73 milyar dolar borç için çözüm yok, boşa vaat çok
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Ekim 03, 2002 09:58
Seçimle birlikte `bol keseden vaat` dönemi de başladı. En popüleri `vergi oranlarının` düşürüleceği. Ancak oranları düşürmek, yüzde 6.5`lik faiz dışı fazla ile birlikte IMF`yi de gözden çıkarmak demek
Siyasilerin artık neredeyse klasikleşen `bol keseden atma` huyları seçimle birlikte yeniden depreşti. Parti liderleri her biri milyonlarca, hatta milyarlarca dolara mal olacak vaatleri ile seçmenin gönlünü almaya çalışıyor.
Global rekabet koşullarında denk bütçe, düşük enflasyon, verimlilik kavramları ön plana çıkarken, Türkiye`de hala popülizmden medet umuluyor. Son 20 yıldır değişmeyen bu gelenek, bu yıl da neredeyse benzer vaatlerle ortaya çıkıyor. Örneğin, asgari ücretten verginin kaldırılması son dönemin en gözde seçim vaadi. Ancak hiç kimse bu vaadin finansmanı net olarak açıklayamıyor. Asgari ücretten verginin kaldırılmasının kamu bütçesine maliyeti 2 milyar doları buluyor. Aslında liderlerin de gayet iyi bildiği ancak bir türlü söyleyemediği hesabı birlikte yapalım:
Hazine Müsteşarı Faiz Öztrak`ın üç gün önce açıkladığı gibi, Türkiye`nin sadece 2003 yılında ödeyeceği toplam borç 73.3 milyar dolar. Bu rakamın 62.6 milyar doları iç borç, 26.7 milyar doları dış borç. Türkiye önümüzdeki yıl borcun sadece 10.2 milyar dolarlık faizini, bütçesinden elde ettiği ve büyük bölümü vergi olan gelirleri ile, faiz hariç harcamalarından arda kalan kaynakla ödeyecek. Bütçesinde 57.9 katrilyonluk (2002 sonu hedefi) vergi geliri ile ancak 55.3 katrilyonluk faiz giderini karşılayabilen Türkiye`nin, bu nedenle vergi gelirinden 1 kuruş bile feragat etmesi mümkün görünmüyor. Nitekim IMF`nin ekonomik programda en fazla üzerinde durduğu hedef de faiz dışı fazla. Aynı nedenden dolayı Maliye Bakanı Sümer Oral da, vergi indirimine yönelik kamuoyundan gelen baskılar karşısında direnç göstermişti.
Türkiye`de yüksek vergi oranları sadece asgari ücretliyi değil, kurumları da vuruyor. Ancak yüksek faiz yükünü ödemek için Türkiye vergi gelirlerini düşüremiyor. Bu nedenle iktidara gelecek hükümetin vergide indirim vaadini yerine getirebilmesi için IMF ile mevcut anlaşmayı yok sayması ve yeni koşullarda masaya oturması gerekecek.
PİYASALAR TEDİRGİN OLUYOR
Bu popülist söylemlerin kamuoyu ile paylaşılması, yukarıdaki basit hesabı yapabilen tüm piyasa profesyonellerini endişelendiriyor. Böylesi vaatlerin yerine getirilmesi durumunda ekonomik programın sekteye uğrayacağını ve Türkiye`nin yurtdışındaki kredibilitesinin zarar görebileceğini biliniyor. Bir başka görüşe göre ise, her siyasetçi önce popülist söylemlerle ortaya çıkıyor. Ancak iktidara gelindikten sonra gerçekler, seçim sırasındaki söylemlerin tam tersi uygulamaları bile gündeme getiriyor.
TARİHE GEÇEN VAATLER
SÜLEYMAN DEMİREL: `Ne verirlerse 5 fazlası benden`
Kamu borçlanmasının GSMH`ye oranı yüzde 15 olacak. BSMV kalkacak.
TarIm destekleme alımlarında kim ne veriyorsa ben 5 fazlasını vereceğim. İşsizlik sorununa özel istihdam projeleri ile çözüm bulunacak. Yüzde 70`e dayanan enflasyon `dengeleme ve onarım` programıyla tek haneye indirilecek. Kurumlar vergisi oranı azaltılacak. Emeklilik yaşı düşürülecek.
TANSU ÇİLLER: `Herkese iki anahtar`
Ödeme gücüne göre vergi alınacak. Kamu arazileri projelendirilerek satılacak. Herkes iki anahtar sahibi olacak. Gübre sübvansiyonu yüzde 50`ye çıkacak. Çiftçiler için tarım ihtisas bölgeleri kurulacak. Ziraat Bankası özelleştirilerek çiftçilere verilecek. Emeklilerin maaşları sosyal refah ölçüsünde yeniden düzenlenecek. Orman köylüsü ormanların yöneticisi olacak.
MESUT YILMAZ: `Enflasyon tek haneye inecek`
Mal arzında esneklik sağlanması için ölçülü bir şekilde pazarlar ithalata açılacak.
1996-2000 yılında döviz girdisi 90 milyar dolara çıkmış olacak. İşsizlik oranı yüzde 8`in altına düşürülecek. Kamu borçlarının GSMH`ye oranı 2000`de yüzde 3`e çekilecek. Enflasyon tek haneli rakamlara inecek. Merkez Bankası özelleştirilecek. Emek gelirlerinin vergisi azaltılacak. Asgari ücret vergi kapsamı dışında tutulacak.
