Enflasyona kiradan darbe
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Temmuz 29, 2004 10:03
Yıllık yüzde 9`larda dolaşan enflasyona karşın, yüzde 21.4`e ulaşan kira artışları ev sahibi ile kiracı arasındaki tartışmayı ateşlerken enflasyonla mücadele açısından da risk oluşturuyor
Enflasyonda tek haneli rakamlara kadar kaydedilen düşüş kira artış oranlarına yansımadı. Tüketici harcamaları sepeti içinde yüzde 28 ağırlıkla önemli yer tutan konut harcamaları kapsamındaki kira artışının enflasyon oranı üzerinde seyreden trendi tek haneliye doğru giden yıllık enflasyona rağmen kırılamıyor. Her kira artış döneminde ev sahipleri ve kiracılar arasında sonu gelmez tartışmalara konu olan kira ayarlamaları açıklanan tüketici enflasyonunun üzerinde seyrederken enflasyonla mücadeleyi de zora sokuyor.
Tüketici fiyatları endeksi (TÜFE) artışı cinsinden ifade edilen tüketici enflasyonunda 2004 yılı hedefi yüzde 12 olarak belirlendi. Tüketici enflasyonunda ilk altı aylık gerçekleşmenin yüzde 3.1`de kaldığı 2004`ün aynı dönemindeki ortalama kira artış oranı yüzde 8.1 olarak enflasyonu neredeyse üçe katladı. 2004 Haziran ayı itibarıyla yıllık enflasyon yüzde 8.9 ile tek haneli seviyesini perçinlerken, yıllık kira artışları yüzde 21`i aştı, kiracılar da bu duruma şaştı.
1995`ten itibaren iki basamaklı fiyat artış seyrini ortaya koyan on yıllık bir zaman serisi içinde, kira artışı enflasyonun yüzde 20`si ile yüzde 40`ı arasında değişen oranlarda gerçekleşti.
2001`de fren yaptı
Yüksek seyreden kira artış oranı bu seyrini kriz yılı 2001`de bozdu. Ekonomik krize rasgelen 2001 yılında yüzde 68.5`lik yıllık enflasyonun yüzde 39.7 ile altında kalan kira artışı, 2002`de ise yüzde 29 ile yıllık yüzde 29.7`lik enflasyona paralel bir seyir izledi. Kira artış oranı, krizin etkisinin hafiflemeye başladığı 2003`te ise yüzde 23.7 seviyesinde gerçekleşerek yüzde 18.7`lik yıllık enflasyonun üzerindeki seyrine geri döndü.
2001`in ardından ekonomide üst üste üçüncü büyüme yılı olarak kaydedilmesi beklenen 2004`ün yarısında enflasyon yüzde 3.1`de kalırken ortalama kira artış oranı yüzde 8.1`le enflasyonun yüzde 270`i seviyesinde gerçekleşti.
Merkez uyarıyor
Merkez Bankası`nın 2004 yılı Haziran ayına ilişkin enflasyon değerlendirmesinde de kiradaki yüzde 1.3`lük artışa dikkat çekilerek kira artışlarının yılın ilk yarısındaki eğilimin yıllık yüzde 17`lik enflasyona karşılılık geldiği belirtilmişti. Haziran ayında yüzde eksi 0.13 olmuştu. Yılın ilk yarısındaki enflasyon rakamlarının geleceğe dönük verdiği risk perspektifinde de kira artışlarının yıllık enflasyon üzerindeki tehlikeli seyrine şöyle dikkat çekilmişti: Hizmetler sektöründeki katılığın sürmesi 2005 enflasyonu açısından risk oluşturmayı sürdürüyor. Yıllık TÜFE enflasyonu yüzde 8,9 iken yıllık kira artışlarının yüzde 21,4 civarında olması, enflasyonla mücadelede kat edilen önemli mesafeye karşın bazı sektörlerde ataletin tam olarak kırılmasının zaman alacağını göstermektedir. Bu bağlamda eğitim ve kira gibi sektörlerdeki fiyat katılığının 2005 yılı enflasyonu açısından dikkatle takip edilmesi gerekmektedir. Ancak Merkez Bankası`nın Devlet İstatistik Enstitüsü`nün (DİE) açıkladığı rakamları esas alan hesaplamaları kiralardaki gerçek artış oranlarını yansıtmaktan uzak kalıyor. Kiralardaki gerçek artış oranı, Merkez Bankası`nın, dolayısıyla DİE`nin belirlemelerinin üzerinde.
