1929 benzeri iniş çıkışlar yolda

Cuma günkü ABD istiham verisi aralık ortasından bu yana  piyasalarda devam eden çıkış trendini bozdu. 1929 krizi sonrasında olduğu gibi piyasalarda bir ralli ve ardından bir iniş trendine girildi. Bu hafta Avrupa`nın faiz kararı ve ABD`nin perakende verileri izlenecek.

Sıla Özçelik  / REFERANS GAZETESİ

Küresel piyasalarda aralık ayının ortasında başlayan ve uzmanların en fazla 6 ay ömür biçtiği Ocak Etkisi olarak nitelendirilen yükselişler geçen cuma açıklanan ABD istihdam verilerinin ardından aniden kesildi. ABD`de işsizlik oranı 1993`ten bu yanaki en kötü seviyesine gerileyince Asya`dan Avrupa`ya tüm piyasalar için bir kaç haftadır süren çıkış kısa süreli bir ralli olmaktan öteye gidemedi. Dün de Asya piyasaları işsizlik verileri akabinde Asya ihracatına olan talebin azalacağı beklentisi ile yüzde 3`e yakın kan kaybı yaşadı. Hong Kong`un Hang Seng endeksi yüzde 2,83, Singapur`un Straits Times endeksi yüzde 1,65 düştü.

Avrupa`da da İngiliz FTSE 100 endeksi yüzde 0,46, Alman DAX endeksi yüzde 0,29, Fransız CAC 40 endeksi yüzde 0,45 geriledi. ABD`de ise bu hafta 2008`in dördüncü çeyreğine ilişkin raporlar açıklanmaya başlıyor. İlk rapor açıklamasını yapması beklenen ALCOA`nın hisse başına 10 cent kaybedeceği ve 13 bin 500 kişiyi işten çıkaracağı beklentileri ise ABD borsalarının yüzde ... aşağıdan açılmasına neden oldu. Dow Jones Türkiye saati ile 18:00`de yüzde ...., S&P 500 ise yüzde ... düştü.

Oysa ki daha geçen hafta risk iştahı artmış, ocak etkisinin de yardımı ile yatırım düzeyinde olmayan tahviller bile ilgi görmüştü. Hisse senetleri piyasaları ise ciddi çıkışlar görmüştü. Uzmanlar, piyasalarda aralık ortasından bu yana yaşanan yükselişlerin ardından şimdi sıranın yeni düşüşlere geldiğini savunuyor. Çünkü ayı piyasaları bir aşağı bir yukarı yönlü dalgalı seyri ile biliniyor. Üstelik şu anda piyasaların yaşadığı, 1929 krizi sonrasında yaşananlarla da aynı.

1929 sonrası 6 ralli 7 kere de çöküş yaşandı

1929 sonlarında yüzde 49`luk bir kaybın ardından Dow Jones endeksi 1930`un ilk aylarında yüzde 52`lik yükseliş yaşamış, akabinde yüzde 30`luk kayıp ve yine yüzde 19`luk kazançlar görmüştü. 1929 başlarında 4 bin puan seviyesine yakın olan Dow Jones endeksi 1932 yılına gelindiğinde bir ara 500 puanın bile altına düşmüştü ancak bu aradaki dönemde kazanç ve kayıpların yaşandığı 11 dalga geçirmişti. Bu 11 dalganın 6`sında ralli, 7`sinde ise düşüş görüldü. Bu rallilerin bazılar yüzde 101`lere kadar çıkarken, düşüş trendlerinde de yüzde 49`a kadar kan kayıpları görüldü.

Şimdi ise Dow Jones endeksinin 2008 sonundan bu yanaki performansına bakıldığında ise ekim ortasından bu yana bir düşüş trendi ile 2 ralli yaşandığı görülüyor. Ekim ortasından sonra yüzde 24`lük bir ralliyi, yüzde 23`lük bir düşüş takip etti, ocak etkisinin hakim olduğu son rallide ise yüzde 22 çıkış yaşandı. Cuma günü ABD`den gelen ve ülkede işsizlik oranının yüzde 7,2`ye çıktığını gösteren istihdam verilerinin ardından piyasalarda başlayan kayıp dün de sürünce sırada ralli sonrası yeni bir düşüş trendinin olduğu beklentisi doğdu. Uzmanlara göre 2009 yılında, Büyük Buhran`ın başlangıç yılı olarak kabul edilen 1929`dan 1932 yılına kadar görülen piyasa dalgalanmalarına benzeyen bir süreç yaşanacak.

Avrupa 50 baz puan indirir sonraki indirim nisanda gelir

Büyük merkez bankaları son çare olarak sıfır faiz uygulamasına geçti. İlk önce FED faizini yüzde 0,25 seviyesine düşürdü, ardından Japonya gösterge faizini yüzde 0,1 olarak belirledi. Bu hafta ise Avrupa Merkez Bankası`nın (AMB) toplantısı var. Beklenti faizin yarım puan indirilerek yüzde 2 seviyesine çekileceği yönünde. Euro Bölgesi`nde ekonomiye duyulan güven aralık ayında tüm zamanların dibine indi.

Almanya`da ihracat ise rekor düşüş sergiledi. Tüm bu şartlar altında diğer merkez bankalarına kıyasla AMB halen en yüksek faizi uyguluyor. ABD yüzde 0,5 faiz uygularken, İngiltere ve Kanada yüzde 1,5`te, Japonya ise yüzde 0,1`de bulunuyor. Önceki ay 0,75 baz puanla şok indirim gerçekleştiren AMB`nin nisan ayında 50 baz puanlık bir indirime daha gitmesi olası görünüyor. Uzmanlara göre bir çok merkez bankasına kıyasla halen yüksek faiz veren ve sıfır faize henüz oldukça yolu olan AMB`nin bu haftaki indiriminin boyutu otoritelerin derinleşen resesyona ilişkin kaygılarını ortaya koyacak.
 
Şirket kazançları piyasada moralleri bozabilir

Bir kaç ay öncesinde yüzde 5 seviyelerini aşan 3 ay vadeli dolar libor faizleri ise dün itibariyle yüzde 1,16 seviyesine gerilemiş durumda. Yani görünürde para piyasaları, faizlerin FED`in gösterge faizinden kat kat fazla olduğu aşırı sıkışık zamanları geride bıraktı. Ancak uzmanlara göre para piyasaları normal işleyişine dönene kadar hisse senetleri piyasalarında uzun soluklu yükselişler yaşanmayacak.

Üstelik 2009`da hisse senetleri piyasasının başını şirket kazançlarına ilişkin gelmesi beklenen kötü veriler döndürecek. Bu hafta çarşamba günü ABD`den gelecek olan perakende satış verileri ile AMB`nin perşembe günkü faiz kararı piyasaların yönünü belirleyecek. Euro bölgesi sanayi üretimi ile ABD`nin çekirdek ÜFE rakamları da piyasalar üzerinde etkili olacak. Carrefour ve Bang&Olufsen gibi dev perakendeciler ile IBM ve Intel`in kazanç raporları da bu hafta takip edilecek. Wall Street`in dev bankalarının raporları ise haftaya bekleniyor. BCA Research`ün araştırmalarına göre 2009`da şirket kazançları yüzde 30`a yakın kayıp yaşayabilir.