Görev zararlarından Çiller dönemi sorumlu
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Ekim 22, 2001 11:01
Devletin bugün içerisinde bulunduğu iç borç batağının Tansu Çiller döneminde yapılan ve bir bölümü yasaya aykırı bulunan uygulamalardan kaynaklandığı bildirildi. Sayıştay, kasım ve şubat krizlerinde önemli rol oynayan ve iç borç stokunun son aylarda 100 katrilyon lirayı aşmasında çok büyük rolü bulunan kamu bankalarının görev zararlarının 1993 - 1996 yıllarında gerçekleştirilen uygulamalardan kaynaklandığını bildirdi. Sayıştay, Hazine hesaplarıyla ilgili olarak hazırladığı ve TBMM`ye gönderdiği raporda, kamu bankalarının bu yıl Hazine tarafından üstlenilerek iç borçlara eklenen görev zararlarını irdeledi. Ziraat Bankası`nın görev zararlarının altında 1993 - 1996 yılları arasındaki kütlü pamuk primi uygulaması, Halk Bankası`nın görev zararlarının altından ise, Sümerbank ve TÖBANK`ın devri ile Çiller`in `Haydi Türkiyem İleri` kampanyaları çıktı.
Yasaya aykırı destekleme
Raporda, Ziraat Bankası`nın görev zararlarının önemli bölümünün kütlü pamuk ve çay destekleme alımlarından kaynaklandığı, kütlü pamuk desteklemesinin de yasaya aykırı bir şekilde yapıldığı belirtildi. İlgili Bakanlar Kurulu kararlarıyla kütlü pamuk prim ödemelerinin Ziraat Bankası kanalıyla yapılacağı, buna karşılığının da Hazine tarafından bankaya görev zararı olarak ödeneceği öngörüldü. Ancak bütçeye yeterli kaynak konulmadığı için bankaya ödeme yapılmadı. Bunun yerine doğan borca sürekli faiz yürütüldü. Raporda, `Mevcut borçlar ödenmeden 1993 yılından 1996 yılına kadar, her yıl destekleme uygulamaları yapılması ve bunların karşılığının da ödenmemesi sonucunda bu borçlar büyük bir hızla artmıştır. 1998 ve 1999 yıllarında söz konusu destekleme ödemeleri doğrudan Hazine tarafından yapılmıştır` denildi. Sayıştay`a göre, kütlü pamuk desteklemeleri için Ziraat Bankası çiftçiye 1993-1996 tarihleri arasında 4.7 trilyon lira prim ödemesinde bulundu. Hazine bu ödemeye karışılık Ziraat Bankası`na 2000 yılı sonuna kadar yaklaşık 1 katrilyon liralık ödeme yaptı. Buna karşılık söz konusu 4.7 trilyon liralık borç 2000 yılı sonunda 8.1 katrilyon liraya ulaştı. Mayıs 2001 itibariyle ile beş ay içerisinde yüzde 47 oranında artarak 12 katrilyon lirayı aştı. Buna göre Çiller döneminde 4.7 trilyon lira olan, zamanında ödenmediği için katlanarak büyüyen borç, Mayıs 2001`de 12.1 katrilyon liralık senet verilerek kapatıldı.
Halk Bankası`nın zararı Sümerbank ve TÖBANK`tan kaynaklı
Sayıştay`ın belirlemelerine göre Halk Bankası`nın görev zararları ise, büyük ölçüde özelleştirmeden önce Sümerbank ile kapatılmadan önce TÖBANK`ın kötü aktif ve pasiflerinin Halk Banksı`na devredilmesinden kaynaklandı. Ayrıca, Çiller`in başbakanlığı döneminde `Haydi Türkiyem İleri` sloganıyla başlatılan ve DYP propogandasına dönüşen kampanya kapsamında, `kadın ve genç girişimcilere` kullandırılan düşük faizli krediler, esnaf ve küçük sanatkarlara ticari faiz oranlarından daha düşük faizli kredi kullandırılmasından kaynaklandı. Hazine`nin halk Bankası`na olan görev zararı borçları, 2000 sonunda 6.9 katrilyon liraya ulaştı. Bu borçlar da Mayıs 2001`de nakit dışı tahvil verilerek ödendi. Sayıştay, bütçeden ödenmeyen görev zararlarnına mevzuata aykırı olarak çok yüksek oranlarda reel faiz uygulanarak hızla büyümesine neden olunduğunu bildirdi.
Yasaya aykırı destekleme
Raporda, Ziraat Bankası`nın görev zararlarının önemli bölümünün kütlü pamuk ve çay destekleme alımlarından kaynaklandığı, kütlü pamuk desteklemesinin de yasaya aykırı bir şekilde yapıldığı belirtildi. İlgili Bakanlar Kurulu kararlarıyla kütlü pamuk prim ödemelerinin Ziraat Bankası kanalıyla yapılacağı, buna karşılığının da Hazine tarafından bankaya görev zararı olarak ödeneceği öngörüldü. Ancak bütçeye yeterli kaynak konulmadığı için bankaya ödeme yapılmadı. Bunun yerine doğan borca sürekli faiz yürütüldü. Raporda, `Mevcut borçlar ödenmeden 1993 yılından 1996 yılına kadar, her yıl destekleme uygulamaları yapılması ve bunların karşılığının da ödenmemesi sonucunda bu borçlar büyük bir hızla artmıştır. 1998 ve 1999 yıllarında söz konusu destekleme ödemeleri doğrudan Hazine tarafından yapılmıştır` denildi. Sayıştay`a göre, kütlü pamuk desteklemeleri için Ziraat Bankası çiftçiye 1993-1996 tarihleri arasında 4.7 trilyon lira prim ödemesinde bulundu. Hazine bu ödemeye karışılık Ziraat Bankası`na 2000 yılı sonuna kadar yaklaşık 1 katrilyon liralık ödeme yaptı. Buna karşılık söz konusu 4.7 trilyon liralık borç 2000 yılı sonunda 8.1 katrilyon liraya ulaştı. Mayıs 2001 itibariyle ile beş ay içerisinde yüzde 47 oranında artarak 12 katrilyon lirayı aştı. Buna göre Çiller döneminde 4.7 trilyon lira olan, zamanında ödenmediği için katlanarak büyüyen borç, Mayıs 2001`de 12.1 katrilyon liralık senet verilerek kapatıldı.
Halk Bankası`nın zararı Sümerbank ve TÖBANK`tan kaynaklı
Sayıştay`ın belirlemelerine göre Halk Bankası`nın görev zararları ise, büyük ölçüde özelleştirmeden önce Sümerbank ile kapatılmadan önce TÖBANK`ın kötü aktif ve pasiflerinin Halk Banksı`na devredilmesinden kaynaklandı. Ayrıca, Çiller`in başbakanlığı döneminde `Haydi Türkiyem İleri` sloganıyla başlatılan ve DYP propogandasına dönüşen kampanya kapsamında, `kadın ve genç girişimcilere` kullandırılan düşük faizli krediler, esnaf ve küçük sanatkarlara ticari faiz oranlarından daha düşük faizli kredi kullandırılmasından kaynaklandı. Hazine`nin halk Bankası`na olan görev zararı borçları, 2000 sonunda 6.9 katrilyon liraya ulaştı. Bu borçlar da Mayıs 2001`de nakit dışı tahvil verilerek ödendi. Sayıştay, bütçeden ödenmeyen görev zararlarnına mevzuata aykırı olarak çok yüksek oranlarda reel faiz uygulanarak hızla büyümesine neden olunduğunu bildirdi.