Niyet mektubuna göre 31 Aralık`ta yayımlanması gereken Hazine garantili 29 enerji projesi ilanı dün nihayet onaylandı. 16 günlük gecikmede Ersümer`in 35 yeni proje önerisi etkili oldu.
Hazine`nin bakanlara `ev ödevi` hatırlatması da yetmedi. IMF`ye verilen ek niyet mektubunda 31 Aralık`ta açıklanması istenen Hazine garantili 29 projenin ilanı `kapsamın genişletilmesini` isteyen Enerji Bakanı Cumhur Ersümer`e takıldı. IMF ile görüşmelerde sıkıntı yaratan bu gecikme için Hazine Müsteşarı Selçuk Demiralp önceki gün Enerji Bakanlığını arayarak, ilanın yapılmasını istedi. İlan 16 günlük gecikmeyle dün yapıldı.DSP-MHP ve ANAP koalisyonunun uygulamaya koyduğu Enflasyonla Mücadele Programı, kendi bakanlarının gazabına uğruyor. MHP`li bakanların Telekom ve banka özelleştirilmesine ilişkin engellerinin ardından ANAP`lı Enerji Bakanı Cumhur Ersümer, ayak sürüyenler arasına girdi.
İlan gecikti:
IMF`nin mali krizden sonra 7.5 milyar dolarlık ek destek vermesi imzalanan ek niyet mektubunda Türkiye`nin taahhütlerini gerçekleştirmesinin temel koşulu. Verilen sözlerin zamanında yerine getirilmesi daha önce sıkça yaşanan sorunlar arasında yer alınca, Hazine bakanlara tek tek mektup göndererek, `ev ödevlerini` hatırlattı. Ancak, bu önlem gecikmelerin önünü kesmedi.22 Aralık`ta IMF yönetimince onaylanan ek niyet mektubunda yerine getirilmesi gereken ilk söz, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı`na aitti. Bakanlığın en geç 31 Aralık 2000`de yap-işlet-devret (YİD) modeliyle yapılacak elektrik santrallarının sınırlandırılacağına dair açıklamayı yapması gerekiyordu. Hazine garantisi daha önce DPT`nin onayına sunulan 29 proje ile sınırlandırılacak ve bu projeler kamuoyuna açıklanacaktı.
35 proje daha var:
Aradan geçen süre içinde Enerji Bakanlığı bu taahhüdü yerine getirmedi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Cumhur Ersümer, Elektrik Piyasasası yasa tasarısı görüşülürken, 29 projenin dışında 35 projenin daha bulunduğunu açıklayarak, enerji sıkıntısı yaşanmaması için bu projelerin de kapsama alınması gerektiğini vurguladı. 29 projenin maliyeti 1.5 milyar
dolar. Bakanlığın daha önce DPT onayına sunduğu 35 projeden 22`sinin maliyeti ise 3.4 milyar dolar. Garanti, yatırım tutarlarından değil yatırımcı firmalarla imzalanan 20 yıllık fiyat ve alım garantilerinden kaynaklanıyor. Bu garanti, yatırım tutarlarının kat be kat üzerine çıkıyor. TEAŞ`ın ödeme gücü olmadığı için garanti kapsamında bu borçları Hazine ödüyor.
Demiralp: Halledin
Hazine Müsteşarı Selçuk Demiralp, IMF`nin gözden geçirme toplantıları sırasında gündeme gelen ve sıkıntı yaratan bu gecikmenin önlenmesi için önceki gün Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Müsteşarı Yurdakul Yiğitgüden`i arayarak, bu sorunun halledilmesini istedi. Yiğitgüden`in 29 projeyi yayımlanmak üzere ilgili birimlere gönderdiğini söylediği açıklama, dün yapıldı.Enerji Bakanlığı yetkilileri ise Radikal`in sorularını yanıtlarken, gecikmenin kendilerinden değil, Yüksek Planlama Kurulu (YPK) kararının geç çıkmasından kaynaklandığını söylediler. Hazine garantisi ile yapılacak 29 YİD projesinin, 22 Aralık`ta YPK`ya sunulduğunu, ancak bayram ve yılbaşı tatilinin de etkisiyle YPK onayının 10 Ocak`ta çıktığına dikkat çeken yetkililer, Hazine garantisi ile yapılacak 35 YİD projesi daha bulunduğunu ve bunların da YPK onayına sunulduğunu belirterek, YPK 29 proje için onay verdi. Enerji krizi yaşanmak istenmiyorsa, bu projelerin de kapsama alınması gerekir. Ancak, YPK neye karar verirse o olacak dediler.
TEAŞ`ın zararı:
Dünya Bankası tarafından enerji sektörünün sorunlarının çözümüne dönük yeniden yapılanma çalışmaları için hazırlanan raporda, yatırımcının hiçbir risk üstlenmediği belirtilerek sınırsız alım ve fiyat garantisi verilen Hazine garantili YİD projelerine karşı çıkılıyor. Dünya Bankası tarafından hazırlanan raporda, yürütülen bütün projelerin devreye girmesi, TEAŞ`ın da satış fiyatlarını artırmaması durumunda, TEAŞ`ın yıllık zararının 1.5 milyar dolara çıkacağı ve 2010 yılına kadarki toplam zararın 15 milyar dolara ulaşacağı vurgulandı. Dünya Bankası, Ya fiyatları artırın, ya da YİD modeliyle gerçekleştirilen projeleri geri çağırın, garanti koşullarını yeniden görüşün önerisinde bulundu. YİD`ler şimde Tahkim Yasası kapsamına da girdi ve projelerin yeniden gözden geçirilmesi, garanti koşullarının değiştirilmesi mümkün değil. Bu nedenle, TEAŞ`ın aralık ayında yüzde 21`lik zamla satış fiyatını 4.5 cent düzeyine çıkarması sağlandı.YİD modeline tam garanti ile yatırımcının hiçbir risk üstlenmediği, bütün riskleri devletin aldığı vurgulanan raporda, Bu nasıl özelleştirme yorumuda yapıldı.
12 cent`ten al, 4.5 cent`e sat:
Yap-işlet-devret modeliyle yapılan elektrik santrallarında fiyatlar, TEAŞ`ın maliyetlerinin çok üzerinde. YİD modeliyle yapılan beş santraldan alınan elektriğin fiyatı 8 cent`ten başlıyor 12 sente kadar genişliyor. Son yapılan Birecik Hidroelektrik Sanralın`dan alınacak elektriğin fiyatı da 12 cent`in üzerinde olacak. Bu santrallardan pahalı elektrik alan TEAŞ`ın satış fiyatı ise son yapılan zamla 4.5 cent`e çıkartıldı. TEAŞ`ın fiyat bazındaki elektrik alımlarının yüzde 35`i ise YİD modeliyle yapılan santrallardan geliyor. YİD`li modeller arttıkça, TEAŞ`ın zararı ve Hazine Müsteşarlığı`nın ödemekle yükümlü olduğu tutar büyüyecek.