1 dolar = 1.5 lira
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Eylül 10, 2003 09:545dk okuma
TL`den sıfır atmaya hazırlanan Merkez Bankası, resmi yazışmalara başladı. Altı sıfırı atılmış örnek TL basıldı. Unakıtan tarihi 2004 sonu diye verdi
Merkez Bankası, artık hesap makinelerine sığmayan Türk Lirası`ndan (TL) altı sıfır atılması için çalışma başlattı. Geçen hafta ekonomi birimlerine yazı gönderen Merkez Bankası, paradan sıfır atılmasıyla ilgili çalışma yapmalarını ve görüşlerini iletmelerini istedi.
Sıfırı atılmış para örnekleri de basan Merkez Bankası, hesaplar tutarsa kasalarda sakladığı örnek banknotları gün ışığına çıkaracak. Milliyet`e bilgi veren Merkez Bankası yetkilileri, paradan sıfır atılabilmesi için iki temel koşulun oluşması gerektiğini vurguladılar. Buna göre önce enflasyon tek haneli rakamlara gerileyecek. Enflasyondaki gerilemeye paralel olarak TL de yabancı paralar karşısında istikrar kazanacak.
Merkez Bankası yönetimi, TL`den sıfır atılmasını önceleyen politika tercihini enflasyon hedeflemesi olarak belirledi. Sıfır atılması için 2004 yılı sonu beklenecek. 2004 için yüzde 12`lik enflasyon hedefi tutarsa Merkez Bankası sıfırları atacak. Bunun için en az 15 aylık bir çalışmaya ihtiyaç olduğu kaydedildi.
`Atmışken altısını atarız`
Kaynaklar, Maliye Bakanı altı sıfır olarak açıklamasına karşın TL`den kaç sıfır atılacağına ilişkin henüz karar verilmediğini kaydettiler. Maliye Müsteşarı Hasan Basri Aktan, Milliyet`in Kaç sıfır atılacak? sorusuna Atmışken altı sıfır birden atarız yanıtını verdi.
Altı sıfırın atılmasında TL`nin euro ve dolar karşısındaki değeri belirleyici unsurlardan biri olacak. Merkez Bankası; örneğin 2004 sonunda 1.5 Türk Lirası ile 1 dolar alınabileceğine ve kurun istikrarlı seyir gösterebileceğine kesin olarak inanırsa paradan sıfır atılacak.
Unakıtan: 2004 sonunda atacağız
Maliye Bakanı Kemal Unakıtan, sıfır atma projesini, dün düzenlediği bütçe gerçekleşmelerine ilişkin basın toplantısında Bu rakamları bazen söylemekte zorlanıyorum dedikten sonra dile getirdi. Unakıtan, şunları söyledi:
2004 sonunda enflasyon hedefimiz yüzde 12`ler civarında. O zaman da Türk Lirası`ndaki bol sıfırları atacağız. 2004 sonunda olacak. Çünkü bu çalışmaları 15 ay önce başlatmak gerekiyor. Türk Lirası`ndan altı sıfır atacağız. Teknik çalışmalar başladı. Hazine, Maliye, Merkez Bankası birlikte çalışıyor.
Kuruşun geri dönüşü
Türk Lirası`ndan altı sıfır atıldığında neredeyse çeyrek asırdır kullanılmayan kuruş paralar geri dönecek. 500 bin liralık banknotlar 5 kuruşluk madeni paralara çevrilecek.
Paradan sıfır atılabilmesi için yasa değişikliğine de gidilecek. Meclis yasa yaparken Türk Lirası`na da yeni bir isim bulacak. Türk Lirası`nın adı örneğin Yeni Türk Lirası olarak anılacak.
Sıfır atma 21 yıldır tartışılıyor
Türk Lirasından sıfır atılması ilk kez 1983`te gündeme geldi. Dnemin Maliye Bakanı Adnan Başer Kafaoğlu, paradan üç sıfır atmak için hazırlık başlattı. Ancak, 12 Eylül askeri ynetimi bunu kaygıyla karşıladı ve erteledi.
Paradan üç sıfır atılması ikinci kez 1990`da İkinci ™zal Hükümeti dneminde gündeme geldi. Hazırlanan yasa taslağı yürürlüğe sokulmadı.
1994`te Tansu Çiller`in Başbakanlığı dneminde de gündeme geldi. Dnemin Merkez Bankası Başkanı Yaman Trüner, üç sıfır atılmış para kalıplarının bile hazırlandığını açıkladı.
1996`da da dnemin Başbakanı Necmettin Erbakan, Herkes yeni lirayı yastık altına koyacak dedi. Erbakan`ın hedefi ise 1 dolar = 1 yeni lira.
Sıfır atmaya hazırlık olarak 1996`da çıkarılan 5 milyonluğun üç sıfırı silik basıldı.
5 Kasım 1999`da Bülent Ecevit`in Başbakanlığı dneminde yedi sıfırlı 10 milyon liralık banknotu çıkardı. Bu gelişmenin ardından dnemin Merkez Bankası Başkanı Gazi Erçel, 9 Aralık 1999`da paradan sıfır atılması için düğmeye bastı.
25 Nisan 2000: Merkez Bankası Başkanı Erçel, 2001 yılı başında paradan sıfır atacaklarını syledi. Beş yıl sonra 1 lira 1 dolara gelecektir diyen Erçel Ağustos 2000`de TL`nin euroya bağlanacağını, TL`den sıfır atma operasyonun 2002`ye kaldığını belirtti.
