Türkiye-Suriye doğalgaz hattı hizmete girdi

Suriye ile enerji alanında da ilişkilerini ilerleten Türkiye, Aralık 2024'te Baas rejiminin yıkılmasının ardından Suriye'deki hayatın yeniden normalleştirilmesi amacıyla çalışmalara başladı. Bu kapsamda bugün itibarıyla Türkiye'den Suriye'ye kesintisiz gaz akışını sağlayacak doğalgaz hattı hizmete alındı. 

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Türkiye'den Suriye'ye doğal gaz akışının başlamasına ilişkin, "Türkiye-Suriye dostluğunun enerji alanındaki nişanesi olan Türkiye-Suriye Doğal Gaz Boru Hattı'nın açılışını gerçekleştiriyoruz." dedi.

Bayraktar, Türkiye-Suriye Doğal Gaz Boru Hattı açılış törenindeki konuşmasına, projede yer alan Suriye, Azerbaycan ve Katar'a teşekkür ederek başladı.

Yıllardır büyük acılar çekmiş Suriye ile bağların daha da güçlendirildiğini belirten Bayraktar, "Bugün ensar şehrimiz Kilis'te tarihi ana şahitlik ediyoruz. Türkiye-Suriye dostluğunun enerji alanındaki nişanesi olan Türkiye-Suriye Doğal Gaz Boru Hattı'nın açılışını gerçekleştiriyoruz. Bu doğal gaz boru hattının ülkelerimize ve halklarımıza bereket ve refah, bölgemize de huzur getirmesini temenni ediyorum." diye konuştu.

Bayraktar, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Suriye'de yaşamı tekrar normale döndürecek adımların bir an önce atılması talimatı verdiğini anımsattı.

Bu kapsamda Bakanlık olarak en temel evrensel ihtiyaç olan elektrik tedariki için özellikle enerji altyapısı noktasında neler yapılacağının ele alındığını ifade eden Bayraktar, şunları paylaştı:

"Bakanlığımızdan iki farklı uzman heyeti Şam'a gönderdik. Kısa, orta ve uzun vadede neler yapabiliriz, bunları belirledik. Türkiye olarak 2017'den bu yana Afrin, İdlib gibi bölgelerin enerji arz güvenliğini sağlıyoruz. Elektriği halihazırda 8 ayrı noktadan Suriye'ye ihraç ediyoruz. İhracat kapasitemizi ilk etapta yüzde 25, daha sonra da ekleyeceğimiz yeni bağlantı hatlarıyla iki katından fazla artırmış olacağız. Çalışmalarımız tamamlandığında bağlantı kapasitemiz 861 megavata ulaşacak ve Suriye'deki 1,6 milyon hanenin elektrik ihtiyacını karşılıyor olacağız."

"TÜRKİYE, HER TÜRLÜ YAPICI İŞBİRLİĞİNE HAZIR"

Bayraktar, Suriye Enerji Bakanı Muhammed El-Beşir ile mayısta bir araya gelerek Suriye'nin savaş sonrası yeniden yapılanma sürecinde elektrik ve doğal gaz altyapısının güçlendirilmesine yönelik teknik destek ve işbirliği imkanlarını ele aldıklarını anımsattı.

Türkiye'nin bölgesel istikrarın güçlendirilmesi ve Suriye halkının temel enerji ihtiyaçlarının karşılanmasına katkı sunacak her türlü yapıcı işbirliğine hazır olduğunu vurgulayan Bayraktar, şöyle devam etti:

"Şam'a bir ziyaret gerçekleştirdik. Elektrik, doğal gaz ve petrol gibi önemli başlıkları masaya yatırdık. Enerji, madencilik ve hidrokarbon alanlarında Mutabakat Zaptı'nı imza altına aldık. Bu anlaşmayla ülkelerimiz arasında enerji, madencilik ve hidrokarbon alanlarında işbirliğinin geliştirilmesine yönelik çerçeve oluşturduk. Halep'teki elektrik santrallerinin ihtiyacı olan doğal gazı, Türkiye'den boru hattıyla sevk etmek için önemli adım attık."

Bayraktar, Kahramanmaraş'ın Türkoğlu ilçesinden gelen 36 inç çapında, yaklaşık 93 kilometre uzunluğundaki boru hattını Suriye'ye doğru devam ettirdiklerini bildirdi.

