Anayasal muhtıra
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Ocak 23, 2001 00:00
Mahkeme, Anayasa değişikliğine basın duyurusuyla karşı çıktı ve parti kapatmayı olanaksız hale getirmenin demokratik cumhuriyeti korumasız bırakacağını bildirdi
Anayasa Mahkemesi, iktidar ortakları ve FP’nin üzerinde anlaştığı parti kapatmanın zorlaştırılması yönündeki Anayasa değişikliğine, kurum tarihinde ilk kez yapılan bir basın duyurusu ile karşı çıktı. Mahkeme, FP’yi kastederek, değişikliğin, devam eden bir davayı etkileme amacının kuvvetler ayrılığı ilkesine aykırı olduğunu ve parti kapatmayı olanaksız hale getirmenin demokratik cumhuriyeti korumasız bırakacağını bildirdi.Yüksek Mahkeme’nin yaptığı bir sayfalık açıklamada basın duyurusunun gerekçesi şöyle ifade edildi: Mahkememize verilen Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nı koruma görevi, Anayasa’nın siyasi partilerle ilgili 69. maddesinde yapılması öngörülen değişikliğin, mahkemede görülmekte olan siyasi parti kapatma davalarına özgü olmaksızın anayasal sistemimiz ve Türk demokrasisinin bugünü ve geleceği yönünden değerlendirilmesini zorunlu kılmaktadır.
Anayasa Mahkemesi’nin açıklamasında şu noktalar vurgulandı:
DÜZENİ YIKMA ÖZGÜRLÜĞÜ YOK: Siyasi partileri, demokratik siyasi yaşamın temeli kabul eden özgürlükçü, çoğulcu, katılımcı, çağdaş demokrasilerde siyasi partilerin faaliyetlerini serbestçe sürdürmeleri gerektiği kuşkusuzdur. Ancak bu durum siyasi partilere devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne ve demokratik temel düzeninin ortadan kaldırılmasına veya önemli ölçüde tehlikeye düşürülmesine yönelik faaliyetlerde bulunma özgürlüğü vermez.
YAPTIRIMSIZ DEMOKRASİ YOK OLUR: Demokrasinin tüm kurum ve kurallarıyla yaşatılması ve sürdürülmesi, insan haklarının egemen olduğu bir ortamda herkesin kendisini hukukun üstün kuralları ve yasalarla bağlı saymasıyla olanaklıdır. Demokratik rejimin kimi tutum ve davranışlarla tehlikeye düşürülmesi durumunda herhangi bir yaptırım uygulanmamasının onu yok edebileceği gerçeği gözden uzak tutulmamalıdır. Bu bağlamda Anayasamızda bir yaptırım olarak düzenlenen parti kapatılmasının olanaksız hale getirilmesinin demokratik cumhuriyeti korumasız bırakacağı tartışmasızdır.
AZINLIĞI EGEMEN KILAN AYRICALIK: Anayasa’nın 69. maddesinde yapılması öngörülen değişiklikle siyasi partilerin kapatılabilmesi için Anayasa Mahkemesi’nin 11 olan üye tam sayısının üçte ikisinin, başka bir anlatımla en az 8 oy aranmasının, Anayasa Mahkemesi’nin parti yasakları ile düşünce ve siyasi örgütlenme özgürlüğü arasındaki hassas dengeyi kurması ve korumasına elverişli olmadığı açıktır. Ayrıca bu oylama biçimi 4 oyun 7 oya egemen olması gibi demokratik olmayan bir sonuç doğurmasının yanı sıra parti kapatma davaları yönünden Anayasa ile bağdaşmayan bir ayrıcalık oluşturmaktadır.
FP DAVASI ETKİLENMEK İSTENİYOR: Söz konusu değişikliğin konuyla ilgili görülmekte olan bir davanın devamı sürecinde ve olası sonuçlarını etkilemeye yönelik olması, Anayasa ile güvence altına alınan kuvvetler ayrılığı ilkesini zedelemektedir. Bu nedenle siyasi parti kapatma davalarında Anayasa Mahkemesi’ne Anayasa ile verilen demokratik temel düzeni koruma görevi engellenerek yetkilerinin sınırlandırılmasına yol açacak olan söz konusu değişikliğin yaratacağı tehlikenin kamuoyunun dikkatine sunulmasında yarar görülmüştür.
Başkent’te hareketli saatler:
Başkent’te dün gündem sabah saatlerinden itibaren hızla değişti. İşte dakika dakika Ankara gündemi...
09.30 MGK toplandı. Toplantıdan sonra yapılan açıklamada, Fransa Ulusal Meclisi’nin kararı kınandı.
10.00 Anayasa Mahkemesi Başkanvekili Haşim Kılıç, emekli Cumhuriyet Başsavcısı Vural Savaş’ın sözlerine yanıt vermek için basın toplantısı düzenledi.
