Rüzgâr ve güneş enerjisine yönelik gerçekleştirilen Yenilenebilir Kaynak Alanı (YEKA) yarışmaları sonuçlanırken 2 milyar dolarlık bir yatırım harekete geçirildi. 11 yarışmaya yerli ve yabancı şirketlerden 246 teklif geldi. Yatırımcılar, yarışmalara yoğun ilgi gösterdi. Bir hafta arayla düzenlenen iki yarışma, büyük rekabete sahne oldu.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, projelerin yatırıma dönüşmesiyle yaklaşık 6 milyar kWh yerli ve yenilenebilir enerji üretileceğini belirterek “Bu üretim ile yaklaşık 2 milyon 300 bin hanenin elektrik tüketimi karşılayacağız. Her yıl 540 milyon dolarlık doğal gaz ithalatını önleyeceğiz.” dedi.
STRATEJİK ROL
Son 20 yılda enerji talebi 3 kat artan Türkiye, bir yandan bu talebi karşılarken diğer yandan dışa bağımlığı azaltıp iklim ve emisyon hedeflerine odaklanıyor. Bu anlamda yenilenebilir enerji stratejik bir rol oynuyor. Yenilenebilir enerjide 15 yıl önce neredeyse sıfır olan kurul gücünü bugün 33 bin megavatlara getiren Türkiye’de halihazırda tüm hanelerin elektrik ihtiyacı rüzgâr ve güneş enerjisinden karşılanıyor.
YEKA YARIŞMALARI
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Yenilenebilir Enerji 2035 yol haritası doğrultusunda kurulu gücü 2035 sonunda 120 bin megavata yükseltmeyi hedefliyor. Bunun için de her yıl en az 2 bin megavatlık YEKA ihalesi yaparak hedefine ulaşmayı planlıyor.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar
TOPLAM 246 BAŞVURU
Bu doğrultuda yeni oluşturulan YEKA modeli ilk kez uygulandı. Bu model kapsamında YEKA RES-2024 (28 Ocak) ve YEKA GES-2024 (4 Şubat) yarışmaları gerçekleştirildi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nda düzenlenen ve sosyal medyadan canlı yayınlanan yarışmalara yatırımcılar yoğun ilgi gösterdi. YEKA RES’e 40 şirketten 100, YEKA GES’e de 67 şirketten 146 başvuru geldi.
YATIRIMCILARIN YOĞUN İLGİSİ
Yarışmalara, Türk Ticaret Kanunu’na göre anonim ya da limited şirket olarak kurulmuş tüzel kişiler ve sermaye şirketi statüsüne sahip yabancı şirketler katıldı. Yatırımcıların ilgisi, yarışmalardaki rekabeti da arttırdı. YEKA RES-2024’te Edirne, Kırklareli (Balkaya ve Sergen) ve Sivas’ta (Yellice ve Gürün) toplam 5 YEKA alanında bin 200 megavat gücündeki bağlantı kapasitesi yatırımcılara tahsis edildi. YEKA GES-2024’te ise Konya (Karapınar), Karaman, Malatya, Van, Antalya ve Kütahya’da toplam 6 YEKA alanındaki 800 MW gücündeki bağlantı kapasitesinin tahsisatı yapıldı.
SERBEST PİYASAYA SATABİLECEKLER Mİ?
YEKA RES’te yarışmayı kazanan şirketler, sözleşme imza tarihinden itibaren ürettikleri elektriği 72 ay süre ile serbest piyasada satabilecek. Daha sonra 20 yıl süreyle ürettiği elektriği kilovatsaat başına 3 buçuk dolar/sent fiyat ile iletim sistemine verecek. YEKA GES’te ise sözleşme imza tarihinden itibaren üretilen elektrik, 60 ay süre ile serbest piyasada satılabilecek. Daha sonra 20 yılda kilovatsaat başına 3,25 dolar/sent fiyattan satış gerçekleştirilecek.
TABAN FİYATLARA İNİLDİ
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Bayraktar hem rüzgâr hem de güneş yarışmalarında belirledikleri taban fiyata inildiğini belirterek yarışmalara katılan tüm şirketlere teşekkür etti. Toplam 2 bin MW’lık 11 yarışma sonrasında 2 milyar dolarlık bir yatırımın gerçekleşeceğini ifade eden Bakan Bayraktar, “Yatırımların hayata geçmesinin ardından yaklaşık 6 milyar kWh yerli ve yenilenebilir enerji üretimi sağlanacak.” dedi.