Söz konusu hattın törenin düzenlendiği bölgeye kadar ulaştığına işaret eden Bayraktar, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Hat, Türkiye-Suriye sınırında bulunan ve Kilis'in Yavuzlu köyünde yer alan Yavuzlu Ölçüm İstasyonu'na kadar geldi. BOTAŞ, hattın Suriye bölümünün altyapısının hazırlanmasıyla ilgili olarak Suriye Gaz Şirketi SGC'yle birlikte çalıştı, kendilerine her türlü teknik desteği verdi. Gaz akışını başlatarak Azerbaycan'dan gelen doğal gazı, Kilis üzerinden Suriye'ye vereceğiz. Yavuzlu Ölçüm İstasyonu'ndan günde 6 milyon metreküplük kapasiteye kadar gaz sevkiyatı gerçekleştireceğiz. Allah'ın izniyle doğal gazı Halep'e, Halep'ten de Humus'a kadar taşıyacağız. Bu sayede oradaki elektrik santralleri de yakın zaman içinde devreye alınacak."

DOĞAL GAZLA ÜRETİLEN ELEKTRİKLE 5 MİLYON HANENİN İHTİYACI KARŞILANACAK

Bayraktar, ilk aşamada Suriye'ye yılda 2 milyar metreküpe kadar doğal gaz ihracı sağlanabileceğini kaydetti.

Bu doğal gazla yaklaşık 1200 megavatlık elektrik santralinin faal hale geleceğini aktaran Bayraktar, bu sayede 5 milyon hanenin elektrik ihtiyacı karşılanarak, Suriye'de hayatın normalleşmesine ciddi katkı yapacaklarını söyledi.

Bakan Bayraktar, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Can Azerbaycan'a özel parantez açmamız gerekiyor. Azerbaycan devletine ait petrol ve doğal gaz şirketi SOCAR ile Azerbaycan'dan gelen gazın Türkiye-Suriye sınırında teslimine yönelik bir swap anlaşması imzaladık. Hatırlayacağınız üzere benzer projeyi mart ayında Nahçivan ile hayata geçirmiştik. Iğdır-Nahçıvan Doğalgaz Boru Hattı ile Nahçıvan'a Türkiye üzerinden kesintisiz doğal gaz akışını başlatmıştık. İşte bugün de Azerbaycan Ekonomi Bakanı Mikayıl Cabbarov ile yeni projenin açılışında iki devlet bir millet şiarıyla beraberiz. İnşallah bugün itibarıyla sevkiyatına başlayacağımız Azerbaycan'dan gelen doğal gazla Suriye'deki santralleri yakıtla buluşturacağız." 

KATAR İLE STRATEJİK İŞBİRLİĞİ HER ALANDA GELİŞTİ

Bayraktar, köklü dostluk ve kardeşlik bağlarının bulunduğu Katar ile ilişkilerinin her alanda hızla geliştiğini ifade etti.

İki ülke arasındaki üst düzey diyalog ve işbirliğini, 2014'te tesis ettikleri Yüksek Stratejik Komite ile kurumsal yapıya kavuşturduklarından bahseden Bayraktar, "Bu etkili ve sonuç odaklı mekanizma, zamanla stratejik nitelik kazandı. Bu projeye çok önemli destek veren Katar devletine de özellikle teşekkür ediyorum. Yaptığımız bu işbirliğinin ülkelerimiz arasındaki dostluk ve kardeşlik ilişkisini güçlendireceğine olan inancımı tekrar vurgulamak istiyorum." dedi.

Törene, Suriye Enerji Bakanı Muhammed El-Beşir'in yanı sıra projede yer alan ülkelerden Azerbaycan Ekonomi Bakanı Mikayıl Cabbarov ve Katar Kalkınma Fonu Başkanı Fahad Hamad Al-Sulaiti de katılım sağladı.

6 MİLYON METREKÜP GAZ TAŞIYACAK 

Suriye'deki iç savaş nedeniyle zarar gören hat onarılarak 21 Mayıs itibarıyla Kilis'ten Halep'e uzanan bağlantı tamamlandı. Günlük 6 milyon metreküp gaz taşıma kapasitesine sahip hattan ihracat bugün başlayacak. Bu hattan taşınacak gaz, yılda 2 milyar metreküpe ulaşabilecek.

