Emeklilik kaosu
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Şubat 24, 2001 00:003dk okuma
Anayasa Mahkemesi, sosyal güvenlik yasasıyla getirilen emeklilikte kademeli geçiş uygulamasını iptal etti. 8 Eylül 1999 tarihinden sonra işe girenler için kadınlarda 58, erkeklerde 60 yaşında emeklilik ise Anayasa`ya aykırı bulunmadı
Anayasa Mahkemesi, kamuoyunda sosyal güvenlik yasası olarak bilinen ve emeklilik yaşlarıına yeni düzenlemeler getiren 4447 sayılı yasanın, milyonlarca kişiyi ilgilendiren kademeli geçiş ile ilgili maddelerini, Anayasa`ya aykırı bularak iptal etti. Anayasa Mahkemesi`nin iptal kararı sosyal güvenlik yasasının yürürlüğe girdiği 8 Eylül 1999`da emekliliğine iki yıl kalmış olanları kapsamıyor. Bu durumdaki kişiler, eski yasadaki hükümlere göre emekli olacaklar.
Yüksek Mahkeme, yasanın yürürlüğe girdikten sonra sigortalı olan kadınların 58, erkeklerin 60 yaşından önce emekli olamayacaklarına ilişkin düzenlemenin iptal istemini ise reddetti.
Anayasa Mahkemesi`nin dünkü toplantısında alınan kararda, yasanın yürürlüğe girdiği tarihte sigortalı olanların, kaç yaşında emekli olabileceklerine ilişkin düzenlemeler içeren kademeli geçiş uygulamasının, Anayasa`nın hukuk devleti, sosyal devlet, adalet ve eşitlik ilkelerine aykırı olduğu vurgulandı.
YENİ DÜZENLEME İÇİN 6 AY SÜRE
Yasanın yürürlüğe girdiği tarihte sigortalı olanların Anayasa`dan doğan haklarının korunması amacıyla verilen iptal kararı, yasal boşluk doğmaması için gerekçeli kararın Resmi Gazete`de yayımlanacağı tarihten 6 ay sonra yürürlüğe girecek. TBMM`nin bu süre içinde iptal gerekçelerini dikkate alarak çalışanların lehine hükümler içeren daha yumuşak bir kademeli geçiş düzenlemesi yapması gerekiyor. 6 aylık süre içinde yeni düzenleme yapılmazsa, yasal boşluk doğacak ve çalışanların haklarının korunması amacıyla verilen iptal kararı, emekliliğine 2 yıl kalmış olanların dışındaki tüm çalışanların aleyhine işleyecek. Bu durumda, kaç yıllık hizmetleri olursa olsan, kadınlar 58, erkekler 60 yaşından önce emekli olamayacak.
MAHKEME ÜYELERİNİN YORUMU
İptal kararını SABAH`a değerlendiren Anayasa Mahkemesi`nin bazı üyeleri, kararın çalışanların haklarının korunması amacıyla verildiğini ve yasama organınca 6 aylık süre içinde çalışanların lehine yeni bir düzenleme yapması gerektiğine dikkat çektiler. Kademeli geçişle ilgili maddelerin, kendi içinde eşitsizlikler içerdiğini ve geçişin çalışanlar aleyhine çok sert olduğunu vurgulayan Yüce Mahkeme üyeleri, düzenlemenin, hukuk devleti, sosyal devlet, adalet ve eşitlik ilkelerine aykırılık oluşturduğunu belirttiler.
Yasanın yürürlüğe girdiği tarihte emekliliğine iki yıl veya daha az süre kalmış olanların, eski yasanın hükümlerine göre emekli olmalarını öngören düzenlemeyi de Anayasa`ya aykırı bulmadı. Bu durumda sigortalılık süresi 18 yıl ve daha fazla olan kadınlar 20 yılı, sigortalılık süresi 23 yıl ve daha fazla olan erkekler ise 25 yılı tamamladıkları takdirde kaç yaşında olursa olsunlar emekliye ayrılabilecekler.
