Petrol ve doğalgazda kritik dönem
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Mart 19, 2001 00:00
Nisan ve haziran aylarında Hazar bölgesindeki petrol projeleri için önemli gelişmeler yaşanacak. Önce Hazar`ın statüsü sorununun çözümü netleşecek,a rdından da İran`a uygulanan ambargonun kaderi belirlenecek.
Hazar bölgesindeki projelerin bir türlü olgunlaştırılmamasına yol açan belirsizliklerin sona ermesi yolunda önümüzdeki iki ay içinde önemli adımlar atılacak. Gerek Hazar`ın statüsü sorunu, gerekse İran`a uygulanan ambargoun boru hatlarına yeni güzergahlar bulunması ihtiyacını doğurması, birçok projenin sonlandırılmasını önledi. Bu iki sorunun çözümü yolunda atılacak adımların sonuçları ilgili taraflarca merakla bekleniyor.
Nisan ayında Rusya, İran, Türkmenistan, Kazakistan ve Azerbaycan bir araya gelerek Hazar Denizi`nin statüsü ile ilgili sorunu ele alacaklar. Dünyanın en büyük rezervuarlarından birisi olan Hazar Denizi`ndeki kaynakların değerlendirilmesinin önündeki en önemli sorun olarak gösterilen statü sorununu çözümü için bu görüşme büyük önem taşıyor. Hazar`a kıyısı olan ülkeler ikiye ayrılmış durumda. Rusya ve İran Hazar`ın deniz olduğunu savunuyor. Hazar`ın göl olması durumunda buradaki kaynakların kıyı ülkeleri tarafından eşit olarak paylaşılması gerekiyor. Hazar`ın deniz olması durumunda ise kıyı ülkelerinin her biri kendi kıta sahanlığındaki kaynaklara sahip olma şansını elde edecekler. Bu durumda da Türkmenistan, Kazakistan ve Azerbaycan dev yatakların sahibi konumuna gelecekler. Ancak Hazar`ın göl olduğunu öne süren Rusya ve İran isteğini kabul ettirirse bölgedeki projeler arapsaçına dönecek.
İkinci önemli gelişme İRan`a uygulanan ambargo konusunda yaşanacak. ILSA Yasası ile İran`a ambargo uygulayan ve bu ülkede 40 milyon doların üzerindeki yatırımları yasaklayan ABD, yasanın süresinin dolacağı haziran ayında yeni bir değrelendirme yapacak. İran-ABD ilişkilerindeki gelişmeler, İran`ın demokratikleşme konusunda attığı adımlar ve bölgedeki yeni güç dengeleri, ambargonun kaldırılmasını ya da hafifletilerek devam ettirilmesini olası kıldı. AMbargonun uzatılıp uzatılmaması, bölgedeki boru hattı şekillenmesinde çok önemli rol oynayacak. Ambargonun en azından hafifletileeği düşüncesindeki İran, Rusya ve bölge ülkeleriyle temasa geçerek projeler konusunda ağırlığını hissettirmeye başladı. İran özellikle Türkmen gazı projesini kendi topraklarına yönlendirmek niyetinde.
Hazar bölgesindeki projelerin bir türlü olgunlaştırılmamasına yol açan belirsizliklerin sona ermesi yolunda önümüzdeki iki ay içinde önemli adımlar atılacak. Gerek Hazar`ın statüsü sorunu, gerekse İran`a uygulanan ambargoun boru hatlarına yeni güzergahlar bulunması ihtiyacını doğurması, birçok projenin sonlandırılmasını önledi. Bu iki sorunun çözümü yolunda atılacak adımların sonuçları ilgili taraflarca merakla bekleniyor.
Nisan ayında Rusya, İran, Türkmenistan, Kazakistan ve Azerbaycan bir araya gelerek Hazar Denizi`nin statüsü ile ilgili sorunu ele alacaklar. Dünyanın en büyük rezervuarlarından birisi olan Hazar Denizi`ndeki kaynakların değerlendirilmesinin önündeki en önemli sorun olarak gösterilen statü sorununu çözümü için bu görüşme büyük önem taşıyor. Hazar`a kıyısı olan ülkeler ikiye ayrılmış durumda. Rusya ve İran Hazar`ın deniz olduğunu savunuyor. Hazar`ın göl olması durumunda buradaki kaynakların kıyı ülkeleri tarafından eşit olarak paylaşılması gerekiyor. Hazar`ın deniz olması durumunda ise kıyı ülkelerinin her biri kendi kıta sahanlığındaki kaynaklara sahip olma şansını elde edecekler. Bu durumda da Türkmenistan, Kazakistan ve Azerbaycan dev yatakların sahibi konumuna gelecekler. Ancak Hazar`ın göl olduğunu öne süren Rusya ve İran isteğini kabul ettirirse bölgedeki projeler arapsaçına dönecek.
İkinci önemli gelişme İRan`a uygulanan ambargo konusunda yaşanacak. ILSA Yasası ile İran`a ambargo uygulayan ve bu ülkede 40 milyon doların üzerindeki yatırımları yasaklayan ABD, yasanın süresinin dolacağı haziran ayında yeni bir değrelendirme yapacak. İran-ABD ilişkilerindeki gelişmeler, İran`ın demokratikleşme konusunda attığı adımlar ve bölgedeki yeni güç dengeleri, ambargonun kaldırılmasını ya da hafifletilerek devam ettirilmesini olası kıldı. AMbargonun uzatılıp uzatılmaması, bölgedeki boru hattı şekillenmesinde çok önemli rol oynayacak. Ambargonun en azından hafifletileeği düşüncesindeki İran, Rusya ve bölge ülkeleriyle temasa geçerek projeler konusunda ağırlığını hissettirmeye başladı. İran özellikle Türkmen gazı projesini kendi topraklarına yönlendirmek niyetinde.