İşte Mortgage krizinin nedenleri

Piyasalar, dünyanın en büyük bankalarından Fransız BNP Paribas`nın 2.2 milyar dolarlık mortgage fonlarını dondurmasıyla sarsılmaya devam ediyor. Mortgage krizinin büyük kuruluşlara sıçramadan aşılabileceğini düşünen dünya piyasaları, bu açıklamanın ardından ilk kez olayın boyutlarının büyüyebileceği endişesine kapıldı.

CNNTURK

BNP Paribas`nın açıklaması, perşembe günü dünya borsalarında satış dalgası yarattı. Dün ABD ve Avrupa borsaları yüzde 2 `nin üzerinde düşerken, piyasalardaki gerileme bugün de sürüyor.
 
Avrupa ve ABD Merkez Bankaları`nın piyasalara nakit para vererek sarsıntının etkilerini hafifletme çabalarına bugün de Japon Merkez Bankası katıldı.
 
Dün İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) yüzde 4 değer kaybederken, bugün ilk seansta da düşüşünü sürdürdü.
 
Borsa ilk yarıyı yüzde 0.58 düşüşle 49 bin 683 puandan kapattı. Endeks 48 bin 873 puana kadar geriledi. Üç haftalık global dalganın Türk borsasına faturası 15 milyar dolara ulaştı.
 
Sabah saatlerinde 1.30 YTL`nin üzerine çıkan dolar kuru yeniden 1.28 seviyesine indi. Bono faizleri de, küresel bozulmadan nasibini aldı, yüzde 17.7`ye çıktı.
 
Mortgage krizinin nedenleri
 
ABD`de ortaya çıkan ve tüm dünya borsalarını olumsuz etkileyen yüksek riskli mortgage sektörü, ilk olarak iki yıl önce sorun yaratmaya başladı.
 
ABD`de, para hacminin yüksek olması nedeniyle, bazı finansal kuruluşları beş yıl önce, kredibilitesi zayıf olan kişilere de mortgage kredisi vererek, geri dönüşü riskli bir mali yapıya girdi.
 
Dev kurumsal yatırımcıları zora sokarak, dünya borsalarını olumsuz etkileyen ABD mortgage piyasası, 10 trilyon dolarlık büyüklüğüyle dünyanın en büyük piyasası konumunda bulunuyor.
 
1.5 trilyon dolar, yüksek riskli krediler içinde yer alıyor
 
Sadece dar gelirlilerin kullandığı `yüksek riskli kredilerin` boyutu 1.5 trilyon dolar düzeyine ulaşıyor. Ancak, geçen senenin son aylarında tırmanmaya başlayan kriz, bugünlerde daha da derinleşiyor.
 
ABD mortgage piyasasında iki farklı kredi-faiz sistemi uygulanıyor. Bunlardan bir tanesi sabit faizli 20 - 25 - 30 yıllık krediler, ikincisi ise ilk iki yılı nispeten düşük faizli ancak daha sonra her yıl uluslararası piyasalara bağlı olarak belirlenen değişken faizli krediler olarak belirleniyor.

Beş yıl öncesine kadar ABD`de faizler son derece düşük olduğu için özellikle orta ve alt gelir grubundaki kişiler değişken faizli kredileri kullanmayı tercih ettiler.

Ancak, ABD Merkez Bankası`nın (FED) son iki yılda faiz oranlarını aşamalı olarak artırması, konut sektörünü durgunluğa soktu. Konut satış fiyatları ile kira gelirlerinin de piyasa düzeyinin altına inmesiyle, bu krediyi kullanan düşük gelirli gruplar, kredilerini düzenli olarak ödeyemez hale geldiler.

ABD`de ayrıca, bankaların, tüketicilere satın alacakları ev ve dairelerin bedelinin tamamını, hatta değerinin yüzde 110 oranında borçlanma fırsatı vermesi, kredilerin geri dönüşünü zora soktu.

İki yıl önce 30 yıllık kredilerin yüzde 4 olan faizi bugün ikiye katlanarak yüzde 7.5 - 8 düzeyine çıktı ve bunun önümüzdeki yıllarda daha da artabileceği belirtiliyor.

Faizlerin yükselmesinin ABD`deki konut kredisi kullananları zor duruma sokacağı belirtiliyor ve halen yüksek riskli gruptaki icralık konut sayısı ise yüzde 75 düzeyinde artış göstermiş bulunuyor.

Büyük kurumsal yatırımcılar niye bundan etkilendi?

Reyting kuruluşlarının, yüksek riskli kredilere dayalı menkul kıymetlerin notunu düşürmesi, bu menkul kıymetlere yatırım yapan kurumsal yatırımcıların portföylerinde tuttukları ve kredi notu düşürülen menkul kıymetler için yeniden değerleme yapmalarını zorunlu hale getirdi.

Kurumsal yatırımcıların portföy değerlerinin düşmesi sonucu, bu menkul kıymetlerin, asıl defter değerlerinden çok daha düşük değerlerle değerlendirilmeleri nedeniyle, BNP başta olmak üzere 400-500 milyar dolarlık portföye sahip kurumsal yatırımcılar, ABD`de değerlendirdikleri bazı yatırım fonlarını dondurmak zorunda kaldı.

Zarar 100 milyar doları aşabilir

10 trilyon dolarlık olarlık dev kredi pazarının böylesine büyük bir risk altında olmasının, dünyanın en büyük ekonomisi ABD`de iflasları artırabileceği ve durgunluğun derinleşebileceği kaygıları yaratıyor.

ABD`deki ekonomistler ve reyting kuruluşları, yüksek riskli mortgage piyasasındaki toplam zararın 100 milyar doları aşabileceği, bu zararın en çok banka ve büyük yatırım fonlarını etkileyebileceğini kaydediyor.

Uzmanlara göre, ABD`nin durgunluğa girmesinin, ABD ile ticaret yapan Avrupa Birliği, Çin, Japonya ve bunun ardından da diğer yükselen piyasaları durgunluğa sokabilme ihtimali bulunuyor.