58-60 YAŞ UYGULAMASI
Yasanın yürürlüğe girdiği tarihten sonra sigortalı olarak çalışmaya başlayan kadınların 58, erkeklerin ise 60 yaşında emekli olacaklarına ilişkin düzenleme ise Anayasa`ya aykırı bulunmadı. Anayasa Mahkemesi heyeti, bu düzenlemeye ilişkin iptal istemini, Türkiye`de ortalama insan ömrünün teknoloji ve tıp alanındaki yeni gelişmeler neticesinde uzaması ve 30`a yakın ülkedeki benzer uygulamaları dikkate alarak reddetti.
4447 sayılı Yasa`nın FP`nin başvurusu üzerine Anayasa Mahkemesi tarafından iptaline karar verilen maddeleri özetle şöyle:
HANGİ MADDELER İPTAL EDİLDİ?
* Yasanın yürürlüğe girdiği tarihte 5 sosyal güvenlik kuruluşuna tabi olarak çalışanların kademeli emekliliğini düzenleyen 17, 22, 26, 39 ve 44. maddeleri.
* Emekli Sandığı Kanunu`na göre 4447 sayılı yasanın yürürlüğe girdiği tarihten önce emekli, malullük, dul ve yetim aylığı alanların, bu aylıklarının yasanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren; yasanın yürürlüğünden sonra bağlanacak aylıkları ise bağlandığı tarihten sonraki ilk memur maaş artışı tarihinden itibaren her ay bir önceki aya ilişkin DİE tarafından açıklanan en son temel yıllı kentsel yerler tüketici fiyatları indeksi değişim oranına göre belirleneceğine ilişkin 24. madde.
* Emekli Sandığı Kanunu`nun fiili hizmet zamlarını düzenleyen 32. maddesine eklenen fiili hizmet süresinin yarısı 3 yılı aşmamak üzere yaştan indirilmesine ilişkin hüküm. (Mevcut düzenlemeye göre 10 yıl çalışan da 6 yıl çalışan da en fazla 3 yıl yaş indirimi alabiliyordu. Anayasa Mahkemesi, bu durumun daha fazla hizmet süresi olanlar açısından eşitsiz bir durum yarattığına dikkati çekti.)
Anayasa Mahkemesi, kamuoyunda sosyal güvenlik yasası olarak bilinen ve emeklilik yaşlarıına yeni düzenlemeler getiren 4447 sayılı yasanın, milyonlarca kişiyi ilgilendiren kademeli geçiş ile ilgili maddelerini, Anayasa`ya aykırı bularak iptal etti. Anayasa Mahkemesi`nin iptal kararı sosyal güvenlik yasasının yürürlüğe girdiği 8 Eylül 1999`da emekliliğine iki yıl kalmış olanları kapsamıyor. Bu durumdaki kişiler, eski yasadaki hükümlere göre emekli olacaklar.
Yüksek Mahkeme, yasanın yürürlüğe girdikten sonra sigortalı olan kadınların 58, erkeklerin 60 yaşından önce emekli olamayacaklarına ilişkin düzenlemenin iptal istemini ise reddetti.
Anayasa Mahkemesi`nin dünkü toplantısında alınan kararda, yasanın yürürlüğe girdiği tarihte sigortalı olanların, kaç yaşında emekli olabileceklerine ilişkin düzenlemeler içeren kademeli geçiş uygulamasının, Anayasa`nın hukuk devleti, sosyal devlet, adalet ve eşitlik ilkelerine aykırı olduğu vurgulandı.