Enflasyonda tek haneli rakamlara kadar kaydedilen düşüş kira artış oranlarına yansımadı. Tüketici harcamaları sepeti içinde yüzde 28 ağırlıkla önemli yer tutan konut harcamaları kapsamındaki kira artışının enflasyon oranı üzerinde seyreden trendi tek haneliye doğru giden yıllık enflasyona rağmen kırılamıyor. Her kira artış döneminde ev sahipleri ve kiracılar arasında sonu gelmez tartışmalara konu olan kira ayarlamaları açıklanan tüketici enflasyonunun üzerinde seyrederken enflasyonla mücadeleyi de zora sokuyor.
Tüketici fiyatları endeksi (TÜFE) artışı cinsinden ifade edilen tüketici enflasyonunda 2004 yılı hedefi yüzde 12 olarak belirlendi. Tüketici enflasyonunda ilk altı aylık gerçekleşmenin yüzde 3.1`de kaldığı 2004`ün aynı dönemindeki ortalama kira artış oranı yüzde 8.1 olarak enflasyonu neredeyse üçe katladı. 2004 Haziran ayı itibarıyla yıllık enflasyon yüzde 8.9 ile tek haneli seviyesini perçinlerken, yıllık kira artışları yüzde 21`i aştı, kiracılar da bu duruma şaştı.
1995`ten itibaren iki basamaklı fiyat artış seyrini ortaya koyan on yıllık bir zaman serisi içinde, kira artışı enflasyonun yüzde 20`si ile yüzde 40`ı arasında değişen oranlarda gerçekleşti.
2001`de fren yaptı
Yüksek seyreden kira artış oranı bu seyrini kriz yılı 2001`de bozdu. Ekonomik krize rasgelen 2001 yılında yüzde 68.5`lik yıllık enflasyonun yüzde 39.7 ile altında kalan kira artışı, 2002`de ise yüzde 29 ile yıllık yüzde 29.7`lik enflasyona paralel bir seyir izledi. Kira artış oranı, krizin etkisinin hafiflemeye başladığı 2003`te ise yüzde 23.7 seviyesinde gerçekleşerek yüzde 18.7`lik yıllık enflasyonun üzerindeki seyrine geri döndü.
2001`in ardından ekonomide üst üste üçüncü büyüme yılı olarak kaydedilmesi beklenen 2004`ün yarısında enflasyon yüzde 3.1`de kalırken ortalama kira artış oranı yüzde 8.1`le enflasyonun yüzde 270`i seviyesinde gerçekleşti.
Merkez uyarıyor
Merkez Bankası`nın 2004 yılı Haziran ayına ilişkin enflasyon değerlendirmesinde de kiradaki yüzde 1.3`lük artışa dikkat çekilerek kira artışlarının yılın ilk yarısındaki eğilimin yıllık yüzde 17`lik enflasyona karşılılık geldiği belirtilmişti. Haziran ayında yüzde eksi 0.13 olmuştu. Yılın ilk yarısındaki enflasyon rakamlarının geleceğe dönük verdiği risk perspektifinde de kira artışlarının yıllık enflasyon üzerindeki tehlikeli seyrine şöyle dikkat çekilmişti: Hizmetler sektöründeki katılığın sürmesi 2005 enflasyonu açısından risk oluşturmayı sürdürüyor. Yıllık TÜFE enflasyonu yüzde 8,9 iken yıllık kira artışlarının yüzde 21,4 civarında olması, enflasyonla mücadelede kat edilen önemli mesafeye karşın bazı sektörlerde ataletin tam olarak kırılmasının zaman alacağını göstermektedir. Bu bağlamda eğitim ve kira gibi sektörlerdeki fiyat katılığının 2005 yılı enflasyonu açısından dikkatle takip edilmesi gerekmektedir. Ancak Merkez Bankası`nın Devlet İstatistik Enstitüsü`nün (DİE) açıkladığı rakamları esas alan hesaplamaları kiralardaki gerçek artış oranlarını yansıtmaktan uzak kalıyor. Kiralardaki gerçek artış oranı, Merkez Bankası`nın, dolayısıyla DİE`nin belirlemelerinin üzerinde.