Sigara devleri Tekel`e geliyor
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Temmuz 16, 2001 00:00
Dünya sigara devlerinin gözü özelleştirilme yolu açılan Tekel`de... Tütün Yasası ile de özelleştirilmesinin yolu açılan Tekel, Türk sigara pazarındaki yüzde 70`lik pazar payına denk gelen yıllık 78 milyar 176 adet sigara ve tütün ürünleri satışı ile yabancı sigara şirketlerinin iştahı kabartıyor. Türkiye`de üretim yapan Philip Morris, JTI, üretime hazırlanan BAT daha önce Tekel`le ilgilendiklerini açıklarken, Imperial, Altadis, Reemtsma`nın da Türkiye`ye gelerek fabrikalarla incelemelerde bulundukları ortaya çıktı. Dünya sigara devleri arasında sayılan bu kuruluşların, dünyanın beşinci büyük sigara üreticisi olan Tekel`in 7 fabrikası arasında İstanbul, Ballıca ve Akhisar sigara fabrikaları ile ilgilendikleri bildirildi.
Tekel`e tekeller talip
Tütün Yasası ile Türkiye`de tütün ve sigara piyasasının serbestleştirilmesi amaçlanırken Tekel`e ilgilendiklerini açıklayan şirketler arasında ülkelerinde monopol olan şirketler de bulunuyor. Türkiye`de mevcut tesislerinde yıllardır üretim yapan sigara tesislerinin pazar payı yüzde 30 iken, Tekel`in yüzde 70 olan sigaradaki pazar payı, 1 katrilyon 632 trilyon liraya ulaşıyor. Tütün Yasası`ndan son dakikada hükümet önergesi ile tasarıda yer alan `yıllık üretim kapasitesinin tek vardiyada` cümlesindeki `tek` ifadesi çıkarılarak, Türkiye`de yeni yatırım yapmak isteyen firmaların istekleri yerine getirildi.
Yatırım maliyeti düştü
Fabrikalarda iki vardiya çalışmaya imkan sağlanarak, 2002`de üretime geçecek olan BAT ve yeni yatırıma niyeti olan firmalara daha az yatırım ile Türkiye`de tesis kurup ithalat yapma yolunun açıldığı belirtiliyor. Bu şekilde 2 milyar adet üretimi bir yıla yayan bir şirket, ithalat serbestini elde edebilecek. Özelleştirmeden ve Tekel`den Sorumlu Devlet Bakanı Yılmaz Karakoyunlu`nun ABD`den sigara ithalatının 6 milyon liraya malolduğunu açıklamasına rağmen, sigara devlerinin dünyanın 100`den fazla ülkede faaliyet gösterdikleri ve Türkiye`ye daha yakın bir ülkeden ithalat yapma imkanı bulunduğu biliniyor. Bu şirketlerin Türkiye`de ucuz ürünlerini piyasaya sürerek rekabet edebilecekleri ifade ediliyor. Sigara kuruluşlarının, Tekel`in 7 sigara fabrikası arasında İstanbul ile teknolojisi oldukça yeni Ballıca ve Akhisar fabrikalarıyla ilgilendikleri belirtiliyor.
Tekel`le ilgilenen sigara devleri:
British American Tobacco (BAT): Tekel`in Akhisar Sigara Fabrikası için uzun süre görüşmeler yapan BAT, bu girişimi sonuçsuz kalınca Koç Grubu şirketlerinden Düzey Pazarlama ve Gürel Topluluğu üyesi Sünel Tütüncülük ile Tire`de yatırıma karar verdi. 10 yıllık süreçte yaklaşık 200 milyon dolar yatırım yapacak olan BAT, 2002`de üretime başlayacak. Dünyada 180 ülkede faaliyet gösteren BAT, Lucky Strike, Kent, Dunhill, Rothmans ve Pall Mall ve gibi markaları üretiyor.