Söz konusu gaz, Halep'teki doğal gaz santralinde elektrik üretme amacıyla kullanılacak ve yaklaşık 1200 megavatlık elektriğe dönüştürülecek. Böylece mevcutta Suriye'de üretilen elektrik miktarı yaklaşık 2 katına çıkacak. Suriye'de günde 3-4 saat süren elektrik arzı bu destekle 10 saate kadar çıkmış olacak.

GAZ AKIŞI 2013'TE BAŞLAMIŞTI

Gaz akış süreci, 2013 yılında Suriye-Türkiye sınırında kurulan Kara Mazraa köyündeki istasyonunda başlamıştı. Bu istasyon, Türkiye sınırından Suriye’ye uzanan 36 inç çapındaki ana doğal gaz hattı üzerinde yer alıyor.

Gaz, buradan kademeli olarak Halep’teki termik santrale, ardından da 18 inç çapındaki borular aracılığıyla Humus’taki istasyona yönlendiriliyor.

Söz konusu gaz akışı, bölgedeki çatışmalar ve savaş nedeniyle hasar gören hattın üç ay süren bakım ve onarım çalışmalarının tamamlanmasının ardından bugün itibarıyla yeniden başlatıldı.

GÜNLÜK ELEKTRİK KULLANIMI 10 SAATE ÇIKACAK

Suriye Enerji Bakanlığı Kurumsal İletişim Müdürü Ahmed Süleyman, Türkiye üzerinden Suriye'ye ulaştırılacak Azerbaycan gazıyla ülkede elektrik üretiminin önemli ölçüde artacağını ve halkın günlük elektrik kullanım süresinin yaklaşık 10 saate kadar çıkacağını belirtti.

AA muhabirine konuşan Süleyman, yarın açılması planlanan ve günlük 6 milyon metreküp doğal gaz taşıma kapasitesine sahip Kilis-Halep hattının devreye girmesiyle Suriye enerji sahasında yaşanacak değişimlere ilişkin değerlendirmelerde bulundu.

Süleyman, 14 yıllık savaşın ardından yeniden inşa sürecine giren Suriye'nin, büyük ölçüde tahrip olan enerji altyapısını onarmak için yoğun çaba sarf edildiğini söyledi.

Mevcut üretim kapasitesinin 1500-2 bin megavat civarında olduğunu kaydeden Süleyman, "24 saat kesintisiz enerji sağlanabilmesi için yaklaşık 7 bin megavata ihtiyaç var. Yeniden imar süreci ve sanayi üretiminin artmasıyla bu ihtiyaç 14-15 bin megavata çıkacaktır." dedi.

Azerbaycan'dan gelen ve Türkiye üzerinden taşınan günlük 3,4 milyon metreküp gazın, yarın itibarıyla Suriye'ye ulaşacağını açıklayan Süleyman, "Üretim kapasitesinin 2 bin 500-3 bin megavata çıkmasıyla halihazırdaki 4 saatlik elektrik arzı yaklaşık 10 saate yükselecek. Gaz akışı cumartesi başlıyor, halk, artışı pazar veya en geç pazartesi günü hissedecek." ifadesini kullandı.

İlk etapta Halep'teki santrale yönlendirilecek gazın, zamanla Hama ve Humus'taki santrallere de ulaşmasının planlandığını belirten Süleyman, Türk tarafındaki basınç durumuna bağlı olarak güneydeki santrallerin de bu gazdan faydalanabileceğini dile getirdi. 

"HİÇBİR VİLAYET DİĞERİNDEN FAZLA ELEKTRİK ALMAYACAK"

Suriye'nin elektrik şebekesinin dairesel yapıda olduğunu söyleyen Süleyman, Halep'te üretilen elektriğin ülke genelinde dağıtılabildiğini vurguladı.

Süleyman, "Hiçbir vilayet diğerinden fazla saat elektrik almayacak. Tüm halk bu iyileşmeden faydalanacak." diye konuştu. 

