4 büyüklerde büyük çöküş

Futbol 2011’de yaşadığı ekonomik zirveden beri büyük bir çöküş içinde. 4 büyük kulübün 2011 sezon sonu değerleri bugüne kadar yüzde 70 eridi.

4 büyük kulüp 2011’deki zirve değerlerinin 5’te 4’ünü kaybetti. Yanlış halka arz modeli, UEFA Mali Fair Play’e hazırlıksız yakalanmaları ve şike soruşturması süreci kulüplerin canını yaktı.

UEFA günlerdir beklenen kararını açıkladı. Şike soruşturması kapsamında Fenerbahçe’ye 1 yılı ertelemeli 3 yıl Beşiktaş’a ise 1 yıl Avrupa Kupaları’ndan men kararı çıktı. Uzmanlar ilk etapta sadece 1 sezonda 50 milyon euroluk gelir kaybından bahsediyor. Ancak futbol yaklaşık 2 senedir büyük bir ekonomik çöküş içerisinde. Futbolun 2011 yılında yaşadığı ekonomik zirvenin ardından yaşanılan büyük çöküş sonucu UEFA’nın kararları zaten mevcut olan derin yaralara tuz bastı.

Hürriyet`ten Barış Balcı`nın haberine göre; 2011 yılının ilk altı ayında art arda 4 büyük kulüp borsada tarihi zirvelerine ulaşmıştı. Trabzonspor 21 Ocak’ta 27,60, Beşiktaş 26 Ocak’ta 5,45, Galatasaray 5 Nisan’da 135,84 Fenerbahçe 28 Nisan’da 102,60 puanla borsada tarihi zirvelerini gördü. Buna paralel piyasa değerlerinde de muhteşem artışlar görüldü. Fenerbahçe tarihi zirvesinde 2.5 milyar TL’ye ulaşırken Galatasaray’da 1 milyar TL barajını geçip 1.1 milyar TL piyasa değerine ulaştı. Beşiktaş da zirve olarak 492 milyon TL değere ulaşmıştı.

SPOR ENDEKSİNDE YÜZDE 70’İ AŞKIN DEĞER KAYBI

Ancak yanlış halka arz modeli, UEFA mali kriterlerine kulüplerin bir türlü hazırlanamaması ve uzayıp giden şike süreci ile kulüpler zirve değerlerine göre yüzde 70 piyasa değeri kaybı yaşadı. Fenerbahçe bugün itibariyle 700 milyon TL’nin altına geriledi. Galatasaray’ın değeri de 430 milyon TL’lere kadar geri çekildi. Trabzonspor’un değeri de yüzde 70 gerileyerek 167 milyon TL’ye kadar eridi. Beşiktaş bu süreçte daha sınırlı bir düşüşle 336 milyon TL piyasa değerine geldi.

Spor endeksindeki düşüş de 2011’den 2013’e yükseliş trend yakalayan borsaya göre çok çarpıcı. Endeks 2011’deki zirvesinde 150 bin puana yaklaşmıştı. Bugün 40 bin puanlarda gezinen spor endeksi böylece yüzde 70’in üzerinde değer kaybetmiş oldu.

DEĞER KAYIPLARINDA ASLAN PAYI YANLIŞ HALKA ARZ

Peki tüm yatırım araçları Türkiye’de 2011’den 2013’e yatırımcısına kazandırırken futbol neden geriye gitti? Uzmanların ilk dikkat çektiği konu borsaya girerken uygulanan yanlış halka arz modeli. Beşiktaş haricindeki diğer 3 kulübün şirket ve derneği ayrı tutarak kazançları şirkete yazması sonucu yüklü temettüler ödemek durumunda kalmıştı. Dernek-şirket birleşmesi Fenerbahçe, Trabzon ve Galatasaray’a büyük maliyetler yarattı.  Global Menkul Değerler Strateji Müdürü Gökhan Uskuay Değer kayıplarının yüzde 70’ini sportif klüplerin futbol dernekleri ile birleşmesi nedeni ile olduğunu belirtti. Uskuay  “Sportif kulüpler dernekten satın aldığı haklardan doğan gelirleri yüksekti ve sözleşmelerine bağlı olarak bunu dağıtmak zorundaydı. Karlı olan kulüpler, şu anda yeniden değerleme yöntemleriyle özkaynaklarını artı gösterir durumda. Beşiktaş’ın ilk halka açılırken dernek ve kulüp birleşik olarak açıldığı için en az değer kaybı yaşayan sportif şirket.” diye konuştu.