11.00 Anayasa değişikliği paketi Anayasa Komisyonu’ndan çekildi.
15.00 Liderler sürpriz bir şekilde bir araya geldi.
16.00 Liderler zirvesi bitti.
17.00 Anayasa Mahkemesi, Anayasa 69. maddesinin değiştirilmemesi yönündeki hassasiyetlerini içeren açıklamayı yaptı.
FP: Bir an önce Meclis’e gelsin:
FP Grup Başkanvekili Bülent Arınç, parti kapatmayı zorlaştıracak Anayasa değişikliği paketinin görüşülmesinin ertelenmesine tepki gösterdi. Arınç, bu değişiklik paketinin başına gelen, pişmiş tavuğun başına gelmedi. Guinness rekorlar kitabına girecek hale getirildi. Paket bir an önce Meclis’e getirilerek görüşülmelidir dedi. Arınç, iktidar partilerinin, paketin bu hafta TBMM Genel Kurulu’nda gündeme getirilmemesiyle ilgili iddialarının gerçekleri yansıtmadığını belirterek şöyle konuştu: Bu Anayasa değişikliği teklifiyle 4. kez oynandı, şekilden şekle girdi. Bundan daha çok kararsızlıkla karşılaşan başka Anayasa değişikliği olmadı. İktidar, bu değişikliğin görüşülmesini engelleyerek yıpranıyor. Gerçi, Anayasa Mahkemesi üyelerinin siyasi partilerin kapatılması kararının üçte iki çoğunlukla alınmasına itirazı var ama, siyasi parti kapatmak önemli bir iştir. Üçte ikiyle karar verilmesi gayet doğaldır.
Bazı kaygılar vardı:
Koalisyonu oluşturan partilerin genel başkanları, Milli Güvenlik Kurulu (MGK) toplantısının ardından sürpriz şekilde bir araya gelerek Anayasa değişikliği paketini ele aldı. Başbakan Bülent Ecevit; yardımcıları Devlet Bahçeli, Mesut Yılmaz ve Hüsamettin Özkan’ın katıldığı yaklaşık bir saatlik toplantının ardından yaptığı açıklamada, Anayasa değişikliği paketinin Anayasa Komisyonu gündeminden geri çekilmesinin bazı kaygılardan kaynaklandığını söyledi. Ecevit, Bazı düşünceler, kaygılar vardı. Konu yeniden değerlendirilecek dedi. Anayasa Mahkemesi Başkanı Mustafa Bumin’in geçen hafta sonu gerçekleştirdiği ziyaretin konuyla ilişkisi bulunup bulunmadığı yönündeki soruya da Başbakan Bülent Ecevit, Hayır, genel bir görüşme oldu yanıtını verdi.
Ersümer sıkıntı olmaz:
Ecevit, Genel TBMM Kurulu’nda bugün görüşülecek Enerji Bakanı Cumhur Ersümer hakkındaki gensoru önerisinin koalisyon ortakları arasında bir sıkıntıya neden olmayacağını söyledi.
Anayasa Mahkemesi, iktidar ortakları ve FP’nin üzerinde anlaştığı parti kapatmanın zorlaştırılması yönündeki Anayasa değişikliğine, kurum tarihinde ilk kez yapılan bir basın duyurusu ile karşı çıktı. Mahkeme, FP’yi kastederek, değişikliğin, devam eden bir davayı etkileme amacının kuvvetler ayrılığı ilkesine aykırı olduğunu ve parti kapatmayı olanaksız hale getirmenin demokratik cumhuriyeti korumasız bırakacağını bildirdi.Yüksek Mahkeme’nin yaptığı bir sayfalık açıklamada basın duyurusunun gerekçesi şöyle ifade edildi: Mahkememize verilen Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nı koruma görevi, Anayasa’nın siyasi partilerle ilgili 69. maddesinde yapılması öngörülen değişikliğin, mahkemede görülmekte olan siyasi parti kapatma davalarına özgü olmaksızın anayasal sistemimiz ve Türk demokrasisinin bugünü ve geleceği yönünden değerlendirilmesini zorunlu kılmaktadır.
Anayasa Mahkemesi’nin açıklamasında şu noktalar vurgulandı:
DÜZENİ YIKMA ÖZGÜRLÜĞÜ YOK: Siyasi partileri, demokratik siyasi yaşamın temeli kabul eden özgürlükçü, çoğulcu, katılımcı, çağdaş demokrasilerde siyasi partilerin faaliyetlerini serbestçe sürdürmeleri gerektiği kuşkusuzdur. Ancak bu durum siyasi partilere devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne ve demokratik temel düzeninin ortadan kaldırılmasına veya önemli ölçüde tehlikeye düşürülmesine yönelik faaliyetlerde bulunma özgürlüğü vermez.
YAPTIRIMSIZ DEMOKRASİ YOK OLUR: Demokrasinin tüm kurum ve kurallarıyla yaşatılması ve sürdürülmesi, insan haklarının egemen olduğu bir ortamda herkesin kendisini hukukun üstün kuralları ve yasalarla bağlı saymasıyla olanaklıdır. Demokratik rejimin kimi tutum ve davranışlarla tehlikeye düşürülmesi durumunda herhangi bir yaptırım uygulanmamasının onu yok edebileceği gerçeği gözden uzak tutulmamalıdır. Bu bağlamda Anayasamızda bir yaptırım olarak düzenlenen parti kapatılmasının olanaksız hale getirilmesinin demokratik cumhuriyeti korumasız bırakacağı tartışmasızdır.