"HEDEFİMİZ, SURİYE'Yİ ELEKTRİK İHRACATÇISI BİR ÜLKEYE DÖNÜŞTÜRMEK"

Enerji alanında büyük ölçekli projelere hazırlandıklarını anlatan Süleyman, "7 milyar dolarlık uzun vadeli bir anlaşma çerçevesinde 1000 megavatlık güneş enerjisi projeleri ve dört elektrik santralinin tamirini planlıyoruz. Hedefimiz, Suriye'yi elektrik ihracatçısı bir ülkeye dönüştürmek." sözlerini sarf etti.

Ayrıca ülke genelinde 10 ile 200 megavat arasında değişen küçük ve orta ölçekli projelerin sürdüğünü aktaran Süleyman, "Güneş enerjisi, rüzgar enerjisi ve depolama sistemleri kuruyoruz. Bunlar yeniden imar sürecine ve mültecilerin dönüşüne eşlik edecek şekilde ülke geneline yayılacak." bilgisini paylaştı. 

"ELEKTRİK ÜRETİMİ, ALIM GÜCÜNÜ ARTIRACAK"

Süleyman, elektrik enerjisinin sanayi ve ticarette belirleyici olduğunun altını çizerek, "Elektrik olmadığında insanlar maliyetli alternatiflere yöneliyor. Elektrik temin edildiğinde üretim artar, rekabet güçlenir ve vatandaşlar için daha uygun fiyatlar oluşur. Elektrik üretimi, alım gücünü artıracaktır." diye konuştu.

Elektrik fiyatlarına dair değerlendirmede bulunan Süleyman, şu an kilovatsaat başına fiyatın yaklaşık 10 Suriye lirası (0.04 TL) olduğunu ve bunun ekonomik olarak sürdürülebilir olmadığını kaydetti.

Süleyman, "Yeni fiyatlandırma, vatandaşların gelirine uygun şekilde düzenlenecek. Buna karşılık elektrik 24 saat sağlanacak." dedi. 

"AZERBAYCAN, TÜRKİYE VE KATAR HÜKÜMETLERİNE TEŞEKKÜR EDERİZ"

Enerji işbirliği konusunda Türkiye'nin oynadığı role işaret eden Süleyman, "Türkiye hattın bakımını gerçekleştirdi, Suriye tarafı da bağlantıyı sağladı. Bu sayede uygun ve düşük maliyetle gaz temini mümkün oldu." ifadesini kullandı.

Ayrıca Katar'ın, Azerbaycan gazının Suriye'ye taşınmasında bir yıl boyunca ücretsiz destek sağlayacağını kaydeden Süleyman, "Bu destek umarız başka alanlara da yayılır." değerlendirmesinde bulundu.

Suudi Arabistan'ın da elektrik, sanayi, turizm ve diğer alanlarda güçlü yatırımlar yaptığını aktaran Süleyman, yakın dönemde bu ülkede büyük enerji projelerinin başlayacağını duyurdu.

Söz konusu girişiminin sadece gazla sınırlı kalmayarak aynı zamanda dostluk ve işbirliğini de taşıdığını belirten Süleyman, "Azerbaycan, Türkiye ve Katar hükümetlerine teşekkür ederiz. Tüm Suriye halkı, bu katkının olumlu etkilerini hissedecektir." görüşüne yer verdi.

HALEP HALKI SEVİNÇLİ

Azerbaycan’dan gelen doğal gazın Türkiye üzerinden Halep’e ulaştırılması, bölge halkı tarafından sevinçle karşılandı.

Yıllardır savaşın yıkıcı etkileriyle mücadele eden Suriyeliler, artan elektrik erişimi ve enerji kaynaklarının bölgeye ulaşmasıyla birlikte ekonomik ve sosyal iyileşmeler bekliyor.

Halep’te yaşayan vatandaşlar, Türkiye ile Azerbaycan arasındaki enerji iş birliğinin Suriye halkı için hayati önem taşıdığını vurguladı. Bu gelişmenin özellikle üretim, eğitim ve günlük yaşam üzerinde olumlu etkiler yaratacağına inanılıyor.

Halep sakini Muhammed el-Abdullah, yaşadıkları zorluklara rağmen yardımlaşma ve dayanışmaya büyük önem verdiklerini belirterek "Bu ülkeye yardım elini uzatan herkese teşekkür ediyoruz. Çünkü artık bu ülke tükendi. Eğitim, bu ülkeyi yukarıya taşıyacak inşallah." dedi.

