, Fraga`nın önünde bir başka önemli sorun var. Ancak bu kez sorun sadece Brezilya`yı değil, tüm dünyayı ilgilendiriyor. Hem ABD hem de Japonya`daki durgunluk nedeniyle tedirgin olan uluslararası piyasalar, Türkiye ve Arjantin`deki krizin Brezilya`ya da yansımasından çekiniyor. Çünkü Brezilya`nın çökmesi, bütün gelişmekte olan piyasalardan para çıkışına neden olabilir. Paranın bu yolla kızağa çekilmesi ise global durgunluğun tüm dünyayı sarmasına neden olabilir. Ancak, birçok uzman bu konuda Fraga`ya güveniyor. Çünkü her zaman soğukkanlılığıyla tanınan Fraga, Darda kalırsak kullanırız diyerek rezervde tuttuğu 6 milyar dolarlık fona ek olarak IMF`den de 15 milyar dolar kredi aldı.
Ama işi yine de kolay değil. Çünkü realdeki değer kaybı, enflasyonu körüklemeye devam ediyor. Para Kurulu, geçen hafta bu yılki beşinci faiz indirimine gitti. Ekonomi durgunluk tehlikesiyle karşı karşıya. Kısacası şu anda herkes, Arminio Fraga`nın atacağı adımları bekliyor. Ancak Newsweek dergisi, Fraga`nın, bu sınavı da başarıyla verirse ekonomi tarihinin önemli kahramanlarından biri olacağını vurguluyor.