Borsada nasıl oynanır?

Geçen hafta İMKB Başkanı Turhan’ın İMKB’yi Veliefendi Hipodromu ile karşılaştırması çok konuşuldu. Bu konudaki naçizane görüşlerimi paylaşayım dedim. Bir de size “oyunculuk”tan “yatırımcı”lığa geçiş rehberi hazırladım…

Tufan CÖMERT / THE LİRA

Önce Sn. Turhan ne demişti, yorumsuz olarak aktaralım: “Bilinçli yatırımcı çok önemli. Olumsuz algıların oluşmasında bilinçsiz yatırımcıların çok büyük rolü var. O yüzden bilinçsiz yatırımcılar, İstinye’ye gelmeyin Veliefendi’ye gidin. İki tur atıyorlar bitiyor, sonuç için de çok fazla beklemelerine gerek yok. Tabii ki bazı insanlar riske aşık insanlardır. Risk almayı sever ama bunun yeri borsa değil. Delta kanat, bungee jumping var. Ama borsaya gelirseniz olmaz.”

ALTIN FİYATLARINDAKİ ANLIK DURUM İÇİN TIKLAYIN...

Sizi bilmem ama ben Sn. Turhan’ın söylediklerini okuyunca “çok haklı” dedim. Üstelik bunu Türk yatırımcısına özel bir söylem olarak da algılamadım. Çünkü Türk yatırımcı tipinin dünya ortalamasından çok da farklı olmadığını düşünüyorum. Küçük yatırımcının borsaya girme amacı hemen her yerde aynıdır: Birikimini hızla artırmak ister, bunun için de kontrolsüz risk almaya hazırdır.

Tekrar bize dönelim. Etrafınıza bir bakın, çok istisnai bir çevrede yaşamıyorsanız hemen herkesin çok acil paraya ihtiyacı olduğunu göreceksiniz. Azıcık cesaretimizi toplayınca yaptığımız şey de benzer: Bir ayda üçe katlayacak hisseleri “öğreniyoruz”, sonra tüm birikimimizle o hisseyi alıyoruz. Sonuç genelde hüsran oluyor. Paramız eriyip gidiyor ve biz de bir daha bırak hisse almayı, İstinye’den geçmeye tövbe ediyoruz. Bir şeyleri yanlış, hem de çok yanlış yapıyoruz.

Gelin bu yanlışlarla başlayalım. Aşağıdakileri bazı forumlardan karışık kopyaladım. Kimseyi rencide etmek değil niyetim, sadece ortalama Türk yatırımcısının borsaya ne amaçla girdiğini görelim istiyorum. Yazım hataları, ifade karışıklıkları sahiplerine ait.

“Borsa oynamak istiyorum neler yapmam gerekiyor ve hangi iştetmeleirn hisselerini satın almam daha garanti olur?”

“Borsa başlamak istiyorum ama şuan hiç bir bilgi ve deneyimmim yok. bir banka üzerinden hesap açtım, başlamaya başlaycam ama tecrübesi ve bilgisi olan arkadaşların düşünce ve yardımını alırsam çok daha güzel olacak benim için”

“İlk başta ne kadar sermaye olması lazım, ve hangi hisse senetlerini alıp ne zaman satmam gerek bunu nasıl bilecem ?”

“Arkadaslar simdi cok iyi bilmediğim için söle paramın bos yere gitmesini istemem bu yuzden 50ytl ile girsem olurmu”

“Ufak ufakta olsa borsa oynamak istiyorum birikim yapmak istiyorum lütfen yardımınız”

Aşağıdakiler de yine bu forumlardan aldığım bazı “uzman” yatırımcıların önerileri:

“Borsada iyi olmak istiyorsan, yurtdışında sağlam yerlerde çalışan eşin dostun olacak ki kritik zamanlarda haber alacaksın.”

“Borsada az sermaye varsa uzun dönem, çok sermaye varsa elinde kısa dönem oynamalı yeter!!!”

“Geçenlerde arkadaş Fenerbahçe’ye yatırdı bayağı bir para aldı. “

“Tüpraş hisse senedi al paran yettiği kadar. 1 senede paran katlansın derim ben.”

“Türkiye`den hisse alıp satmak istiyorsan, babam bir şey demişti geçenlerde ama neydi hatırlamıyorum... Silah endüstri mi, Aselsan mı yoksa başka bir şey miydi.. Buna benzer silahlı teknolojili bir şeylerdi işte.. Öyle bir yerden hisse alırdım elimde 1 trilyon nakit olsa demişti... Sürekli yükselişe geçiyormuş galiba.”

Sanırım borsada para kazanmak için yukarıdakilerden daha farklı bir yaklaşımımız olması gerektiği konusunda ikna oldunuz. 

Ekonomik anlamda gerçekten çok zor bir dönemden geçtiğimiz muhakkak. Üstelik artık piyasalardaki dengeler de eskisi gibi değil. Bundan 10 yıl önce umurumuzda olmayan bir çok veriyi artık yakından takip etmek ve anında yorumlamak zorundayız. Üstelik bu verileri de ayıklamak lazım, her veri ve her haber piyasalar açısından eşit değil. Çin’deki konut fiyatlarının piyasada Almanya bütçe dengesinden daha fazla hareket yaratmasını başka nasıl yorumlarsınız?

