Enflasyona yüzde 32’lik revizyon

MERKEZ Bankası (TCMB) yılın son enflasyon raporunu dün İstanbul’da açıkladı. Ağustos ayında yapılan bir önceki toplantıda enflasyon tahminlerinde ‘çerçeve değişikliğine’ giden ve ara hedef uygulamasına geçen TCMB; 2025 yıl sonunda enflasyonun yüzde 25-29 aralığında olacağı tahmininde bulunmuştu. Dünkü toplantıda ise bu tahmini aralığı yüzde 31-33’e yükseltildi. Böylece, enflasyon tahmininde orta nokta, 2025 yıl sonu için yüzde 27’den yüzde 32’ye çekildi. Banka, gelecek üç yıl sonu için enflasyon ara hedeflerini ise değiştirmedi. Enflasyon ara hedefleri 2026 ve 2027 için sırasıyla yüzde 16 ve yüzde 9 ile aynı kaldı. TCMB Başkanı Fatih Karahan, enflasyonun 2027’de yüzde 9’a geriledikten sonra orta vadede yüzde 5 seviyesinde istikrar kazanmasını öngördüklerini söyledi.

BİR ÖNCEKİ TAHMİNE GIDA AYARI

Karahan, yıl sonu enflasyon tahmininin yükseltilmesinin nedenlerine ilişkin ilk olarak ise gıda fiyatlarında zirai don ve kuraklık gibi iklim kaynaklı artışlara işaret etti. “Gıda enflasyonu sene geneline baktığımızda olumlu seyrediyordu ancak kuraklığın etkilerini çok hızlı bir şekilde gördük” diyen Karahan, önce işlenmemiş gıdada, sonra işlenmiş gıdada artışlar kaydedildiğini; bunun da yukarı yönlü revizede önemli etkisi olduğunu ifade etti.

EĞİTİMİN DE SINIRLI PAYI VAR

Yukarı yönlü revizeye yurtiçinde bir diğer etkinin de eğitim tarafından geldiğine dikkat çeken Karahan, “Özellikle üniversite ücretlerinde göreli fiyat artışının oldukça yüksek olduğu izleniyor. 2019 sonuyla kıyaslandığında, tüketici fiyatları geçen süre zarfında 7.8 kat artarken, üniversite ücretleri 15 kat artmış durumda. Üçüncü çeyrekte vakıf üniversitelerinde ücret artışları öngörülerimizin üzerinde gerçekleşti. Dolayısıyla, tahmin güncellemesine, sınırlı olmakla birlikte, buradan bir etki geldiğini söylemeliyiz” değerlendirmesinde bulundu.

BEKLENTİLER VE HİZMET ETKİSİ

Karahan, enflasyonun TCMB’nin tahminlerinin üzerinde seyretmesinin diğer iç ve dış nedenlerine yönelik şu değerlendirmeyi yaptı:

“Küresel ticarete ilişkin belirsizlikler; sermaye akımları üzerinden, kur üzerinden ve Euro/dolar paritesi gibi çeşitli kaynaklar üzerinden enflasyon görünümünü etkileyebiliyor. Jeopolitik gerilimler, emtia fiyatlarını etkiliyor. Burada da yukarı yönlü etki gördük. Yurtiçinde öne çıkan iki unsurdan biri, beklentilerdeki iyileşmenin sınırlı kalması. Bir diğeri de hizmet fiyatlarındaki katılığın devam etmesi. Hizmet fiyatları yıllık bazda ciddi iyileşme kaydeden bir kalem ama seviye hâlâ çok yüksek. Geçmişe endeksli fiyatlama davranışı devam ediyor, bu tam olarak kırılamadı. Bunların etkisiyle enflasyon bizim tahminlerimizin üzerinde seyrediyor.”

‘DEZENFLASYON DURMADI, YAVAŞLADI’

KARAHAN’ın dünkü toplantıda dezenflasyon sürecine yönelik yaptığı değerlendirmeler de öne çıktı. Eylül ayı enflasyonunun beklentilerin üzerinde gelmesi sonrası ‘dezenflasyonun durduğu yönünde karamsar bir havanın oluştuğuna’ dikkat çeken Karahan, “Bu daha çok gıda ve eğitim kaynaklıydı. Ana eğilim de tabii ki bir miktar bozulmuştu ama ‘dezenflasyon durdu’ seviyesinde değildi” dedi. “Son iki ayda, dezenflasyon sürecinin yavaşladığı bir dönemden geçtik. Son iki ayda enflasyon, tahmin aralığımızın üzerinde gerçekleşti” diyen Karahan, “Bunun arka planına bakarsak; gıda fiyatları kaynaklı etkilerin ön plana çıktığını söylemek mümkün. Ancak enflasyon konusunda karamsarlığı gerektirecek bir detay görmüyoruz. Riskler var, evet. Katılıklar devam ediyor. Beklentilerdeki iyileşmenin sekteye uğraması da önemli bir sorun. Ancak benim baz aldığım görünüm, talebin dezenflasyonist olduğu yönünde. Bu da ana görünümü aşağı çekecek. Dolayısıyla dezenflasyonda durmadan ziyade yavaşlama söz konusu” ifadelerine yer verdi.

FAİZ ADIMLARI KÜÇÜLMÜŞTÜ

‘GEREKİRSE DAHA FAZLASINI YAPARIZ’

KARAHAN’ın sıkı para politikasına yönelik verdiği kararlı mesajlar, dünkü toplantıda da sürdü. Merkez, enflasyonda yaşanan yükselişin etkisiyle geçen ay önceki adımlara kıyasla ılımlı bir faiz indirimine gitmişti. Bu kapsamda TCMB, politika faizini 100 baz puan indirimle yüzde 39.50 seviyesine çekmişti. Karahan dünkü toplantıda, dezenflasyonun yavaşladığı bir dönemden geçildiği için faiz indirimi adımlarının büyüklüğünün küçüldüğüne dikkat çekti. “Enflasyon görünümü bozulduğunda para politikasının tekrar kalibre edilmesi gerekiyor” diyen Karahan, “Bu da aslında faiz patikasının yukarı kayması demek. Bunu iki şekilde yapabilirsiniz: Biri faiz indirimlerine ara vermek, bir süre durmak. Bir diğer yolu da indirimlerin büyüklüğünü azaltmak. Hangisinin doğru olduğu, bozulmanın şiddetine bağlı. Eylül ve ekime baktığımızda, durmayı gerektirecek bozulma görmedik. Ama yine de ikincil etkiler olabileceği için, riskleri göz önünde bulundurarak adım büyüklüğünü küçülttük” dedi. Karahan, “Gerekirse daha fazlasını da yapmaya hazırız. Hazır olduğumuzu her zaman söylüyoruz” ifadelerine yer verdi.