O gün bugün değil...
İlk yarısı ılımlı pozitif geçen hafta, son iki gün sert satıcılı bir seyre sahne oldu. Dolar dünya genelinde değer kazanırken borsalar ailece ağır hasar aldılar.
Altın gümüş cephesi ise önce FED ötelendi sevinci ile sonrasında da küresel gerilimden beslenerek haftayı % 5 değer artışı ile noktaladı.
Brexit katalizörlüğünde resesyon korkusu
Stresin kaynağı 23 Haziran. Sekiz işlem günü sonra İngiltere sandığa gidecek ve AB ‘de kalıp kalmayacağına karar verecek. Son anketler çıkalım diyenlerin kalalım diyenleri yakaladığına işaret ediyor ve son düzlükte çıkalım grubunun bu ivmeyi koruyarak ipi göğüslemelerinden endişe ediliyor.
Hatta iş öyle bir noktaya da geldi ki brexit riskinin gerçekleşmesi durumunda bunun neden olacağı panik atakla dünyanın resesyona sürüklenmesinden korkuluyor.
Bu endişe Cuma günü hisse marketlerinin ( bir işlem gününde ) % 3’ü aşan kayıplara imza atmasına ve doların hemen her paraya karşı % 1-2 değer kazanmasına neden oldu. Başka bir deyişle FED’i mumla arayan hale düştü piyasalar.
Resesyon krize neden olur mu ?
Resesyon ekonominin asgari iki çeyrek üst üste daralması, yani büyüme yerine küçülmenin yaşanmasıdır. Dünyanın sonu mu ? Kuşkusuz değil ama hele de güncel küresel şartlarda hem büyük risk hem de ağır yük olur.
Çünkü küresel resesyonlar ya finansal piyasalarda oluşan bir gerilimin sonucu olarak yaşanır veya ekonomi kendi dinamikleri ile bunu yaşarken yapısal sorunu olan ülkeler krize yatkın kaygan bir zeminle baş etmek zorunda kalırlar.
Bunu geride kalan yedi sene içinde piyasalarda yaşadığımız 1-2 ay süreli panik ataklar ile karıştırmayın. Resesyon perdeleri hem daha uzun sürer hem de tahrip kapasitesi çok daha yüksek olur.
Piyasalar ile kavga eden, dünyadaki akımı göremeyen, frene basması gerekirken tereddüt eden ülkeler ağır bedeller öderler.
Olası bir krizin merkez üssü Avrupa olursa dünya geneli içinde Türkiye içinde daha büyük handikap.Yok Avrupa önümüzdeki yıllarda yaralarını sarmaya devam eder ve 2018-2021 arasında yaşanabilecek bir resesyon ılımlı kalırsa neden olabileceği hasar da ölçülü kalacaktır.
Ancak başta Brezilya olmak üzere son üç yılın boynu bükük ülkeleri bu perdeye bugünkü şartları ile girecek olurlarsa duvara vurmamaları büyük sürpriz olur.
Küresel resesyon evreleri kaçınılmaz olarak krize neden olur diyemeyiz. Ama ülke ve bölge bazında krizler için son derece elverişli parkurlardır. Çürük domatesler hep bu evrelerde havlu atarlar.
Çünkü bu perde dünyanın kış mevsimidir. 9-18 ay arası bir süre reel ekonomiler için can yakıcı şartlar içerir. Finansal piyasalar da önceden kokusunu alarak resesyon daha başlamadan bu kabus senaryosunu sert biçimde ( 6-9 ay süre ile ) fiyatlar.
2011 yılından beri pek çok ekonomistin finansal piyasalarda her şahit oldukları gök gürültüsünü eyvah kriz geliyor diye işaret etmesi ağırlıkla bu kaygı ile ilgilidir.
Bense senelerdir pusulada sizlere küresel bir resesyonun 2018-2021 arası bir bölümde ( 2018 yılında da başlayabilir 2020 yılına da kalabilir ) yaşanmasını beklediğimi, bu parkurun Türkiye için de son derece zorlu şartlar içereceğini düşündüğümü aktarıyorum.
Görüşlerimde bir değişiklik yok. 2016 yılında küresel bir resesyon yaşanmasını beklemiyorum. 2017 ikinci çeyreğine kadar olan kesitte finansal piyasalarda kalıcı bir resesyon fiyatlaması da beklemiyorum. Bu nedenle bir süre daha her çalkantının varlık piyasalarında alım fırsatı olmaya devam edeceği görüşündeyim.
Küresel resesyon Türkiye ekonomisinde krize neden olabilir mi ?
2018-2021 arası bir yerde 9-18 ay sürecek şekilde karşımıza çıkabileceğini öngördüğüm bu parkur her ülke için ciddi güçlükler içerecek.
Türkiye’nin diğer ülkeler ile kıyaslarsak eyvah diyip masanın altına saklanmamızı gerektirecek sorunları yok. Biz 2001 krizini takiben epey bir yol aldık ve bu 2013 yılına kadar da devam etti.
2013 yılından sonra da temel parametrelerde büyük bir tahribat yok. Ancak üç yıl önce zedelenmeye başlayan ve 2016 itibarı ile kronikleşme yolunda gelişen güven kaybı Türkiye ekonomisinin temelinde bir fay hattı oluşmasına neden oldu.
Bu nedenle dünya 2018-2021 arası bir yerde krize girse de bize vız gelir tırıs gider demek çok gerçekçi olmaz. Türkiye sahip olduğu avantajları kullanarak bu perdeyi düşük hasarla atlatabileceği gibi usta kaptan dalgalı denizde belli olur sözünün hakkını veremeyip pekala ağır bir darbe de alabilir.
Brexit yaşanacak mı ?
