Dünyanın en büyük, en köklü yatırım bankaları batıyor veya el değiştiriyor. İlk çeyrekteki, Bear Stearns`ün zor duruma düştükten sonra JP Morgan tarafından alınmasının ardından, geçtiğimiz haftasonu Lehman Brothers`ın batışına tanıklık ettik.
Baturalp Candemir / REFERANS GAZETESİDaha yılın başlarında Lehman Brothers`ın güç durumda olduğuna dönük söylentiler çıkmıştı. Muhtemelen bu söylentiler çıktığında, banka dedikoduların ima ettiği kadar da kötü durumda değildi. Pek çok banka ve fonun kredi limitlerini aşağıya çektiği ya da sıfırladığı zor koşullarda Lehman Brothers 5-6 ay daha varlığını sürdürebildi.
Lehman kurtarılmadı
Ama bu dönemde, durumu kurtarabileceğini düşünen yönetim, opsiyonlarını kullanmadı ya da kullanamadı. En son Güney Kore`den Korea Development Bank ile yapılan satın alma görüşmeleri de olumsuz sonuçlandı. Belki de yönetim, geçtiğimiz hafta cuma günü nasılsa Lehman batmaz diyenler gibi mucizevi şekilde devletin yardımıyla bankanın kurtarılacağını ya da bir Amerikan bankası tarafından satın alınacağını düşünüyordu.
Herkes pazar günü gelen haberle şok oldu: Lehman Brothers battı. ABD hükümeti vergi mükelleflerinin parasını Lehman Brothers`i kurtarmak için harcamadı. Uluslararası yatırım bankasının dünyanın pekçok yöresinde yükümlülükleri var ve bu yükümlülükler yerine getirilemeyebilir. Bu nedenle, uluslararası alanda Lehman`ın batışından zarar görecek birçok fon yöneticisi, yatırımcı ve banka var.
AIG dünyayı felç ederdi
Buna rağmen, belki de zaten pek çok yatırımcı ve banka portföyündeki Lehman Brothers riskini azaltmıştı denerek kurtarılmadı banka. Diğer taraftan, pek çok alanda dünya lideri olan bir başka yatırım bankası Merrill Lynch yönetimi, daha mantıklı bir yaklaşımla, banka hakkında dedikodular yoğunlaşmadan, likidite krizine girmeden bankanın Bank of America`ya satışını gerçekleştirdi. Böylece, banka batmaktan kurtulmuş oldu.
Dünyanın en önemli sigorta şirketi AIG ise kurtarıldı. Niye AIG kurtarıldı da Lehman Brothers kurtarılmadı sorusunun yanıtı ise muhtemelen AIG`nin temel operasyonlarından kâr eden, bu nedenle bilançonun büyük bir kısmını oluşturan iyi varlıkları makul fiyatlara satılabilir olan bir şirket olması. Buna AIG`nin batması durumunda tüm dünyada felç olacak sigorta sisteminin yaratacağı olumsuzlukları da ekleyebiliriz.
Büyüme piyasaya yön verir
Kredi derecelendirme kuruluşlarının not indiriminin ardından, bankalara verilmesi gereken karşılıkların bir günde artmış olması, buna karşılık söz konusu artışı finanse edecek kaynağın bu kadar kısa bir sürede bulunamaması, AIG`yi likidite krizine soktu. Ama eğer sürecin ertelenmesi mümkün olabilirse, o zaman AIG`nin varlıkları satılabilir ve şirket kurtulabilir; belki de daha önemlisi global sistem riske atılmamış olur diye düşünülmüş olabilir. Bu nedenle de, FED tarafından köprü kredisi sağlanıyor şirkete.
Bundan sonra sürecin kısa zamanda düzelmesini beklemek de, herşeyin bittiğini dünyanın krizden krize sürükleneceğini düşünmek de yanıltıcı olabilir. Önümüzdeki birkaç ayın geçtiğimiz iki aydan daha stresli geçeceğini beklemek lazım. Bu dönemde, aynen 2001`de Türkiye`de olduğu gibi bundan sonra sıra kimde endişesiyle geçebilir. Daha sonra gelecek büyüme verileri piyasalara yön verecektir diye düşünüyoruz