YENİ DÜZENLEME İÇİN 6 AY SÜRE
Yasanın yürürlüğe girdiği tarihte sigortalı olanların Anayasa`dan doğan haklarının korunması amacıyla verilen iptal kararı, yasal boşluk doğmaması için gerekçeli kararın Resmi Gazete`de yayımlanacağı tarihten 6 ay sonra yürürlüğe girecek. TBMM`nin bu süre içinde iptal gerekçelerini dikkate alarak çalışanların lehine hükümler içeren daha yumuşak bir kademeli geçiş düzenlemesi yapması gerekiyor. 6 aylık süre içinde yeni düzenleme yapılmazsa, yasal boşluk doğacak ve çalışanların haklarının korunması amacıyla verilen iptal kararı, emekliliğine 2 yıl kalmış olanların dışındaki tüm çalışanların aleyhine işleyecek. Bu durumda, kaç yıllık hizmetleri olursa olsan, kadınlar 58, erkekler 60 yaşından önce emekli olamayacak.
MAHKEME ÜYELERİNİN YORUMU
İptal kararını SABAH`a değerlendiren Anayasa Mahkemesi`nin bazı üyeleri, kararın çalışanların haklarının korunması amacıyla verildiğini ve yasama organınca 6 aylık süre içinde çalışanların lehine yeni bir düzenleme yapması gerektiğine dikkat çektiler. Kademeli geçişle ilgili maddelerin, kendi içinde eşitsizlikler içerdiğini ve geçişin çalışanlar aleyhine çok sert olduğunu vurgulayan Yüce Mahkeme üyeleri, düzenlemenin, hukuk devleti, sosyal devlet, adalet ve eşitlik ilkelerine aykırılık oluşturduğunu belirttiler.
Yasanın yürürlüğe girdiği tarihte emekliliğine iki yıl veya daha az süre kalmış olanların, eski yasanın hükümlerine göre emekli olmalarını öngören düzenlemeyi de Anayasa`ya aykırı bulmadı. Bu durumda sigortalılık süresi 18 yıl ve daha fazla olan kadınlar 20 yılı, sigortalılık süresi 23 yıl ve daha fazla olan erkekler ise 25 yılı tamamladıkları takdirde kaç yaşında olursa olsunlar emekliye ayrılabilecekler.
58-60 YAŞ UYGULAMASI
Yasanın yürürlüğe girdiği tarihten sonra sigortalı olarak çalışmaya başlayan kadınların 58, erkeklerin ise 60 yaşında emekli olacaklarına ilişkin düzenleme ise Anayasa`ya aykırı bulunmadı. Anayasa Mahkemesi heyeti, bu düzenlemeye ilişkin iptal istemini, Türkiye`de ortalama insan ömrünün teknoloji ve tıp alanındaki yeni gelişmeler neticesinde uzaması ve 30`a yakın ülkedeki benzer uygulamaları dikkate alarak reddetti.
4447 sayılı Yasa`nın FP`nin başvurusu üzerine Anayasa Mahkemesi tarafından iptaline karar verilen maddeleri özetle şöyle:
HANGİ MADDELER İPTAL EDİLDİ?
* Yasanın yürürlüğe girdiği tarihte 5 sosyal güvenlik kuruluşuna tabi olarak çalışanların kademeli emekliliğini düzenleyen 17, 22, 26, 39 ve 44. maddeleri.
* Emekli Sandığı Kanunu`na göre 4447 sayılı yasanın yürürlüğe girdiği tarihten önce emekli, malullük, dul ve yetim aylığı alanların, bu aylıklarının yasanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren; yasanın yürürlüğünden sonra bağlanacak aylıkları ise bağlandığı tarihten sonraki ilk memur maaş artışı tarihinden itibaren her ay bir önceki aya ilişkin DİE tarafından açıklanan en son temel yıllı kentsel yerler tüketici fiyatları indeksi değişim oranına göre belirleneceğine ilişkin 24. madde.
* Emekli Sandığı Kanunu`nun fiili hizmet zamlarını düzenleyen 32. maddesine eklenen fiili hizmet süresinin yarısı 3 yılı aşmamak üzere yaştan indirilmesine ilişkin hüküm. (Mevcut düzenlemeye göre 10 yıl çalışan da 6 yıl çalışan da en fazla 3 yıl yaş indirimi alabiliyordu. Anayasa Mahkemesi, bu durumun daha fazla hizmet süresi olanlar açısından eşitsiz bir durum yarattığına dikkati çekti.)