Philip Morris: 1984 yılında bu yana Torbalı`daki tesislerinde üretim yapıyor. Tekel`le ilgilendiklerini çok önce açıklayan Philip Morris Sabancı Pazarlama ve Satış, Marlboro, Parliament, Chesterfield, LM son olarak Lark marka sigaraların üretimini gerçekleştiriyor. Tütün Yasası tartışmaları sırasında Philip Morris Genel Müdürü Karşat Koçdağ, yasa ile 600 bin tütün ekicisinin zarar göreceğini ve yerli markaların ortadan kalkacağını söyleyerek, üretim yapmayanların ithalatına izin verilmemesini istedi.
Japan Tobacco International (JTI): Camel, Winston, Salem, Monte Carlo marka sigaraların üretimini yapan RJ Reynolds`un, ABD dışındaki fabrikalarının Japan Tobacco tarafından satın alınmasının ardından Türkiye`de sigara üreten şirketin adı JTI Tütün Ürünleri Sanayi AŞ olarak değiştirildi. JTI`nın 1993 yılında İzmir Torbalı`da açılan fabrikasının yıllık kapasitesi yaklaşık 20 milyar sigara. Tekel ile Kazakistan`da ortak fabrikası bulunan JTI, yine Tekel ile birlikte kurduğu Reytek Tütün AŞ ile büyük yapraklı Virginia ve Burley tütünleri ekimi yaptırıyor. Üçte biri özelleştirilen Japon Tobacco, monopol sayılıyor.
Imperial Tobacco: İngiliz sermayeli Imperial`ın geçen yılki cirosu 5 milyar 220 milyon sterlin oldu. Tekel ile ilgilendiği, özellikle İstanbul, Ballıca ve Akhisar fabrikalarını gezdiği söylenen şirketler arasında olan Imperial, Richmond ve JPS marka sigaraları üretiyor.
Altadis: Tekel ile ilgilenen bir başka şirket izen İspanyol ve Fransız monopollerinin ortaklaşa kurduğu Altadis. Yıllık yaklaşık 1.6 milyar euro cirosu olan Altadis, News, Fortuna, Abanos, Gitanes, Ducatos, Fine marka sigaraları ile biliniyor. Altadis`de Tekel`e ait İstanbul, Tokat`taki Ballıca ve Akhisar sigara fabrikaları gezdi. Tütün Yasası`ndan sonra Tekel ile ilgili görüşme yapmak üzere Türkiye`ye çağrılacak.
Reemtsma: Tekel ile ilgilenen bir başka şirket ise Alman sermayeli aile şirketi Reemtsma. Dünyanın sigara devleri arasında sayılan Reemtsma, 100 ülkelere faaliyet gösteriyor. Geçen yılki cirosunun 5 milyar mark olduğu belirtilen Reemtsma, Davidoff, West, Boss, Astor marka sigaraları üretiyor. Bu şirketin de İstanbul, teknolojisi yeni Ballıca ve Akhisar sigara fabrikaları ile ilgilendiği ve Tekel`e ait 7 sigara fabrikasını da gezdiği biliniyor.
2000`de GSMH`ya katkısı 800 trilyon
Tekel`in 2000 Yılı Faaliyet Raporu`na göre Tekel, satış hacmi itibariyle Türkiye`de sigara pazarının yüzde 70`ini, yüksek alkollü içkilerde yüzde 95`ini, şaraplarda ise yüzde 32`sini elinde bulunduruyor. Tekel, geçen yıl 98 milyon dolarlık tütün ihracatı yaptı. Tekel`in GSMH`ya katkısı 2000 yılı fiyatlarıyla 800 trilyon lira oldu. Toplam vergi ve fon gelirleri içinde Tekel`in payı yüzde 4.3, tütün ihracatının toplam ihracat içindeki payı da yüzde 5 civarında. Tekel tarafından üretilen Yeni Rakı dünyada en çok satılan yüksek alkollü içkiler sıralamasında 17`inci, perakende satış hasılatı sıralamasında 29`uncu sırada bulunuyor. 2001 yılı yatırım hacmi 77,6 trilyon lira olarak belirlenen Tekel`de 37 bin 551 kişi istihdam ediliyor. Tekel`in tütün ürünlerinden satış hasılatı 1 katrilyon 631 trilyon 916 milyar lira, tüm ürünleri ile birlikte toplam satış hasılatı ise 2 katrilyon 92 trilyon lirayı aşıyor.