3,6 MİLYON TONLUK KARBON SALIMI
Bayraktar, bu üretimin yaklaşık 2 milyon 300 bin hanenin elektrik tüketimine denk geldiğini belirterek “Bu da Ankara’daki toplam hanelerin tüketiminden daha fazlası anlamına geliyor. Bunun yanı sıra 11 yarışma sonucunda hayata geçirilecek yatırımlar ile 3,6 milyon ton karbon salımı azaltılacak. Yıllık yaklaşık 1,1 milyar metreküp doğal gaz ithalatının önüne geçilecek. Yani yıllık 540 milyon dolarlık bir doğal gaz ithalatı önlenecek.” diye konuştu.
Bakanlıktan paylaşılan YEKA BİLGİ NOTU isimli belgede şu ifadeler paylaşıldı.
Toplam 2.000 MW’lık 11 yarışmaya 246 teklif alındı.
*Yaklaşık 2 milyar dolarlık doğrudan yatırım gerçekleşecektir. Bu yatırımlarda projelerin ana ekipmanları yerli üreticilerden temin edilecektir. Yani yapılacak olan yatırım dışarıdan ekipman tedariği şeklinde değil yerli üretici ve iş yüklenicilere doğru akacaktır.
*GES: Modülde (panel) asgari %75, DC kablo ve taşıyıcı yapıda %51 yerlilik koşulu ve ayrıca yerli invertöre teşvik.
*RES: Ana ekipmanlar olan kule, kanat ve jeneratörler yerli üretim olacak.
*Projelerin satış yapacağı elektrik bedeli mevcut elektrik piyasa fiyatının (PTF) yaklaşık olarak yarısı kadar. Dolayısıyla projeler satış yaptıkları 20 yıllık periyotta 3,5 milyar dolardan fazla ek değer yaratacaklar.
*Yapılan yarışma ile yaklaşık 6 milyar kWh yerli ve yenilenebilir enerji üretimi sağlanacaktır. (Ankara’nın toplam mesken tüketiminden daha fazla).
*Bu üretim ile yaklaşık 2 milyon 300 bin hanenin elektrik tüketimi karşılanabilecektir. (200 kWh/ay).
*3,6 milyon ton karbon salımı azaltımı.
*Yıllık yaklaşık 1,1 milyar m3 doğal gaz ithalatının önüne geçilmektedir.
*Günümüz fiyatlarıyla 540 milyon dolar ithalatı azaltıcı etkici bulunmaktadır.
*Projelerin beklenen minimum ömrü olan 30 yılda toplamda 16 milyar dolarlık doğal gaz ihracatından kaçınma.
İhale yapısında yapılan değişimler sayesinde:
*Hem yerli hem de yabancı firmalardan önemli katılım oldu.
*Hem Sabancı ve Kalyon gibi büyük şirketler hem de daha küçük enerji yatırımcıları katılım sağladı, projelere hak kazandı.
*Sonuçlara göre ekseriyeti yerli firmalar alırken, Alman ve Çinli yatırımcılar da kazananlar arasında, Çinli firma Van’da yaklaşık 40 milyon dolarlık yatırım yapacak.
*Katkı payı mekanizmasıyla yenilenebilir enerji destekleme mekanizmasına 220 milyon dolarlık sıcak nakit girişi oldu.
*Taban fiyat uygulamasıyla projelerin yapılabilirliği güvence altına alındı.
*YEKA programının uzun vadeli ve her yıl olacak şekilde tasarlanması hem yerli ekipman üretimine olan yatırımları hızlandırıyor hem de enerji sektöründeki oyunculara uzun vadeli yatırım ve büyüme ortamı sunuyor.
Özet tablo:
Doğrudan yatırım 2 milyar dolar.
Doğal gaz ithalatı önleme (30 yıl) 16 milyar dolar.
Elektrik maliyetini düşürme (20 yıl) 3,5 milyar dolar.
Doğrudan devlete ödenen katkı payı 220 milyon dolar.