Bütçe geçen yıl 12.8 katrilyon lira açık verdi. 33.8 katrilyon liralık bütçe geliri elde edilen 2000 yılında, 46.6 katrilyon liralık harcama yapıldı. 20.4 katrilyon liralık faiz ödenen 2000`de faiz dışı bütçe fazlası ise 7.6 katrilyon lira olarak gerçekleşti.
Maliye Bakanı Sümer Oral, 2000 yılı bütçe uygulama sonuçlarını düzenledği basın toplantısı ile açıkladı. Sümer Oral, 2000 yılında faiz dışı bütçe fazla hedefini tutturmak ve faiz yükünü azaltmak için kamu kesiminde mali disiplinin sağlanması yönünde çok önemli adımlar atıldığını bildirdi. Bunun sonucunda 2000 yılında bütçe gelirlerinin 33 katrilyon 756 trilyon lira, vergi gelirleri tahsilatının da 26 katrilyon 514 trilyon lira olarak gerçekleştiğini belirten oral, bütçe giderlerinin ise 46 katrilyon 603 trilyon lira olduğunu, 26 katrilyon 263 trilyon lirasının faiz dışı, 20 katrilyon 440 trilyon lirasının da faiz ödemelerinden oluştuğunu bildirdi.
Oral, başlangıçta 14 katrilyon 128 trilyon lira olarak öngörülen 2000 yılı bütçe açığının da 12 katrilyon 846 trilyon lira olarak gerçekleştiğini bildirdi. Oral, ilk kez 2000 yılında bütçeden yapılan faiz ödemelerinin, bu ödemeler için başlangıçta ayrılan ödeneğin altında kaldığını söyledi.
Sümer Oral`ın verdiği bilgiye göre 2000 yılında bütçe gelirleri bir önceki yıla göre yüzde 78.3, vergi gelirleri tahsilatı yüzde 79.1 oranında arttı. Faiz dışı bütçe giderleri yüzde 50.7 büyürken. Bütçe açığındaki artış yüzde 40.3`te kaldı. Faiz dışı fazla miktarı ise 1999 yılına göre yüzde 383.9 oranında büyüdü.
Gelirler reel olarak yüzde 34 arttı
Maliye Bakanı Sümer Oral, bütçe gelirlerinde geçen yıla göre yüzde 34.4 oranında bir reel artış meydana geldiğini, bu oranın vergi gelirlerinde yüzde 34.9 olduğunu belirterek, deprem harcamalarının finansmanı için getirilen ek vergiler hariç tutulduğunda dahi vergi gelirlerinde geçen yıla göre yüzde 22.1`lik reel artış gözlendiğini bildirdi. Oral, bütçe giderlerinde ise reel anlamda yüzde 25`lik artış kaydedildiğini söyledi.
Faizdeki düşüş 2001 bütçesinde hissedilecek
Kamu maliyesinin sağlıklı bir yapıya kavuşturulmasında hayati öneme sahip olan faiz dışı fazlanın öngörülen hedefin yüzde 8.4 üzerinde gerçekleştiğini vurgulayan Oral, bu gelişmenin içeride borçlanma maliyetlerinin düşmesine, dışarıda ise borçlanma olanaklarının ve vadelerinin artmasına imkan sağladığını bildirdi. Oral, 1999 yılı boyunca ortalama yıllık yüzde 100 civarında seyretmiş olan faizlerin 2000 yılında yüzde 40`lara kadar düştüğünü belirterek, şöyle devam etti:
İç borç maliyetlerindeki düşüşün etkisi esas olarak 2001 yılı bütçesinde hissedilecek olmakla birlikte, sosyal güvenlik, bankacılık ve tarım alanlarındaki yapısal reformlar ile birlikte özelleştirmeden alınan olumlu sonuçların da etkisiyle kamu finansmanındaki iyileşme kalıcı bir hale dönüşmektedir.
Program, diğer 16 programdan farklı
Bakan Oral, bütçe sonuçlarının açık finansman/faiz kısır döngüsünden çıkmaya başladığını ortaya koyduğunu vurgulayarak, Programın daha önce 16 kez uygulamaya konulan, ancak maalesef sonuca ulaşılamayan diğer programlardan en önemli farkı yapısal önlemlerle desteklenmiş olmasıdır. Bu programla meselinin altyapısı oluşturulmuştur dedi.
2000 yılında vergi gelirlerinin yüzde 88`inin faiz ödeneklerine ayrılmışken, 2001 yılında bu oranın yüzde 52`ye indiğini ifade eden Oral, bütçe açığının GSMH içindeki payının yüzde 11.3`ten yüzde 3.4`e, faizlerin GSMH içindeki payının ise yüzde 17`den yüzde 10`lara çekildiğini söyledi.
Hedeflerde revizyon yok
Maliye Bakanı Sümer Oral, Kasım 2000`de yaşanan mali kriz nedeniyle hedeflerde revize yapılıp yapılmayacağı yönündeki sorulara, Kriz nedeniyle yaşanan ekonomik dalgalanmanın etkisi tabii ki oldu. Ancak, biz bir yıl içinde mümkün olduğu kadar bu etkileri asgari düzeye çekmeyi planlıyoruz. Hedeflerde revizyona gerek yok yanıtını verdi.
İki yakamızı biraraya getirmeliyiz
Türkiye`nin sorunlarını aşabilmesi için kamu maliyesini sağlıklı hale getirmesinin zorunlu oludğunu, devletin gelir gider arasındaki dengeyi sağlaması gerektiğini kaydeden Oral, İki yakamızı biraraya getirmeliyiz. Çünkü, küresel dünyada iddialarımızın gereğini yerine getirmenin tek şartı bu. Sıkıntılar var. Yakından izliyoruz. Hedeflere ulaşmak için ne gerekiyorsa yapacağız dedi.
Oral, gerekli tedbirler alınmasaydı 2001 bütçesinin vergi gelirlerinin tamamının faize gideceğini ifade ederek, 35-40 yaşındaki insanların hep enflasyonla yaşadıklarını, artık Türkiye`nin enflasyon konusunda tahammülünün kalmadığını söyledi.
Oral, deprem vergilerinden 2 katrilyon 694 trilyon liralık gelir elde edildiğini, bunun 1 katrilyon 640 trilyon liralık en büyük bölümünü rant gelirlerinden alınan vergilerin oluşturduğunu söyledi.
Vergi sisteminin ve vergi idaresinin ekonomiye dayanak olmak zorunda olduğunu, önlemleri alırken ekonominin nabzının iyi tutulması gerektiğini kaydeden Oral, kayıtdışı mücadeleye fevkalade önem verdiklerini, ekonomik şartlar uygun olduğu sürece bütün önlemleri alacaklarını bildirdi.
Oral, personel sisteminin ücret yapısının karmaşık ve adaletsiz bir hal aldığını belirterek, programdan taviz vermeden dengesizlikleri düzeltmeye çalıştıklarını söyledi.
yeni bir vergi affının düşünülüp düşünülmediği yönündeki sorular üzerine oral, böyle bir affın gündemde olmadığını belirtti.
Oral, Dünya Bankası Türkiye Temsilcisi Ajay Chibber`in Türkiye çürümüş bir ülke yönündeki sözlerinin anımsatılması üzerine de, Türkiye, öyle bir Türkiye değildir. Biz, çağdaş, güçlü, şeffaf ve dürüst bir Türkiye`yi hedefledik dedi.