AZINLIĞI EGEMEN KILAN AYRICALIK: Anayasa’nın 69. maddesinde yapılması öngörülen değişiklikle siyasi partilerin kapatılabilmesi için Anayasa Mahkemesi’nin 11 olan üye tam sayısının üçte ikisinin, başka bir anlatımla en az 8 oy aranmasının, Anayasa Mahkemesi’nin parti yasakları ile düşünce ve siyasi örgütlenme özgürlüğü arasındaki hassas dengeyi kurması ve korumasına elverişli olmadığı açıktır. Ayrıca bu oylama biçimi 4 oyun 7 oya egemen olması gibi demokratik olmayan bir sonuç doğurmasının yanı sıra parti kapatma davaları yönünden Anayasa ile bağdaşmayan bir ayrıcalık oluşturmaktadır.
FP DAVASI ETKİLENMEK İSTENİYOR: Söz konusu değişikliğin konuyla ilgili görülmekte olan bir davanın devamı sürecinde ve olası sonuçlarını etkilemeye yönelik olması, Anayasa ile güvence altına alınan kuvvetler ayrılığı ilkesini zedelemektedir. Bu nedenle siyasi parti kapatma davalarında Anayasa Mahkemesi’ne Anayasa ile verilen demokratik temel düzeni koruma görevi engellenerek yetkilerinin sınırlandırılmasına yol açacak olan söz konusu değişikliğin yaratacağı tehlikenin kamuoyunun dikkatine sunulmasında yarar görülmüştür.
Başkent’te hareketli saatler:
Başkent’te dün gündem sabah saatlerinden itibaren hızla değişti. İşte dakika dakika Ankara gündemi...
09.30 MGK toplandı. Toplantıdan sonra yapılan açıklamada, Fransa Ulusal Meclisi’nin kararı kınandı.
10.00 Anayasa Mahkemesi Başkanvekili Haşim Kılıç, emekli Cumhuriyet Başsavcısı Vural Savaş’ın sözlerine yanıt vermek için basın toplantısı düzenledi.
11.00 Anayasa değişikliği paketi Anayasa Komisyonu’ndan çekildi.
15.00 Liderler sürpriz bir şekilde bir araya geldi.
16.00 Liderler zirvesi bitti.
17.00 Anayasa Mahkemesi, Anayasa 69. maddesinin değiştirilmemesi yönündeki hassasiyetlerini içeren açıklamayı yaptı.
FP: Bir an önce Meclis’e gelsin:
FP Grup Başkanvekili Bülent Arınç, parti kapatmayı zorlaştıracak Anayasa değişikliği paketinin görüşülmesinin ertelenmesine tepki gösterdi. Arınç, bu değişiklik paketinin başına gelen, pişmiş tavuğun başına gelmedi. Guinness rekorlar kitabına girecek hale getirildi. Paket bir an önce Meclis’e getirilerek görüşülmelidir dedi. Arınç, iktidar partilerinin, paketin bu hafta TBMM Genel Kurulu’nda gündeme getirilmemesiyle ilgili iddialarının gerçekleri yansıtmadığını belirterek şöyle konuştu: Bu Anayasa değişikliği teklifiyle 4. kez oynandı, şekilden şekle girdi. Bundan daha çok kararsızlıkla karşılaşan başka Anayasa değişikliği olmadı. İktidar, bu değişikliğin görüşülmesini engelleyerek yıpranıyor. Gerçi, Anayasa Mahkemesi üyelerinin siyasi partilerin kapatılması kararının üçte iki çoğunlukla alınmasına itirazı var ama, siyasi parti kapatmak önemli bir iştir. Üçte ikiyle karar verilmesi gayet doğaldır.
Bazı kaygılar vardı:
Koalisyonu oluşturan partilerin genel başkanları, Milli Güvenlik Kurulu (MGK) toplantısının ardından sürpriz şekilde bir araya gelerek Anayasa değişikliği paketini ele aldı. Başbakan Bülent Ecevit; yardımcıları Devlet Bahçeli, Mesut Yılmaz ve Hüsamettin Özkan’ın katıldığı yaklaşık bir saatlik toplantının ardından yaptığı açıklamada, Anayasa değişikliği paketinin Anayasa Komisyonu gündeminden geri çekilmesinin bazı kaygılardan kaynaklandığını söyledi. Ecevit, Bazı düşünceler, kaygılar vardı. Konu yeniden değerlendirilecek dedi. Anayasa Mahkemesi Başkanı Mustafa Bumin’in geçen hafta sonu gerçekleştirdiği ziyaretin konuyla ilişkisi bulunup bulunmadığı yönündeki soruya da Başbakan Bülent Ecevit, Hayır, genel bir görüşme oldu yanıtını verdi.
Ersümer sıkıntı olmaz:
Ecevit, Genel TBMM Kurulu’nda bugün görüşülecek Enerji Bakanı Cumhur Ersümer hakkındaki gensoru önerisinin koalisyon ortakları arasında bir sıkıntıya neden olmayacağını söyledi.