Son yıllarda, sıradan turizmin ötesine geçmek isteyen gezginlerin ilgisini çeken yeni bir seyahat trendi ortaya çıktı. ‘Dark tourism/karanlık turizm’ olarak adlandırılan bu akım, insanlık tarihindeki travmatik olayların, felaketlerin ya da korkunç izlerin geride kaldığı yerleri keşfetmeye yönelik bir tür. Destinasyonlar ise genellikle savaş alanları, eski hapishaneler, doğa felaketi yaşamış bölgeler, soykırım müzeleri veya terör saldırılarının yaşandığı şehirler oluyor. Bu alana özellikle yaşlı ve zengin turistler tarafından talep her geçen gün artıyor. Future Market Insights’ın Karanlık Turizm Pazarı Görünümü raporuna göre pazarın 2024’te 31.89 milyar dolara, piyasa değerinin ise 2034’te 40.82 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Raporda, karanlık turizmin giderek popülerleşmesinin, belirli destinasyonların romantikleştirilmiş versiyonlarını tasvir eden belgesel, film ve televizyon programlarının artmasından kaynaklandığı ifade ediliyor. Polonya’daki Auschwitz Toplama Kampı, Japonya’daki Hiroşima Barış Müzesi ve ABD’deki 11 Eylül Anıtı, karanlık turizmin en bilinen örneklerinden birkaçıyken şu sıralar en çok tercih edilen rotalar Ukrayna, İsrail, Pakistan ve Irak. Bu alanı fırsata çevirmek isteyen turizmciler rant sağlamayı hedeflerken, hiçbir güvenlik önlemi olmayan bu mekânlar büyük tehlike barındırıyor. Buralara giden ziyaretçiler adeta ölüme meydan okuyor. Uzmanlar ise bu tür seyahatlerin can güvenliği riski barındırdığını ve birlikte duyarsızlık hissine yol açtığına işaret ediyor.
RİSK ALIYORLAR
Ukrayna’da bir kamu kuruluşu olan ‘Visit Ukraine’, 2022’de Rusya ile yaşanan çatışma sırasında hasar gören Kiev bölgesindeki şehirlere turlar düzenlenmesini önerdi. Devlet Turizm Geliştirme Ajansı, Ukrayna’daki sigortanın riskleri karşılamayabileceği uyarısında bulunarak, turistlere savaş bitene kadar uzak durmalarını tavsiye etti. Rus birliklerinin bölgeden çekilmesinden kısa bir süre sonra, 2022’de Nisan’da Kiev’de savaş turizmi girişimleri ortaya çıkmaya başladı. Visit Ukraine gibi kuruluşlar ülkeye turist getirmeyi planlamaya devam ediyor. Ukrayna’ya seyahat eden turistler büyük bir risk alıyor. Turistlerin telefonlarına Air Alarm uygulamasını yüklemeleri öneriliyor. Uygulama ile Sivil Savunma Sistemi’nden seçtikleri bölge için bir hava uyarısı bildirimi gönderiliyor.
GİDENLER ACILARINI TAZELİYORLAR
Moodist Psikiyatri ve Nöroloji Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Dr. Merve Setenay Gürbüz, bu yerlere giden bireylerin, diğer turistik aktivitelerden farklı olarak eğlenmek, dinlenmek ve mutlu olmak değil hüzünlenmek, yas tutmak ve acıları tazelemek amacında olduğunu söyledi. Bu tür aktivitelerde altta yatan motivasyonun sıklığının önemine dikkat çeken Gürbüz, “Çünkü yaşanan bir acının yasını tutmak oldukça sağlıklı bir reaksiyonken, melankolik ruh halinden duyulan haz nedeniyle yapılan bu tarz aktiviteler ise bilinç dışı süreçlerdeki farklı travmalara işaret edebilir. Burada bize düşen yaşanılan travmaların yıkıcı taraflarının yasını tutabilmek, geliştirici taraflarından ders çıkarabilmek” yorumunu yaptı.
ÜNLÜLER GAZZE SINIRINA AKIN EDİYOR
TIME dergisinin derlediği bir habere göre ise bu kapsamda yakın zamanda turist çeken ülkelerden biri de İsrail. Ülkede Hamas’ın 7 Ekim saldırısından bu yana geçen aylarda yeni bir turizm türü ortaya çıktı. Ünlüler, politikacılar ve internet fenomenlerleri İsrail seyahatlerini Gazze sınırı yakınlarındaki harap olmuş güney bölgesini ziyaret etmeden tamamlamıyor. Jerry Seinfeld, Elon Musk, Michael Douglas, eski ABD başkan adayı Nikki Haley, Ivanka Trump ve Jared Kushner, zaman zaman yanmış evlerin önünde poz verenlerden birkaçı.
‘İLGİ VE MERAK DUYGUSU İTİYOR’
Uluslararası MICE Endüstrisi Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin Kurt’a göre karanlık turizmin temelinde merak duygusu var. İnsanların Afganistan, Suriye gibi dünyanın üçüncü ülkeleri konusunda çok kısıtlı bir bilgiye sahip olduğunu anlatan Kurt, “Bu merak uyandırıyor ve insanları seyahate itiyor” dedi. Bu kapsamda ilgi çeken destinasyonlardan biri de Afganistan. Yaklaşık 20 yıldır Afganistan ile ticari faaliyette bulunan Royal Diamond Group Acentası Yönetim Kurulu Başkanı Murat Çakan geçen yıl ülkeyi yaklaşık 25 bin turist ziyaret ettiğini söyledi. Dünya Değişmeden turizm şirketinin sahibi Tulga Ozan ise, “Batı Afrika 6-7 bin dolar, Gabon ise 8 bin dolar” dedi. TÜRSAB Yurtdışı İhtisas Başkanı Kemal Ertem de, Çernobil Nükleer Santral Etki Alanı’na 2019’da bin kişilik bir tur düzenlediğini anlattı.