Piyasalardaki Düşüş ve Moody’s Kararı

Piyasalardaki Düşüş ve Moody’s Kararı

Şevin Ekinci
Ekinci Economics Consulting

Dün sabah beklenmedik bir şekilde $/TL kuru günü bir önceki açılış seviyesi olan 2.12’nin çok üzerinde 2.16 seviyesinde açtı, gün sonunda ise 2.15 seviyelerinde bitirdi. Borsa tarafında da aynı satışları gördük ve BIST100 bir önceki gün açılış seviyesi olan 82,500 seviyesinden dün akşam saatlerinde 79,400’e geriledi. Türkiye’de bu satış hareketi daha çok Moody’s den gelecek olası bir negatif habere bağlandı. Ancak gerçekte bütün gelişmekte olan ülke piyasaları düşüyordu ve bunun arkasında Rusya-Ukrayna gerginliği vardı.

Endonezya Jakarta endeksi bir günde yüzde 1 düşerken, Hindistan Sensex endeksi de yüzde 1’e yakın düştü. ABD doları karşısında yüzde 0.5 düşen Türk lirasına karşın Hindistan rupisi yüzde 1.1 Endonezya para birimi rupiah ise yüzde 0.5 düştü. Yani dün piyasalarında düşüş yaşayan sadece Türkiye değildi.

Gelişmekte olan ülke piyasalarında görülen bu genel düşüşün arkasında üç ana faktör vardı: 1) ABD’de beklentilerden daha iyi gelen veriler 2) Rusya-Ukrayna gerginliğinin tırmanması 3) İtalya’nın resesyona girme haberleri. Bunlara bir de Türkiye’de Moody’s den gelebilecek olası bir not indirimi kaygısı eklenmişti.
ABD’de makroekonomik veriler sanılanın aksine çok olumlu seyretmeye başladı. Bu furya önce geçen hafta ABD’de açıklanan ikinci çeyrek büyümesinin beklentilerin çok üzerinde, yüzde 4 olarak gerçekleşmesiyle başladı. Genel beklenti ABD’de ikinci çeyrek büyüme oranının yüzde 3 gelmesi şeklindeydi.

Hatırlarsanız birinci çeyrekte ABD’de büyüme oranı düşmüş ve eksi yüzde 2.1 olarak gerçekleşmişti. Fed üyelerinin ABD’de yılsonu büyüme beklentisi ise yüzde 2.1-2.3 aralığında. Son açıklanan rakamla beraber bu beklentiye erişim ihtimali fazlasıyla arttı. Buna ek olarak bu hafta içinde de ABD dış ticaret dengesi 45 milyar dolar açık beklentisine karşılık 41.5 milyar dolar açık olarak gerçekleşti. Aylık fabrika siparişleri yüzde 0.6 artış beklentisine karşı yüzde 1.1 arttı. ISM imalat dışı endeks 56 beklentisine karşı 58.7 olarak açıklandı. Hatta
Dallas Fed Başkanı Fisher bunu müthiş bir gelişme olarak nitelendirdi. Dün bizdeki piyasa kapanış saatlerine doğru gördüğümüz ABD’de enerji ve tüketici hisseleri sayesinde toparlanma kayıpları az da olsa telafi etmeye yaradı. Ancak bugün akşam saatlerinde açıklanacak olan işsizlik başvuruları verileri bu satışın devamının gelip gelmemesi açısından önemli olacak. Ama genel resim ABD’de makroekonomik verilerin düzeldiği ve bunun bu sene sonuna kadar doları güçlü tutacağı yönünde.

Piyasalar açısından bu hafta ikinci kritik sebep Rusya-Ukrayna gerginliğinin tekrar alevlenmesi oldu. Rusya ordusunun Ukrayna sınırındaki birliklerini kuvvetlendirmesi jeopolitik riskleri tekrar ortaya çıkarırken altın fiyatlarını 1280’den 1308’e taşıdı Avrupa hisse fiyatlarında ise sert düşüşe sebep oldu. Avrupa hisse fiyatları İtalya’daki resesyon haberinden de olumsuz etkilendi. İtalya’da gayri safi yurtiçi hâsıla bu yılın ikinci çeyreğinde de beklenmedik bir şekilde daraldı ve yüzde 0.3 düştü. Resesyonun teknik anlamı ardarda iki veya daha fazla çeyrek yıllık periyodda büyümede eksi rakam gelmesidir. İtalya’da görülen bu resesyon hala Avrupa Birliği ekonomisinin istenildiği gibi toparlanmadığının bir ifadesi.

