Nedir bu ulusal taşıt tanıma? 10 soruda UTTS

UTTS nedir?

Kayıtdışılığın en yüksek olduğu sektörlerden biri de akaryakıt. Şu ana kadar uygulanan taşıt tanıma sistemleri petrol dağıtım şirketlerinin kendierine ait uygulamaları üzerinden çalışıyor. Plaka bilgisi, istasyonlardaki ödeme kayıt cihazlarına pompacılar tarafından manuel olarak giriliyor. Bu durum, bireysel sürücüler ödeme kayıt cihazı fişini almadığı zaman açığa çıkan kullanılmamış fişlere, farklı araçlara ait plakalar girilerek aracın bağlı olduğu şirkete yakıt masrafı yazılmasına yol açabiliyordu. Yani bir şirket, açığa çıkan ama kullanılmayan fişleri usulsüz şekilde gider gösterebiliyordu. Sistem sayısında bu ve buna benzer usülsüzlüklerin önüne geçilecek.

Ne zaman başlayacak?

1 Ocak 2025’ten itibaren satın aldığı akaryakıtı gider olarak göstermek isteyen şirketler bu sisteme geçip Taşıt Tanıma Birimi (TTB) isimli cihazı taktırmak zorunda. Bir zorunluluk yok ancak şirketler TTB’yi taktırmaz ise satın aldığı yakıtları gider olarak gösteremeyecek. Bu yüzden uygulama yaklaşık 8 milyon adet şirket aracını yakından ilgilendiriyor.

Şahıslar için de geçerli mi?

Evet geçerli ancak bu noktada bir tarih var. 21 Ekim 2024 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan UTTS’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ’e göre, 1 Temmuz 2025’ten itibaren satın alınacak tüm sıfır kilometre araçlarda da TTB cihazı zorunlu olarak bulundurulacak. Bu tarihten önce satın alınan sıfır km araçlarda TTB zorunluluğu olmayacak. Ayrıca, ikinci el araç sahipleri için de herhangi bir zorunluluk bulunmuyor. Bireysel taşıt tanıma kullananlar için son başvuru tarihi ise 30 Haziran 2025 olarak açıklandı.

TTB cihazı için kaç TL ödenecek?

UTTS 2024 yılı birim fiyat listesi Darphane tarafından 1.810 TL + KDV olarak açıklandı. Bu tutar, montaj hizmetini de kapsıyor. 2025 yılı birim fiyat listesi ise henüz açıklanmış değil.

Nasıl bir cihaz bu? Nereye takılacak?

Taşıtların yakıt depo girişlerine TTB takılır. Küçük küp şeklinde bir parçadır. Yakıt dolum işlemi sırasında, TTB üzerindeki sensörlerden plaka bilgisi diğer UTTS donanımları aracılığıyla otomatik olarak pompa ödeme kaydedici cihaza iletilir.

Nasıl başvurulacak?

Yetkili montaj firmaları, akaryakıt dağıtım şirketleri ve taşıt sahipleri www.utts.gov.tr internet adresine girdikten sonra buradaki yönlendirmeler aracılığıyla başvuru işlemlerini başlatabilecek. İnternet sitesi üzerinden “UTTS Ana Kullanıcı Hesabı” açacaklar ve bütün süreç bu sistem üzerinden yürütülerek sonuçlandırılacak.

Nerede ve nasıl takılacak?

Araç deposunun yanına yapılan bu işlem için Darphane tarafından yetkilendirilmiş ve profesyonel yetkili taşıt montaj servislerinin tercih edilmesi büyük önem arz ediyor. Türkiye’de 78 şirket, 1000 noktada araçlara montaj yapmak üzere yetkilendirildi. Yetkili şirketleri görüntülemek için www.utts.gov.tr internet sitesi üzerinden “Montaj Noktası” bölümüne tıklanacak. Açılan alanda başvurusu onaylanan ve TTB montajı yaptırmaya hazır araçlar için en yakın noktalar yer alacak.

UTTS nasıl çalışacak?

UTTS sistemi, akaryakıt satış işlemlerinde, pompalarına bağlı pompa yazar kasa cihazlarına taşıt plaka bilgilerini otomatik olarak aktaran bir sistem. Yakıt dolum işlemi sırasında, TTB’den plaka bilgisi diğer UTTS donanımları aracılığıyla otomatik olarak pompa ödeme kaydedici cihaza iletiliyor. Böylece tüm akaryakıt alım ve satım işlemleri kayıt altına alınıyor.

Kaç istasyon ve kaç aracı kapsıyor?

Türkiye genelinde yaklaşık 12 bin 500 akaryakıt istasyonu var. İlk etapta 8 milyon adet şirket aracını yakından ilgilendiriyor. 1 Temmuz 2025 itibarıyla da satın alınan tüm sıfır km araçlar için geçerli olacak. Bu da özellikle 2026 yılından itibaren her yıl ortalama 1 milyon adedin üzerinde aracın UTTS’ye dahil olarak TTB cihazı takılacağı anlamına geliyor.

UTTS ne işe yarar?

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, akaryakıt sektöründe sadece 2022’de 75 milyar lira değerinde usulsüz fiş ve faturalar sebebiyle yıllık en az 15 milyar lira seviyesinde vergi kaybının oluştuğunun belirlendiğini söylemişti. UTTS’nin devreye alınmasıyla akaryakıt istasyonlarındaki vergi kaybının önlenmesi için önemli bir adım atılmış olacak, yıllık 15 milyar liradan fazla vergi kaybının önüne geçilecek.