Küçük KOBI kazanırken büyük KOBI'ler eriyor

KOBI'lerin 2014 yılına ait dış ticaret payları TUIK tarafından yayınlandı. Buna göre KOBI'ler ihracatın yüzde 56,5'ini gerçekleştirirken ithalatın da yüzde 37,8'ini yapmış oldular.

KOBI'lerin ihracat ve ithalatları arasında makas yüzde 49,5 oranında ihracat lehine gelişti. Kısaca ithal ettikleri 1 birimlik mala karşılık 1,5 birimlik ihracat gerçekleştirdiler.

İlk bakışta sevinilecek gibi görülen tablo gerçekte nasıl?

Bilindiği gibi KOBI'ler ihracata daha yatkın ve ithalatla fazla çalışmayan şirketler oluyor. Hatta KOBI'lerde bile çalışan sayısı arttıkça ithalat oranı da artıyor. 2014 yılına ilişkin tablo aşağıdaki gibidir:

En küçük KOBI'ler ve KOBI statüsü taşımayan büyük şirketler büyürken orta ve büyük KOBI'ler kaybetti.

Tabloya göre 1-9 kişi arasında işçi çalıştıran küçük KOBI'ler ithalatta 6,2 oranındaki pazar paylarına karşılık 17,4 oranında ihracat gerçekleştirerek ihracat oranı en yüksek KOBI'ler oldu. Küçük KOBI'ler 1 birimlik ithalata karşılık 2,8 birimlik ihracat gerçekleştirerek adeta ekonominin döviz fabrikası oldular. Karar'ın haberine göre; orta büyüklükteki KOBI'ler ise (10-49 arası kişi çalıştıran) yüzde 57 oranında artı ihracat ile küçük KOBI'lerin gerisinde kaldı. Zaten büyük KOBI'ler (50-249 arası işçi çalıştıran) ne kadar ithalat o kadar ihracat oranı ile çalışıyorlar.

KOBI niteliği taşımayan büyük şirketler ise ihracatın yüzde 43,5'unu gerçekleştirirken ithalatın da yüzde 62,2'sini yapmış oluyorlar.

KOBI'LERDE 5 YIL ÖNCE DURUM NEYDİ?

2010 yılında ihracatın yüzde 60,1'ini KOBI'ler gerçekleştiriyordu. Yani 5 yıl önce KOBI'lerin ihracat payı yüzde 60,1 iken geçen yıl bu oran yüzde 56,5'e gerilemiş oldu.

Yine 5 yıl önce ithalatın yüzde 42,1'ini gerçekleştiren KOBI'ler geçen yıl ithalatta da yüzde 37,8'e gerilemiş oldular.

İhracatta 3,6 puan pazar payı kaybeden KOBI'ler ithalatta ise 4,3 puan daha geriye düştüler. Dış ticarette yaşanan bu pazar kaybı KOBI'lerin son 5 yılda güç kaybettiğini gösteriyor.

KÜÇÜK KOBI'LER KAZANDI

KOBI'lerde hangi kesimin güç kaybettiğine baktığımızda ise erimenin orta ve büyük KOBI'lerde olduğunu görüyoruz.

Küçük KOBI'lerin ihracat payı 5 yıl önce 16,4 iken geçen yıl 17,4'e yükseldi. İthalat oranları ise 6,7'den 6,2'ye düştü.

Son beş yılda küçük KOBI'ler ihracatta 1 puan daha pazar payı kazanırken ithalatta oranları 0,5 puan azalıyor. İhracatını artıran ve ithalatını düşüren küçük KOBI'ler için bu tablo oldukça sevindirici bir gelişme oldu.

KÜÇÜKLERDEN SONRA İŞLER KÖTÜLEŞİYOR

10 ila 49 kişi çalıştıran orta boy KOBI'lerde ise ihracat oranı yüzde 24,6'dan yüzde 20,7'ye düşüyor. İthalat oranı ise 16,1'den 13,2'ye düşüyor. Küçük üstü KOBI'ler ihracatta 3,9 puan pazar payı kaybederken ithalatta 2,9 puan kayba uğruyor.

Veya bir başka deyişle 10 ile 49 kişi arasında istihdamı olan KOBI'ler ihracatta yüzde 27 daralma yaşarken ithalatta da yüzde 18 daralma yaşamış oluyor.

Büyük KOBI'ler ise 5 yıl önce 19,2 olan ihracat ve ithalat oranları sadece 0,8 puan gerileyerek 18,4'e düşüyor. Büyük KOBI'ler yüzde 04 küçülme ile bir bakıma orta büyüklükteki KOBI'lerin talihsizliğini yaşamıyorlar.

BÜYÜK ŞİRKETLER GÜÇLENİYOR

250 kişiden fazla istihdamı olan büyük şirketler ise beş yıl önce ithalatın yüzde 57,8'ini gerçekleştirirken artık ithalatta pazar paylarını yüzde 62,2'ye yükseltmiş oldular.

Keza beş yıl önce her 100 liralık ihracatın 39,6 lirasını büyük şirketler yapıyorken bu oran da 43,5'e yükseldi.

Bir diğer ifade ile büyük şirketler ithalatta pazar paylarını 4,4 puan artırırken ihracatta da 3,9 puanlık paylarını artırmış oldular.

En küçük KOBI'ler güçlenirken orta ve büyük KOBI'ler büyük yara alıyor. Ama büyük şirketler ise hem ihracatta hem de ithalatta KOBI'lerden pazar kapmaya devam ediyor.