Tüm bunlara Türkiye için çok kritik olan Cuma günü açıklanacak olan Moody’s kararı beklentilerindeki olumsuzluk eklendi. Bu olumsuz beklentiyi tetikleyen de en çok hükümetten gelen açıklamalar oldu Kritik Moody’s kararı öncesi hükümet tarafından bazı bakanlardan ardarda olumsuz yönde açıklamalar gelirken Ekonomi Bakanı Zeybekçi, derecelendirme kuruluşu Moody’sden beklentisinin eksi yönde bir değerlendirme yapması yönünde olduğunu belirtti. Akabinde piyasa oyuncuları bir duyum alındı endişesine kapıldılar. Moody’s en son Türkiye’nin notunu 16 Mayıs 2013 tarihinde tarihinde Ba1 derecesinden yatırım yapılabilir derecesine (Baa3) yükseltmiş bu senenin Nisan ayında ise iç siyasi çalkantıyla beraber belirsizleşen politik ortam nedeniyle görünümü durağandan negatife çekmişti. Bence Türkiye için görünümün negatife çekilmesi not indiriminden önce bir uyarı mahiyetinde idi. Seçimden birkaç gün önce Moody’s in not düşürme eğiliminde olacağını sanmıyorum ama yine de 8 Ağustos’taki toplantısında Moody’s in bir not düşürme olasılığı az da olsa var, yok değil. Bir beklenti daha: bunun arkasında teknik bir analiz yok ama Moody’s in Cuma günü geçenlerde S&P’nin yaptığı gibi kararını Türkiye’de piyasalar kapandıktan sonra vermesini bekliyorum.

Moody’s Türkiye’nin notunu 8 Ağustos’ta düşürürse ne olur?
Öncelikle artık hükümete bu konuyla ilgili yorum verme zorunluluğu ortadan kalkmış olur. Daha önce Moody’s bu tarz aksiyonlarda bulunmuş Endonezya, Uruguay ülkelerinin notlarını yatırım yapılabilir seviyeden bir sene içerisinde, Mısır, Kolombiya, Romanya gibi ülkelerin de notlarını yatırım yapılabilir seviye verilmesinin üzerinden çok geçmeden aşağıya çekmişti. Türkiye için bunu yaratacak sebep çok ancak en büyük sebep Recep Tayyip Erdoğan Cumhurbaşkanı olarak seçilirse onu yapması gerekenler konusunda uyarmak mahiyetinde bir not indirimi olur. Çünkü en nihayetinde Moody’s not verirken sadece makroekonomik verileri gözönünde tutmuyor. Özellikle Türkiye için daha fazla gözönünde tuttuğu kriter: Kurumsal sağlamlık, erk dengeleri, ani politik şok ve olaylara karşı dayanıklılık.

Her ne kadar Moody’s dün hükümetten gelen iddiaları yalanlayarak not değişikliklerini mevzuata uygun açıkladığını söylese de geçmişte birçok defa piyasalarda bu alınan kararların önceden satın alındığını gördüğümüz oldu. Mesela S&P 20 Eylül 2011’de Türkiye’nin notunu artırmadan birkaç gün önce Türkiye piyasalarında ciddi artışlar görülmüştü. Aynı olumlu seyri Moody’s 16 Mayıs 2013’de not artırmadan önce o hafta piyasalarda görmüştük. Daha sonra bu gelişmeler Moody’s veya S&P kararlarıyla doğrulanmıştı. Aynı durum bu sefer söz konusu mu olduğu bir muamma, geçerliliğini yarın daha net test edeceğiz.

Ancak merak içerisinde olanlar için söylüyorum, Moody’s in not indirme olasılığının gerçekleşmesi halinde bir günde $/TL kurunda 2.20 seviyesini BIST’da da 76.000 seviyesini görmemiz mümkün. Moody’s den sadece bir uyarı mahiyetinde söylem gelir, ve herhangi bir not değişikliği gelmez ise Cumhurbaşkanlığı seçimlerine odaklanan piyasalarda $/TL kuru yine 2.17-2.18 seviyelerinde dalgalanırken BIST 100 80.00 seviyesini yine zorlamayı deneyecektir.