Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, Türkiye'nin şu anda içinden belirsizlikleri aradan çıkartması durumunda tekrar yüzde 5 büyüme patikasına oturabileceğini bildirdi. Şimşek ayrıca, dünya genelinde düşük faize rağmen yatırımlar zayıf seyrettiğini, Türkiye'de de yatırımların en yavaş arttığı dönemin yaşandığını söyledi.
Şimşek, Anadolu Aslanları İşadamları Derneğinin (ASKON) düzenlediği "Türkiye Ekonomisi ve Güncel Gelişmeler" konulu toplantıda yaptığı konuşmada, küresel kriz sonrasında inanılmaz bir parasal genişleme olduğuna işaret ederek, dünyada paranın hem ucuz, hem de bol olduğunu söyledi.
Dünyanın borçlu olduğunu belirten Şimşek, Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) ülkelerinde devletlerin ortalama milli gelirlerinin yüzde 116'sı kadar borçlandığını dile getirdi.
Şimşek, toplam borcun dünya ekonomisinin yüzde 225'i kadar olduğuna dikkati çekerek, "Yani dünya ekonomisinin toplamı 100 lira ise, 225 liralık borç birikmiş. Borçları düşük faiz, düşük enflasyon ve düşük kar marjı döneminde ifa etmek zordur." dedi.
Bu paraları ödeyebilmek için büyüme ve satışın yüksek olması gerektiğinin altını çizen Şimşek, normalde gelişmiş ülkeler büyümede zorlandığı zaman, gelişmekte olan ülkelere paranın akmasının bekleneceğini ama bunun tam tersinin olduğundan bahsederek, "Bizim gibi ülkelerden para çıkışı var. Geçen yıl gelişmekte olan ülkelerden 739 milyar dolar para çıkışı olmuş. Bu sene öngörülen rakam 373 milyar dolar. Azalmış ama yine de büyük bir çıkış var. Tahminlere göre bu, gelecek sene de devam edecek, gelişmekte olan ülkelerden 205 milyar dolarlık para çıkışı öngörülüyor." şeklinde konuştu.
Şimşek, bu sorunların temelinde güven olduğunu, çözmek için de reform yapmak gerektiğini ifade etti.
'YATIRIMLAR DÜŞÜK FAİZE RAĞMEN ZAYIF'
Başbakan Yardımcısı Şimşek, dünya ölçeğinde yatırımların düşük faizlere rağmen son derece zayıf olduğunu söyledi.
Burada çözümün reformlar olduğuna dikkati çeken Şimşek, ancak siyasi konjonktürden dolayı, merkez sağ ve merkez solun zemin kaybettiğini, aşırı sağ ve aşırı solun zemin kazandığını dile getirdi.
Şimşek, bu noktada popülizmin korumacılığı beraberinde getirdiğini ve reform yapmayı zorlaştırdığının altını çizdi.
Türkiye'nin resminin bu resimden bağımsız düşünülmemesi gerektiğini vurgulayan Şimşek, "Türkiye, küresel ölçekte yaşanan sıkıntıların bir çoğunun neredeyse merkezinde. Göç dediğiniz zaman akla Türkiye geliyor. Dünyada en çok mülteci barındıran ülke Türkiye. Terör deseniz, dünyanın bütün terör örgütleri bize musallat olmuş durumda. PKK, DEAŞ, FETÖ, resim ortada… Jeopolitik gerginlik anlamında deseniz, yakın çevremizde çok ciddi sorunlar var. Hatta bir çok devlet, devlet olma vasfını kaybetmiş. Uzun vadeli baktığınız zaman, bugünün psikolojisiyle yapılan projeksiyonlar, küresel ekonominin yavaşlamaya devam edeceği yönünde. Yatırımların en yavaş arttığı dönem bu dönem." şeklinde konuştu.
Şimşek, 2015 yılında dünyanın reform yapmada sınıfta kaldığını, en çok reformun yapılması gereken dönemde reformların hızında bir yavaşlamanın söz konusu olduğunu ifade etti.
'TURİZMDE ŞOK YAŞANMASAYDI...'
Mehmet Şimşek, Türkiye'nin yavaş da olsa 27 çeyrektir kesintisiz büyüdüğünü, küresel kriz öncesinde de kesintisiz 27 çeyrek büyüdüğünü söyledi.
Bunun Türkiye ekonomisinin dayanıklı olduğunu gösterdiğini belirten Şimşek, 2002 yılı 100 olarak alınırsa Türkiye'nin reel olarak 100'den 215'e çıktığını aktararak, "Yani 1 kattan fazla büyümüş." dedi.
Şimşek, aynı dönemde Çin, Hindistan hariç gelişmekte olan ülkelerin 100'den 200'e, dünya ekonomisinin 100'den 190'a, Avrupa'nın ise 100'den 127'ye çıktığını dile getirdi.