NECMETTİN ERBAKAN: `Faiz kalkacak`
Haksız kazanç ve rüşvet önlenecek. Ücretliden vergi alınmayacak. Herkes sigortalı olacak. Yeni istihdam alanları yaratılacak. Emeklilik yaşı tahsil, iş ve ehliyete göre düzenlenecek.
Siyasilerin artık neredeyse klasikleşen `bol keseden atma` huyları seçimle birlikte yeniden depreşti. Parti liderleri her biri milyonlarca, hatta milyarlarca dolara mal olacak vaatleri ile seçmenin gönlünü almaya çalışıyor.
Global rekabet koşullarında denk bütçe, düşük enflasyon, verimlilik kavramları ön plana çıkarken, Türkiye`de hala popülizmden medet umuluyor. Son 20 yıldır değişmeyen bu gelenek, bu yıl da neredeyse benzer vaatlerle ortaya çıkıyor. Örneğin, asgari ücretten verginin kaldırılması son dönemin en gözde seçim vaadi. Ancak hiç kimse bu vaadin finansmanı net olarak açıklayamıyor. Asgari ücretten verginin kaldırılmasının kamu bütçesine maliyeti 2 milyar doları buluyor. Aslında liderlerin de gayet iyi bildiği ancak bir türlü söyleyemediği hesabı birlikte yapalım:
Hazine Müsteşarı Faiz Öztrak`ın üç gün önce açıkladığı gibi, Türkiye`nin sadece 2003 yılında ödeyeceği toplam borç 73.3 milyar dolar. Bu rakamın 62.6 milyar doları iç borç, 26.7 milyar doları dış borç. Türkiye önümüzdeki yıl borcun sadece 10.2 milyar dolarlık faizini, bütçesinden elde ettiği ve büyük bölümü vergi olan gelirleri ile, faiz hariç harcamalarından arda kalan kaynakla ödeyecek. Bütçesinde 57.9 katrilyonluk (2002 sonu hedefi) vergi geliri ile ancak 55.3 katrilyonluk faiz giderini karşılayabilen Türkiye`nin, bu nedenle vergi gelirinden 1 kuruş bile feragat etmesi mümkün görünmüyor. Nitekim IMF`nin ekonomik programda en fazla üzerinde durduğu hedef de faiz dışı fazla. Aynı nedenden dolayı Maliye Bakanı Sümer Oral da, vergi indirimine yönelik kamuoyundan gelen baskılar karşısında direnç göstermişti.
Türkiye`de yüksek vergi oranları sadece asgari ücretliyi değil, kurumları da vuruyor. Ancak yüksek faiz yükünü ödemek için Türkiye vergi gelirlerini düşüremiyor. Bu nedenle iktidara gelecek hükümetin vergide indirim vaadini yerine getirebilmesi için IMF ile mevcut anlaşmayı yok sayması ve yeni koşullarda masaya oturması gerekecek.
PİYASALAR TEDİRGİN OLUYOR
Bu popülist söylemlerin kamuoyu ile paylaşılması, yukarıdaki basit hesabı yapabilen tüm piyasa profesyonellerini endişelendiriyor. Böylesi vaatlerin yerine getirilmesi durumunda ekonomik programın sekteye uğrayacağını ve Türkiye`nin yurtdışındaki kredibilitesinin zarar görebileceğini biliniyor. Bir başka görüşe göre ise, her siyasetçi önce popülist söylemlerle ortaya çıkıyor. Ancak iktidara gelindikten sonra gerçekler, seçim sırasındaki söylemlerin tam tersi uygulamaları bile gündeme getiriyor.
TARİHE GEÇEN VAATLER
SÜLEYMAN DEMİREL: `Ne verirlerse 5 fazlası benden`
Kamu borçlanmasının GSMH`ye oranı yüzde 15 olacak. BSMV kalkacak.
TarIm destekleme alımlarında kim ne veriyorsa ben 5 fazlasını vereceğim. İşsizlik sorununa özel istihdam projeleri ile çözüm bulunacak. Yüzde 70`e dayanan enflasyon `dengeleme ve onarım` programıyla tek haneye indirilecek. Kurumlar vergisi oranı azaltılacak. Emeklilik yaşı düşürülecek.
TANSU ÇİLLER: `Herkese iki anahtar`
Ödeme gücüne göre vergi alınacak. Kamu arazileri projelendirilerek satılacak. Herkes iki anahtar sahibi olacak. Gübre sübvansiyonu yüzde 50`ye çıkacak. Çiftçiler için tarım ihtisas bölgeleri kurulacak. Ziraat Bankası özelleştirilerek çiftçilere verilecek. Emeklilerin maaşları sosyal refah ölçüsünde yeniden düzenlenecek. Orman köylüsü ormanların yöneticisi olacak.
MESUT YILMAZ: `Enflasyon tek haneye inecek`
Mal arzında esneklik sağlanması için ölçülü bir şekilde pazarlar ithalata açılacak.
1996-2000 yılında döviz girdisi 90 milyar dolara çıkmış olacak. İşsizlik oranı yüzde 8`in altına düşürülecek. Kamu borçlarının GSMH`ye oranı 2000`de yüzde 3`e çekilecek. Enflasyon tek haneli rakamlara inecek. Merkez Bankası özelleştirilecek. Emek gelirlerinin vergisi azaltılacak. Asgari ücret vergi kapsamı dışında tutulacak.
NECMETTİN ERBAKAN: `Faiz kalkacak`
Haksız kazanç ve rüşvet önlenecek. Ücretliden vergi alınmayacak. Herkes sigortalı olacak. Yeni istihdam alanları yaratılacak. Emeklilik yaşı tahsil, iş ve ehliyete göre düzenlenecek.