MALİ FAIR PLAY’E HAZIRLANAMADILAR Gökhan Uskuay ikinci büyük kaybın UEFA’nın Mali Fair Play kuralları çerçevesinde kulüplerin bilançolarının hazırlıklı olmamasını gösteriyor. Uskuay’ a göre yaşanan kaybın yüzde 20’si bu sebepten oluşuyor. Kulüpler kriterleri karşılamak için agresif bir şekilde kaynak arayışına girmişti. Galatasaray bu çerçevede bedelli sermaye artırımlarına giderken borsada büyük kayıplar yaşadı. Uskuay Galatasaray’ın lig ve şampiyonlar ligi başarılarına rağmen Fenerbahçe kadar kayıp yaşamasında sermaye artırımı ve bu artırım sonucu mahkemelik olmasını gösteriyor: “. Bu yüzden kulüpler ciddi bir kaynak arayışı içerisinde. Galatasaray yaptığı bedelli sermaye artırımları ile davalık oldu.  Mahkeme sürecinin dışında olmasına ve kazanılan lig ile Şampiyonlar Ligi başarılarına rağmen Fenerbahçe kadar değer kaybetti.”

ŞİKE SÜRECİ YARAYA TUZ BASTI

Spordaki bu düşüşe rol oynayan bu büyük faktörlere 2011 Temmuz’da başlayan şike süreci de eklendi. Sürecin borsadaki değer kaybına etkisi ise diğer yapısal faktörlere göre düşük oldu. Gökhan Uskuay değer kaybının yüzde 10’unu şike soruşturması kaynaklı olduğunu belirtti. Uskuay kulüplerin şike sürecine zaten borçluyken yakalandığını belitti. Uskuay “Şirketler zaten borçlu olduğu için gelirlerin devamı, şirketlerin daha fazla kaynak aramasına neden oluyor. Bu yüzden bence mahkeme süreci en az etkileyen olay.” dedi.

JUVENTUS ÇIKIŞ MODELİ OLABİLİR

2006’da İtalyan futbolundaki büyük deprem o dönemki en büyük İtalyan kulübü Juventus’un ağır darbe almasına yol açmıştı. Kulübün 2 şampiyonluğu elinden alınmış ve bir alt lige düşürülerek eksi 30 puandan sezona başlama cezası almıştı. Deloitte’in Football Para Ligi araştırmasında 2005/2006 sezon sonuna göre 251 milyon euroluk geliriyle dünyanın en büyük üçüncü futbol kulübü olan Juventus bir sonraki sezon 145 milyon euroluk gelirle 12. sıraya kadar gerilemişti. Kulüp hala toparlanmaya çalışıyor. En son yayınlanan Futbol Para Ligi araştırmasında kulüp 2011/2012 sezon sonu 195 milyon Euro gelir elde etmişti. Uzmanlar Juventus’un halen eski gelir seviyesine ulaşamamasında şike süreci sonrası İtalyan yayın gelirlerindeki büyük düşüşü gösteriyor. Ancak kulüp son yıllardaki sportif başarısıyla maç günü gelirlerini bir sezonda yüzde 174, ticari ürün gelirlerini de yüzde 36 artırdı. Şike sürecinin uzun vadede Türkiye’deki yayın gelirlerini de etkileyebileceği düşünüldüğünde Fenerbahçe ve Beşiktaş’ın önümüzdeki dönemde saha içi başarıları ve buna paralel maç günü ve ürün gelirlerindeki artış kritik önem taşıyacak.