Geçen haftalarda da paylaştığım üzere İngilizlerin AB ‘den ayrılmasının halen görece daha düşük olasılık taşıdığı görüşündeyim. Hatta son düzlüğe işaret eden önümüzdeki sekiz işlem gününde piyasalardaki kasvet sürerse ( İngilizler ekonomi kötüye gidecek korkusuna kapılacaktır ) bunun AB ‘de kalalım oylarının yükselmesine neden olacağını düşünüyorum.
Dünya 23 Haziran engelini aşabilirse rahatlayacaktır. Yok bu engel aşılamaz ve İngiltere AB ‘den ayrılmaya karar verirse o zaman sert bir med cezir yaşanabilir. Ancak kalıcı bir çöküşe dönüşmesini yine beklemem.
Batı kampı bu tür durumlarda yumuşatıcı reçeteler üretmek konusunda hayli hünerli ve hepimiz aynı gemideyiz gerçeği yeterince teşvik edici olacaktır.
Yaz döneminde piyasalar
Başta da ifade ettiğim üzere kriz korkusuna kapılmak için bence erken. Asgari bir yıl kadar daha gerek küresel piyasalarda gerek Türkiye özelinde geride kalan beş yıl ne olduysa bunun tekrarlanacağını düşünüyorum.
Başka bir deyişle yine eyvah bitiyoruz denirken güneşin açacağını ve varlık fiyatlarında hızlı yükselişler yaşanacağını tahmin ediyorum.
Ortada FED korkusu yok ama beteri kabul etmemiz gereken resesyon korkusu var. Özellikle Cuma günü bu hava tüm marketlerde büyük gerilime neden oldu. Hal böyle olunca da USDTRL cephesinde kapanış 2,93 sınırında gerçekleşti.
Brexit gerilimi sürer veya riski gerçekleşir İngilizler AB ‘den çıkmaya karar verirse pekala 2,99 ( belki 3,02 ) test edilebilir. Ancak Salı günü gelecek ABD perakende satışlar verisi resesyon korkusunu dağıtır veya yeni anketler brexit riskinin görece azaldığına işaret ederse bu cephede ibrenin aşağı döndüğüne ve USDTRL’de 2,80 ( hatta 2,73 ) riskinin yeniden masaya döndüğüne şahit olabiliriz.
Bu bakıma 23 Haziran öncesi perdede iddialı tahminler üretmek kolay değil. Döviz cephesine yönelik olarak güncel şartlarda yakın vade adına yukarı yönlü fırsatların aşağı yönlü riskler ile birbirine yakın, orta vade adına ise aşağı yönlü risklerin daha baskın olduğu görüşündeyim.
Brexit riski gerçekleşse dahi yaz sonunda döviz kurlarının cari seviyelerden yukarıda olmasını beklemiyor, daha uygun maliyet ile tasarruf sahiplerinin dövize yönelmesinin mümkün olabileceğini düşünüyorum.
Benzer şekilde borsada fiyatların yeniden çok ucuz düzeylere gerilediği, yaz döneminin hisse senedi yatırımlarını oluşturmak, arttırmak ve korumak adına daha elverişli olduğu görüşündeyim.
Haziran içinde küresel gerilime ve brexit riskinin gerçekleşip gerçekleşmediğine bağlı olarak aşırı ucuz diyebileceğimiz 72.000 civarı bir endeks ile karşılaşabilir miyiz ?
İmkansız değil. Ancak pekala 76.200-76.500 bandından veya ikisinin arasında farklı bir adresten ( 75.000 gibi ) borsa rotayı yukarı çevirebilir.
Bu bakıma nisan sonu yazılarında 85.000 civarı endekste cesaretle öne çıkardığım satış seçeneğini bugün çok ucuz hisse fiyatlarında yinelemem mümkün değil. Aksine yaz dönemi hisse senedi yatırımları için elverişli görünüyor görüşümü tekrarlamak durumundayım.
Çünkü 2016 yılının ikinci yarısı içinde ( belki de 23 Haziran’ı takiben başlayabilecek bir ralli ile ) hisse senetlerinin aşırı ucuz – çok ucuz bandından uzaklaşıp ucuz sayabileceğimiz bir fiyat bölgesi olan 91.000-92.000 bandına yükselme şansının varlığını koruduğunu düşünüyorum.
Altın bu toz bulutunda iyi performans gösterdi ve gram fiyat 114.5 TL ‘de taban oluşumunu gerçekleştirip geçen haftayı 120 TL ‘de tamamladı.
Cari şartlarda sarı fırtınada aşağı yönlü risklerin daha baskın hale geldiğini, yakın vadede bu koşu bir süre daha devam etse de 123 veya 126 TL ‘nin tepe adresi olabileceğini ( ons için 1305 veya 1315 ) ve ibrenin yeniden aşağı dönebileceğini düşünüyorum.
Haftaya buluşmak dileği ile...
PARANIN YOLU - Günlük Değerlendirmeler
Hafta içi her gün Paranın Yolu adlı video haber serisi ( bigpara.hurriyet.com.tr ve webtv.hurriyet.com.tr adreslerinden ulaşabilirsiniz ) ile saat 11:30 da Hürriyet TV ‘de piyasaları değerlendiriyor.
Genel stratejiye yönelik görüşlerimi pazar günleri 23:00’de BIG PARA ‘da yayınlanan köşe yazım pusula ile okurlara aktarırken, haber akışına bağlı anlık tespitlerimi ve strateji güncellemelerimi twitter adresimde ( @eralkarayazici ) paylaşıyorum.
Pusula yayınlandığında haberdar olmak ve ücretsiz olarak tüm posta pusula gönderilerine yayınlandığı anda ulaşmak için aşağıdaki linke tıklayarak e-mail adresinizi girmeniz yeterli.