Tekel`e tekeller talip
Tütün Yasası ile Türkiye`de tütün ve sigara piyasasının serbestleştirilmesi amaçlanırken Tekel`e ilgilendiklerini açıklayan şirketler arasında ülkelerinde monopol olan şirketler de bulunuyor. Türkiye`de mevcut tesislerinde yıllardır üretim yapan sigara tesislerinin pazar payı yüzde 30 iken, Tekel`in yüzde 70 olan sigaradaki pazar payı, 1 katrilyon 632 trilyon liraya ulaşıyor. Tütün Yasası`ndan son dakikada hükümet önergesi ile tasarıda yer alan `yıllık üretim kapasitesinin tek vardiyada` cümlesindeki `tek` ifadesi çıkarılarak, Türkiye`de yeni yatırım yapmak isteyen firmaların istekleri yerine getirildi.
Yatırım maliyeti düştü
Fabrikalarda iki vardiya çalışmaya imkan sağlanarak, 2002`de üretime geçecek olan BAT ve yeni yatırıma niyeti olan firmalara daha az yatırım ile Türkiye`de tesis kurup ithalat yapma yolunun açıldığı belirtiliyor. Bu şekilde 2 milyar adet üretimi bir yıla yayan bir şirket, ithalat serbestini elde edebilecek. Özelleştirmeden ve Tekel`den Sorumlu Devlet Bakanı Yılmaz Karakoyunlu`nun ABD`den sigara ithalatının 6 milyon liraya malolduğunu açıklamasına rağmen, sigara devlerinin dünyanın 100`den fazla ülkede faaliyet gösterdikleri ve Türkiye`ye daha yakın bir ülkeden ithalat yapma imkanı bulunduğu biliniyor. Bu şirketlerin Türkiye`de ucuz ürünlerini piyasaya sürerek rekabet edebilecekleri ifade ediliyor. Sigara kuruluşlarının, Tekel`in 7 sigara fabrikası arasında İstanbul ile teknolojisi oldukça yeni Ballıca ve Akhisar fabrikalarıyla ilgilendikleri belirtiliyor.
Tekel`le ilgilenen sigara devleri:
British American Tobacco (BAT): Tekel`in Akhisar Sigara Fabrikası için uzun süre görüşmeler yapan BAT, bu girişimi sonuçsuz kalınca Koç Grubu şirketlerinden Düzey Pazarlama ve Gürel Topluluğu üyesi Sünel Tütüncülük ile Tire`de yatırıma karar verdi. 10 yıllık süreçte yaklaşık 200 milyon dolar yatırım yapacak olan BAT, 2002`de üretime başlayacak. Dünyada 180 ülkede faaliyet gösteren BAT, Lucky Strike, Kent, Dunhill, Rothmans ve Pall Mall ve gibi markaları üretiyor.
Philip Morris: 1984 yılında bu yana Torbalı`daki tesislerinde üretim yapıyor. Tekel`le ilgilendiklerini çok önce açıklayan Philip Morris Sabancı Pazarlama ve Satış, Marlboro, Parliament, Chesterfield, LM son olarak Lark marka sigaraların üretimini gerçekleştiriyor. Tütün Yasası tartışmaları sırasında Philip Morris Genel Müdürü Karşat Koçdağ, yasa ile 600 bin tütün ekicisinin zarar göreceğini ve yerli markaların ortadan kalkacağını söyleyerek, üretim yapmayanların ithalatına izin verilmemesini istedi.