Bu dönemde Türkiye'nin Avrupa ile arasını 20 puan kapattığını vurgulayan Şimşek, Türkiye'nin kişi başı milli gelirde Avrupa'nın 3'te biri iken, şimdi yüzde 50'sinden fazlasına ulaştığını ifade etti.
Şimşek, dolar/TL çok oynak olduğu için kişi başına milli gelirde 2008 sonrasında bir zemin kazanılmamış gibi görüldüğünü, ama satın alma gücü paritesine göre 8-9 bin dolardan 20 bin dolara çıkıldığı bilgisini verdi.
"Büyüme bu sene biraz yavaş, biz yüzde 3 civarında bir büyüme tahmin ettik. Nispeten düşük büyüme." diyen Şimşek, bunun sebeplerinden birisinin turizm olduğuna değinerek, "Turizm, Türkiye için önemli bir faaliyet alanı. Gerek DEAŞ terör örgütü, gerek FETÖ'nün darbe girişimi, gerekse bölücü terör örgütü PKK'nın saldırıları nedeniyle Türkiye turizmde çok zemin kaybetti. Bu da aslında büyümeyi 1-2 puan aşağı çekti. Yani büyüme varsayalım ki bu sene, basitleştiriyorum, yani yüzde 4,5 öngörmüştük, turizmdeki bu şok yaşanmasaydı yüzde 3 yerine yüzde 4'ün üzerinde büyüyecektik." diye konuştu.
'ÜST GELİR GRUBUNA RAMAK KALDI''
Şimşek, normalde tarımın milli gelirin büyümesine yüzde 0,3 puan katkı verdiğini anımsatarak, geçen sene bu oranın yüzde 0,6 olduğunu hatırlattı ve "Fakat bu sene sıfıra yakın bir katkı veriyor. Dolayısıyla bu yıl tarım da aşağı çekmiş." dedi.
Bu sene büyümede geçici olarak bir sıkıntı ile karşı karşıya olunduğunu anlatan Şimşek, eğer turizm toparlanır, tarımda da iyileşme olacağı varsayılacak olursa Türkiye'nin bu geçici süreçten güçlenerek çıkacağını dile getirdi.
Şimşek, büyüme ile orantılı olarak işsizlikte göreceli artış olduğunu, enflasyonda hedeflerin tutturulacağını, ancak dünyaya göre bir miktar yüksek olduğunu kaydetti.
Türkiye'nin en temel sorununun tasarruf açığı olduğunu anımsatan Şimşek, tasarrufların özel sektörde azaldığını, kamuda ise arttığını söyledi.
Şimşek, bu sene turizmde şoka uğramasaydı yüzde 3 civarında bir cari açığa inme ihtimalinin olduğunu ifade ederek, sözlerine şöyle devam etti:
"Bankacılık sektörü beklentilerin esas olduğu bir sektör. Genelde aktif kalitesi önemlidir. Verilen kredilerin ne kadarı batıyor, takibe düşüyor anlamında… Birçok şok yaşamamıza rağmen bu oran hala makul düzeyde. Sermaye yapısı hala nispeten güçlü. Kamu maliyesi de iyi gidiyor. Bu sene genel devlet açığı yükselecek. Geçen sene aşağı yukarı sıfır açık verdik. Amacımız büyümeyi tekrar yüksek bir patikaya oturtmak, enflasyonu düşük düzeye çekmek, cari açığı azaltmak, rekabet gücü, istihdam ve verimliliği artırmak. Eğer orta vadeli perspektifle hazırladığımız reformları güçlü ve hızlı bir şekilde devreye sokabilirsek Türkiye'nin şu anda içinden geçtiği yakın coğrafya ve iç siyaset ile ilişkili bir takım belirsizlikleri aradan çıkartabilirsek Türkiye aslında tekrar yüzde 5 büyüme patikasına çıkabilir. Bu iddialı bir şey ama reformların yapılabilirliğini varsayıyor."
Türkiye'de refah artışının kalıcı olarak sağlanması, rekabet gücünün artırılması, katma değer zincirinde yukarıya çıkılması, dış tasarruf bağımlılığın azaltılması isteniyorsa reform yapması gerektiğini anlatan Şimşek, aslında Türkiye'nin önemli bir başarı ortaya koyduğunu, üst gelir grubuna ramak kaldığını, Türkiye'nin bu reform çabalarıyla bunu başarabileceğini söyledi.
Şimşek, KOBİ'lerin finansmana erişiminin önemine işaret ederek, "KOBİ'ler ülke ekonomisinin her göstergesi açısından yüzde 55-60'ından daha yüksek noktadayken kredi hacmi yüzde 26. Niye?
