Bölgesel ticaret blokları ve ikili serbest ticaret anlaşmaları WTO`yu tehdit ediyor

Bölgesel ticaret blokları ve paktları ile ikili serbest ticaret anlaşmaları, Türkiye`nin de üyesi bulunduğu Dünya Ticaret Örgütü (WTO) çerçevesindeki global ticaretin serbestleştirilmesi çabalarının istimini kaybetmesi tehlikesi yaratıyor. Columbia Üniversitesi ekonomi ve siyat bilmi profesörü Jagdish Bhagwati`nin saptamalarına göre, günümüzde iki taraflı ve çok taraflı ticaret anlaşmalarının sayısı 400`e dayandı. Bu durumu, spagetti çanağı sorununa benzeten Prof. Bhagwati, çok sayıdaki ikili ve çoktaraflı ticaret anlaşmalarıyla, her cinsten, türden kuralların birbirinin içine girdiğini, durumun son derece girift, içinden çıkılmaz bir hal aldığını söyledi. Avrupa Birliği (AB) gibi belli başlı ticaret gruplanmalarının yanı sıra ülkeler arasında çok sayıda ikili ticaret anlaşmaları bulunuyor. WTO`nun global ticaretin serbestleştirilmesine dair yeni tur müzakerelerini başlatmadaki başarısızlığı nedeniyle, bölgesel ve ikili ticaret anlaşmaları son yıllarda adeta mantar gibi türemiş oldu. Bu eğilimleri eleştirenlere göre, ikili ticaret anlaşmalarının herbiri farklı kurallar ve standartlar içerdiğinden, global ticaret müzakelerinde ilerleme sağlanması da giderek zorlaşacağa benziyor. WTO Genel Direktörü Mike Moore, bölgesel ticaret anlaşmaları, her ne kadar cazipse de, üye ülkelerden WTO sürecinde aynı hevesi göstermelerini istiyor. Japonya Dışişleri Bakan Yardımcısı Yoshiji Nogami`ye göre, bölgesel ticaret anlaşmaları, WTO için yapıcı olan bu bloklar, düzensiz biçimde inşa edildikleri takdirde çelme takan bloklar haline gelebilir. Nogami, blokları farklı biçim ve tasarımda olan ev inşa edemezsiniz, WTO, bu kurucu bloklar için tasarım ya da teknik standartlar temin etmeli diyor.