Japan Tobacco International (JTI): Camel, Winston, Salem, Monte Carlo marka sigaraların üretimini yapan RJ Reynolds`un, ABD dışındaki fabrikalarının Japan Tobacco tarafından satın alınmasının ardından Türkiye`de sigara üreten şirketin adı JTI Tütün Ürünleri Sanayi AŞ olarak değiştirildi. JTI`nın 1993 yılında İzmir Torbalı`da açılan fabrikasının yıllık kapasitesi yaklaşık 20 milyar sigara. Tekel ile Kazakistan`da ortak fabrikası bulunan JTI, yine Tekel ile birlikte kurduğu Reytek Tütün AŞ ile büyük yapraklı Virginia ve Burley tütünleri ekimi yaptırıyor. Üçte biri özelleştirilen Japon Tobacco, monopol sayılıyor.
Imperial Tobacco: İngiliz sermayeli Imperial`ın geçen yılki cirosu 5 milyar 220 milyon sterlin oldu. Tekel ile ilgilendiği, özellikle İstanbul, Ballıca ve Akhisar fabrikalarını gezdiği söylenen şirketler arasında olan Imperial, Richmond ve JPS marka sigaraları üretiyor.
Altadis: Tekel ile ilgilenen bir başka şirket izen İspanyol ve Fransız monopollerinin ortaklaşa kurduğu Altadis. Yıllık yaklaşık 1.6 milyar euro cirosu olan Altadis, News, Fortuna, Abanos, Gitanes, Ducatos, Fine marka sigaraları ile biliniyor. Altadis`de Tekel`e ait İstanbul, Tokat`taki Ballıca ve Akhisar sigara fabrikaları gezdi. Tütün Yasası`ndan sonra Tekel ile ilgili görüşme yapmak üzere Türkiye`ye çağrılacak.
Reemtsma: Tekel ile ilgilenen bir başka şirket ise Alman sermayeli aile şirketi Reemtsma. Dünyanın sigara devleri arasında sayılan Reemtsma, 100 ülkelere faaliyet gösteriyor. Geçen yılki cirosunun 5 milyar mark olduğu belirtilen Reemtsma, Davidoff, West, Boss, Astor marka sigaraları üretiyor. Bu şirketin de İstanbul, teknolojisi yeni Ballıca ve Akhisar sigara fabrikaları ile ilgilendiği ve Tekel`e ait 7 sigara fabrikasını da gezdiği biliniyor.
2000`de GSMH`ya katkısı 800 trilyon
Tekel`in 2000 Yılı Faaliyet Raporu`na göre Tekel, satış hacmi itibariyle Türkiye`de sigara pazarının yüzde 70`ini, yüksek alkollü içkilerde yüzde 95`ini, şaraplarda ise yüzde 32`sini elinde bulunduruyor. Tekel, geçen yıl 98 milyon dolarlık tütün ihracatı yaptı. Tekel`in GSMH`ya katkısı 2000 yılı fiyatlarıyla 800 trilyon lira oldu. Toplam vergi ve fon gelirleri içinde Tekel`in payı yüzde 4.3, tütün ihracatının toplam ihracat içindeki payı da yüzde 5 civarında. Tekel tarafından üretilen Yeni Rakı dünyada en çok satılan yüksek alkollü içkiler sıralamasında 17`inci, perakende satış hasılatı sıralamasında 29`uncu sırada bulunuyor. 2001 yılı yatırım hacmi 77,6 trilyon lira olarak belirlenen Tekel`de 37 bin 551 kişi istihdam ediliyor. Tekel`in tütün ürünlerinden satış hasılatı 1 katrilyon 631 trilyon 916 milyar lira, tüm ürünleri ile birlikte toplam satış hasılatı ise 2 katrilyon 92 trilyon lirayı aşıyor.