7 kişiden biri işportacı

Türkiye`de yılda 50 katrilyon liralık ciroya sahip işporta tezgahlarında 3 milyon kişinin çalıştığı tahmin ediliyor. Devletin vergi kaybı ise 10 katrilyon lirayı buluyor

Ankara Ticaret Odası (ATO) Başkanı Sinan Aygün, Maliye Bakanı Kemal Unakıtan`a sunulmak üzere `İşporta Ekonomisi` konulu bir rapor hazırlattı. ATO`dan yapılan yazılı açıklamada, rapora göre, Türkiye`de çalışan her 7 kişiden birinin işportacı olduğu ifade edildi. İşportada yıllık yaklaşık 50 katrilyon lira cironun gerçekleştiğine dikkat çekilen raporda, gerekli önlemlerin alınamaması nedeniyle her geçen gün büyümesini sürdüren sektörün şirketleri bile cezbeden ekonomik bir güç haline geldiği vurgulandı. DİE`nin 2003 yılı Hanehalkı İşgücü Anketi verilerine göre Türkiye`de çalışan 21 milyon kişi içinde toplam 451 bin kişinin işportacı olarak çalıştığının belirlendiği hatırlatılan raporda, kayıtlara geçmeyen ve ek iş olarak yapılan işporta tezgahlarının da eklenmesiyle bu sayının toplam 3 milyonu bulduğu kaydedildi. Buna göre çalışan her 7 kişiden birinin işporta tezgahlarından ekmeğini kazandığı bildirildi.

SİNAN AYGÜN: TEHLİKENİN HERKES FARKINA VARMALI

Raporu değerlendiren ATO Başkanı Aygün ise işportanın cazibesine kapılan şirketlerin bile mallarını vitrinlerden tezgaha çektiklerine dikkat çekerek, 50 katrilyon lira büyüklüğündeki bir ekonomiden yaklaşık 10 katrilyon lira vergi kaçağının olduğunu söyledi. Raporu Maliye Bakanı Kemal Unakıtan`a sunacağını kaydeden Aygün, şu görüşlere yer verdi: `Eğer sayın Bakan kayıtdışındaki yaban kazlarını yakalama emri vermezse, kümestekiler de yabanlığı seçerek özgürlüğünü ilan eder. Bu tehlikeyi herkesin görmesi lazım. Gerek rekabet edebilmek, gerekse yüksek vergilerden kurtulabilmek için şirketleri bile mallarını vitrinden indirip işporta tezgahlarına sürerek pazarlamaya başladılar. Bu kayıtdışı ekonominin geldiği durumu gözler önüne seren çarpıcı bir gelişme. Sosyete pazarları sayesinde ekonomimiz de sosyetikleşti. İnceldiği yerden kırılıyor.` Kredi arandığını ve kaynak diye kıvranıldığını savunan Aygün, `IMF`de, ABD kredisi de kaynak da işporta ekonomisidir. Gerekli yasal düzenlemeler yapılsa ve belediyeler işportayı önlemek için etkinbir şekilde çalışsa, 5 yıl sonra sokaktaki işportacının yerleşik bir işi, evinde aşı, sosyal güvenliği, eğitimi, sağlık hizmetleri olur` dedi. (AA)

Ortalama günlük kazançları 50 MİLYON LİRA

İşportacıların günlük kazancının 5-100 milyon lira arasında değiştiği ifade edilen raporda, günlük ortalama kazanç 50 milyon lira olduğu varsayıldığında Türkiye çapında günlük cironun 150 trilyon lira, aylık cironun 4.5 katrilyon lira, yıllık cironun ise 50 katrilyon lirayı aştığı belirtildi. İşportacılık kendini başta İstanbul olmak üzere Ankara, İzmir, Bursa, Diyarbakır, Adana gibi metropol şehirlerde gösteriyor.

İŞPORTACILARIN ÜÇ ODASI VAR

Seyyar satıcılık ve işportacılık için yasal engel bulunmadığı vurgulanan raporda, halk sağlığı ve kamuya açık mekanların fuzuli işgali konularında yasaklayıcı hükümlerin ise işporta tezgahlarının kent sokaklarını işgalini önlemeye yetmediği ifade edildi. Türkiye`de İstanbul, Diyarbakır ve Eskişehir`de çeşitli adlar altında üç işportacılar odasının faaliyet gösterdiği kaydedildi.

KAYITDIŞI EKONOMİNİN MOTORU HALİNİ ALDI

Raporda, şu görüşlere yer veriliyor: `İşportacılık fazla bir sermaye ve beceri de gerektirmiyor. Sabit bir mekan olmadığı için dükkan kirası, elektrik, su, gibi giderler de oluşmuyor. İşportacılar izlenemiyor, bu nedenle de hiçbir yerde kayıtları bulunmuyor. Ancak zabıta ile başları derde girdiğinde kayıtları ortaya çıkıyor. Ne aldıkları ne sattıkları, ne kadar alıp ne kadar sattıkları bilinmediği için de alan da satan da vergi ile tanışmıyor.`

BULGAR, ROMANYA VE RUS KÖKENLİLER

İşportacılığın Türk vatandaşlarının rağbet ettiği bir meslek olmaktan çıktığı ifade edilen raporda, Türkiye`de seyyarlık yapan yabancı uyrukluların sayısının da giderek çoğaldığı kaydedildi. Rapora göre, Bulgaristan, Romanya, Moldovya, Rus kökenli işportacılar kendi ülkelerinden getirdikleri ürünlerle yetinmeyip Türkiye`den aldıkları malları satarak bu yeni tanıştıkları mesleği yapmaya çalışıyorlar.

İŞPORTADA YOK YOK

Cami önlerinde karton seccade satmadan, maç öncesi bayrak satışlarına, kokoreçten tükürük köftelerine, el işi banyo lifinden en son teknoloji ürünü cep telefonlarına kadar her tür malı işporta tezgahında bulmanın mümkün olduğu belirtilen raporda, şu ürünlerin işportanın gözdeleri olduğu kaydedildi: `Pijama, gecelik, iç çamaşırı, eşofman, çorap, tişört, etek, gömlek, ayakkabı, pantolon, giyim aksesuvarları atkı-eldiven gibi konfeksiyon ürünleri, lahmacun, kokoreç, köfte, turşu, nohutlu pilav, saat ve uzaktan kumanda gibi elektronikler.`