Unutmayın ki borsa bir “zero sum game”dir. Yani birisi kazanıyorsa diğeri kaybeder. İşte size borsada “oynayanların” en çok yaptıkları hatalar ve bunlardan nasıl kaçınacağınız: ·       �“Borsa düşerken hisse alınmaz” – Neden? Borsa şu an düşüyor diye hep düşecek mi? Düşüşün dibini yakalamanız tamamen şansa kalmıştır, o yüzden eğer çok güçlü bir beklentiniz yoksa, düşüşlerde kademeli alım yapılmalı. Doğru ve sağlam şirketlerin hisselerine yatırım yapıyorsanız, bunlar uzun vadede size çok para kazandıracak.

·       �“Borsa berbat, ne var ne yoksa satmak lazım” – Elinizdeki hissede bir sorun yoksa, yani şirket sapasağlam ayaktaysa paniklemeyin. Kardaysanız satın ve piyasayı izleyin ama ne var ne yok satmayın. Ayrıca bakınız yukarıdaki madde.

·       �“Herşey yükseliyor, bir benim kağıt düşüyor. Ama ben bu kağıda inanıyorum, bekleyeceğim”  – Eğer hisse sürekli düşüyorsa bir sebebi vardır. Belli ki bilmediğiniz bir şey var, satın, adam gibi bir kağıt alın.

·       �“Benim halaoğlunun asker arkadaşının kirvesi söylemiş, X hissesini götüreceklermiş” - Size ne? Siz piyasanın yönünü takip edin, dedikoduları değil. Siz duyana kadar zaten hisse priminin çoğunu yapmıştır. Uzak durun.

Nerede hata yaptığımızı gördük. Peki doğru yatırım nasıl yapacağız diyeceksiniz haklı olarak. Buyurun:

·       �Duyduğunuz, okuduğunuz ya da ilginizi çeken hisselerden 20 tanesini seçin. Sonra bunlar ile ilgili bulabildiğiniz tüm raporları ve analizleri okuyun. Böylece ne alıp ne satacağınıza dair bir fikriniz olacak. “Benim buna vaktim yok, hemen para kazanmam lazım” dediğinizi duyuyorum ama borsada “oynamak” istemiyorsanız buna mecbursunuz.

·       �İlgilendiğiniz şirketlerin web sitelerine girip faaliyet raporlarını okuyun, bilançolarını anlamaya çalışın, aklınıza yatmayan bir şey varsa şirketin yatırımcı ilişkileri bölümünü arayıp sorun.

·       �Bu sektörde bazı hisse analistleri çok iyidir, bazısı vasattır. O iyi analistleri öğrenin ve onların önerilerini takip edin.

·       �İşlem yapmış olmak için işlem yapmayın. Unutmayın, siz bir şirketin ortağısınız artık. Bunun meyvesini zaman içinde alacaksınız.

Kafanıza yatmayan bir şeyler var hala değil mi? Etrafınızda borsadan hiç anlamadığı halde para kazanan bir sürü insan görüyorsunuz. Bunların hepsinin yukarıdaki, önerileri yerine getirmediğini siz de ben de biliyoruz. Ama buna da bir yanıtım var: Gerçekten de bazen sadece tesadüfen seçtiğiniz hisselerden de para kazanırsınız.

Bakın size bunun en eğlenceli örneklerinden birini anlatayım:

1988’de Wall Street Journal bir yarışma düzenlemeye karar verdi. Buna göre WSJ çalışanları, gazetenin duvara asılmış hisse senedi sayfalarına attıkları dart okları ile 4 hisse senedi seçtiler. Buna karşılık piyasa profesyonellerinden seçilen 4 kişi de birer hisse seçtiler. Her altı ayda bir bu iki portföyün performansı karşılaştırıldı. Bu yarışma toplam 100 kez yapıldı ve 1998’de sona erdi.

Sonuçları merak ettiniz değil mi? Profesyoneller 100 yarışmanın 61’ini kazandılar. Tabi karşıdaki rakibin dartçılar olduğunu düşünürseniz 39 yarışmayı kaybetmiş olmak biraz utanç verici. Fakat asıl fark getiri oranlarına bakınca ortaya çıkıyor: Profesyonellerin ortalama getirisi dartçıları ikiye katladı. Eh yani.

Evet, artık borsada oyuncu olmak yerine yatırımcı olmanın size ne sağlayacağını biliyorsunuz…

Bu yazıyı, evini sattıktan sonra beni arayıp parasını üç ayda ikiye katlamak için hangi hisseyi önerdiğimi soran berberim Mehmet’e, evini ipotek ederek iki spekülatif hisseye yatıran ve altı ay sonra her şeyini kaybeden askerdeki komutanım Mustafa Bey’e ve beni her gördüklerinde “Hiç bize tüyo vermiyorsun” diyen akrabalarıma ithaf ediyorum.

Bigpara turuna katılın

Altın fiyatları, döviz fiyatları, dolar, euro, sterlin, canlı borsa, hisse senetleri, hisse fiyatları, dünya borsaları, en çok artan hisseler, en çok azalan hisseler, uzman görüşleri, banka faizleri, VOB, teknik analiz, KAP haberleri