Gayrimenkul ve taşıtlar üzerinden rehin, teminat sistemi olduğu için KOBİ'lerin krediye erişimi böyle olmuş. Bundan sonra KOBİ'lerin başka şirketlerden alacakları da makine teçhizatı da krediye erişimde rehin statüsünde kabul edilecek." diye konuştu.
'AVRUPA BİZİM İÇİN REFERANSTIR'
Başbakan Yardımcısı Şimşek, kurumların kalitesi noktasında Avrupa Birliği (AB) sürecinin önemini vurgulayarak, "Avrupa'dan kastımız sadece bir kulüp üyeliği değildir. Bu aralar tartışmalar çok yapılıyor. Aslında Avrupa bizim için referanstır. Demokrasimizin standartlarını daha ileri taşımak istiyoruz. Hukuk devleti ilkesini güçlendirmek, kurumlarımızın kalitesini iyileştirmek istiyoruz. Dünyada bu anlamda ileri standartlar orada." şeklinde konuştu.
Türkiye'nin AB ile müzakerelerinin bu anlamda ele alınması gerektiğini anlatan Şimşek, amacın birinci sınıf demokrasi, hukuk devleti ve kurumsal kapasiteye ulaşımını sağlamak olduğunu, bunun Avrupa olmadan da sağlanabileceğini, ancak referansın olmasının son derece önemli olduğunu dile getirdi.
Şimşek, Hazine olarak özellikle KOBİ’lere yönelik, ihracatçıya yönelik bir kredi garanti fonunun bulunduğunu aktararak, "Bu fondan, krediye erişimi yani kefaret sistemini basitleştiriyoruz. Krediye erişimi hızlandırıyoruz ve ihracatçıya yüzde 100, diğer KOBİ’lere de yüzde 85 oranında bir kefaret sistemine gidiyoruz. Orada bir imkan var, 20 milyar liraya kadar büyütülebilir. Teşvik sistemi ayrı bir kalem, o da var. Maliye Bakanlığımız yaptığı kolaylık yani yapılandırma… Bunun gibi birçok konu var.” değerlendirmesinde bulundu.
'ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ ÖNEMLİ BİR REFORMDUR'
Şimşek, bankacılık sisteminde de bu yönde bir çok çabalar olduğunu anlatarak, sözlerine şöyle devam etti:
"Sektörün bir takım çabaları var. Kamu olarak da bankaların kendi aralarında, özellikle devlet bankalarının mevduat faizi için yarışıp faizlerini yüksek düzeyde belirlenmesini sınırlayacak yine bir düzenleme gündemde. Sonuçta kamu bankaları bu mevduat toplama yarışında kamu mevduatını yüksek faiz vererek, maliyetleri yüksek tutarak, yüksek faizlerle kredi verme durumundan çok, daha makul kredi faizleriyle acaba sistemi bir miktar destekleyici olabilir mi? Bu yönde çalışmalar var. Yaşanan sıkıntıların farkındayız, çözüm noktasında da çabalarımız var ve güçlü bir şekilde devam ediyor. Türkiye’nin ciddi avantajları var. Bu da geleceğe ilişkin bizi tabii ki ümit var ediyor. Türkiye’nin bir an önce hem reform programını uygulamaya koyması hem varsa bir takım belirsizlikleri ortadan kaldırması için ne gerekiyorsa yapılıyor, yapılacak. İşte anayasa değişikliği önemli bir reformdur. Muhtemelen süreç hızlı bir şekilde başlayıp, ümit ediyorum ki çok fazla bu belirsizlik devam etmeden sonuçlanacak."
'CUMHURİYETİMİZİN KURUCUSUNA MİNNETTARIZ'
Bu arada, Başbakan Yardımcısı Şimşek'in konuşması sırasında ASKON Genel Başkanı Mustafa Koca, Şimşek'e eğilerek "Saygı duruşu yapacak mısınız? Saat 9'u 5 geçiyor." dedi. Şimşek de "Yapalım." diye cevap verdi.
Koca, daha sonra salonda bulunanlara da saatin 09.05 olduğunu belirterek, "Saygı duruşu yapıp devam mı edelim? Yoksa bir Fatiha okuyup devam mı edelim." diye sordu.
Şimşek, "Hem Fatiha okuyalım hem de saygı duruşunda bulunalım" dedi.
Daha sonra Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk'ün ebediyete intikalinin 78.yıl dönümü dolayısıyla saygı duruşunda bulunuldu ve Fatiha okundu.
Şimşek, "Cumhuriyetimizin kurucusuna minnettarız. O konuda en ufak bir tereddüt yok, Fatihamızı okuduk hem de saygı duruşunda bulunduk. Allah bütün şehitlerimize rahmet eylesin" dedi.