Halepli Abdullatif Haccu, elektrik ve doğal gazın günlük yaşam için hayati önem taşıdığını vurgulayarak "Elektriğe ihtiyacımız var, halk buna muhtaç. Gaz da elektrik üretiminde kullanılacaksa çok güzel olur." diye konuştu.

Bir dönem Türkiye’de yaşamış olan Mahmud Hammaş ise Türkiye’nin sağladığı desteği hatırlatarak şunları söyledi:

"Önce güvenliği sağladılar, şimdi de gaz gönderiyorlar. Allah bin kere razı olsun. Elektriksiz hayat duruyor. İnşallah ulaşım ve ekmek fiyatları da düşer." 

ÜRETİM ARTACAK, MALİYET DÜŞECEK

Tekstil sektöründe çalışan Ferid Hoca ise doğalgazla birlikte üretim gücünün artacağını belirtti.

Hoca, "Enerji, yerel üretimin temelidir. Bu da fiyatlara olumlu yansır. İhracat yapma şansımız artar. Suriye halkı çok acı çekti ama üretken ve güçlü bir halktır. Uygun koşullar sağlanırsa bu halk ülkesini yeniden inşa eder." ifadeleri kullandı.

Leys el-Emin de, gaz tedarikinin halk üzerindeki yükü hafifleteceğine dikkati çekerek "Elektrik en önemli meselemizdi. Halk jeneratörlerden bıktı. Şimdi elektrik gelince işler düzelecek." değerlendirmesinde bulundu. 

ENERJİ, TÜM SEKTÖRLERİ CANLANDIRACAK

Kent sakinlerinden Hayl Cuvayl da gelişmeden duyduğu memnuniyeti dile getirerek "Elektrik saatleri artacak, jeneratör kullanımı azalacak. Sanayi, ticaret, günlük yaşamda olumlu etkilerini göreceğiz. Türkiye’ye ve (Suriye Cumhurbaşkanı) Başkan Ahmed Şara'ya teşekkür ederiz." ifadelerini kullandı. 

BİRECİK-HALEP ELEKTRİK HATTI TEKRAR DEVREYE ALINACAK

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, 30 Temmuz'da Suriye'ye doğal gaz ihracatında Türkiye'nin Azerbaycan ve Katar'la işbirliği yapacağını duyurmuştu.

Bu kapsamda, Azerbaycan'dan Türkiye'ye gelen doğal gaz, Kilis üzerinden Suriye'ye iletilecek.

Bakan Bayraktar, öte yandan Türkiye'nin Suriye'nin kuzeyine elektrik ihracatını mevcut hatlar üzerinden 280 megavata çıkarmayı planladığını ve geçmişte kullanılan yaklaşık 500 megavat kapasiteli Birecik-Halep elektrik hattının da tekrar devreye alınması için çalışmaların sürdüğünü ifade etmişti.

Bayraktar, hattın devreye alınmasıyla toplam yaklaşık 900 megavat elektriğin Suriye'ye ulaşarak yaklaşık 1,6 milyon hanenin ihtiyacının karşılanabileceği bilgisini paylaşmıştı.

Suriye’de 2011'de başlayan iç savaş, ülkenin enerji altyapısında ciddi hasara yol açtı. Özellikle elektrik üretim tesisleri, iletim hatları ve doğal gaz altyapısı büyük ölçüde tahrip olurken, ülkede günlük elektrik arzı birçok bölgede 3-4 saatle sınırlı kaldı.

Aralık 2024'te Baas rejiminin devrilmesinin ardından ülkede geçiş süreci başlatılırken enerji altyapısının yeniden inşası da öncelikli alanlar arasında yer aldı. Bu süreçte Türkiye, teknik kapasitesi ve coğrafi yakınlığı sayesinde yeniden yapılandırma çalışmalarına aktif katkı sağlamaya başladı.

Türkiye, daha önce de Suriye'nin kuzeyine sınırlı düzeyde enerji ihracatı gerçekleştirmiş, zaman zaman elektrik iletim hatları üzerinden bölgesel destek sağlamıştı.