10 Mayıs 2003: Merkez Bankası Başkanı Süreyya Serdengeçti, enflasyon yüzde 12`lere inince sıfırları atılmış yeni lira için düğmeye basacağız dedi.
Başbakan Yardımcısı Abddüllatif Şener de 7 Aralık 2002`de yaptığı açıklamada şu anda Türk Lirası`ndan sıfır atmanın bir anlam ifade etmediğini, bunun için ngrdükleri sürenin iki yıl olduğunu syledi.
Son olarak Maliye Bakanı Kemal Unakıtan, paradan 6 sıfır atılacağını açıkladı.
Dolaşıma çıktığı tarih Çıkan banknot
5 Aralık 1927 Bin
2 Kasım 1981 5 bin
25 Ekim 1982 10 bin
9 Mayıs 1988 20 bin
15 Mayıs 1989 50 bin
11 Kasım 1991 100 bin
2 Ekim 1992 250 bin
18 Mart 1993 500 bin
16 Ocak 1995 1 milyon
6 Ocak 1997 5 milyon
5 Kasım 1997 10 milyon
5 Kasım 2001 20 milyon
`Atalım ama dikkatli olalım`
Akademisyenlere göre enflasyonun düşmesi paradan sıfır atmaya zemin hazırladı. Ama önce istikrarın tam olarak görülmesi gerektiğini vurguladılar
`Reel bir etkisi olmaz`
Prof. Dr. Taner Berksoy Bilgi Ün. İktisat Fak. Dekanı
Sıfırların atılabilmesi için enflasyonun kalıcı bir biçimde yavaşlatılması gerekiyor. Paradan sıfır atmanın psikolojik etkisi olacağını, hesaplamalarda kolaylık sağlayacağını düşünüyorum ama reel bir etkisi olacağını sanmıyorum. Bugün yapılabilir bir halde de görmüyorum. Eğer enflasyonunuz yüzde 20`yse ve aşağıya çekemiyorsanız, beş sene içerisinde o sıfırları tekrar yerine koyarsınız.
`Piyasa sıfırları attı`
Prof. Dr. Zafer Tunca İstanbul Üniversitesi İktisat Fakü ltesi
Altı sıfır atılmasını çok olumlu karşılıyorum. Zaten piyasa bunu kendiliğinden gerçekleştirdi. Milyonlar, 2 - 3 lira diye konuşuluyor pazarda. Ama sıfır atmanın reel bir etkisini beklemek doğru değil. Reel etki uygulanacak ekonomi politikalarının sonucu olacaktır. Bugüne kadar da enflasyonun düşmesi beklendi. Bu gidişle enflasyonda anlamlı bir düşme olacağı inancındayım.
`Sıfır atmanın tam zamanı`
Prof. Dr. Nur Keyder/ ODTÜ İktisadi İdari Bilimler Fakültesi
Hem herkes için hayatı kolaylaştırır, hem de enflasyon beklentilerini kırma yönünde etkili olur. Sadece sıfır atmanın tabii ki çok fazla bir etkisi olamayacaktır. Hesap yaparken daha rahat olacağız. Bugüne kadar sıfırların atılması için enflasyonun inmesi beklendi. Enflasyon muhtemelen 2004`te yüzde 10`a inecek ve bundan böyle artık aşırı volatilite görmeyeceğiz. Enflasyon tedricen aşağı doğru inmeye devam edecek. Böyle bir dönemde sıfırları atmanın zamanıdır.
`Ya her şeyin fiyatı 1 lira olursa`
Güngör Uras/ Milliyet Gazetesi Yazarı
Paradan sıfır atmak için enflasyonun tek haneli rakamlara düşmesi gerekir. Burada asıl sorun Türkiye`de lira ve kuruş alışkanlığının yok olmasıdır. Biz en küçük para birimi olarak bugünlerde 1 milyon, 5 milyon, 10 milyonları konuşuyoruz. 100 bin liralar kuruş olarak kullanılmaya başlanmıştı. Paradan sıfır atılınca 100 bin lira 10 kuruş olacak. Sıfır atılması sırasında her şeyin 1 lira olmasından korkarım. Açıkçası bugün 400 bin lira olan simit 1 liraya satılırsa 40 kuruşa satılması gereken simit 1 milyon satılmış olacak.
Merkez Bankası, artık hesap makinelerine sığmayan Türk Lirası`ndan (TL) altı sıfır atılması için çalışma başlattı. Geçen hafta ekonomi birimlerine yazı gönderen Merkez Bankası, paradan sıfır atılmasıyla ilgili çalışma yapmalarını ve görüşlerini iletmelerini istedi.
Sıfırı atılmış para örnekleri de basan Merkez Bankası, hesaplar tutarsa kasalarda sakladığı örnek banknotları gün ışığına çıkaracak. Milliyet`e bilgi veren Merkez Bankası yetkilileri, paradan sıfır atılabilmesi için iki temel koşulun oluşması gerektiğini vurguladılar. Buna göre önce enflasyon tek haneli rakamlara gerileyecek. Enflasyondaki gerilemeye paralel olarak TL de yabancı paralar karşısında istikrar kazanacak.
Merkez Bankası yönetimi, TL`den sıfır atılmasını önceleyen politika tercihini enflasyon hedeflemesi olarak belirledi. Sıfır atılması için 2004 yılı sonu beklenecek. 2004 için yüzde 12`lik enflasyon hedefi tutarsa Merkez Bankası sıfırları atacak. Bunun için en az 15 aylık bir çalışmaya ihtiyaç olduğu kaydedildi.
`Atmışken altısını atarız`
Kaynaklar, Maliye Bakanı altı sıfır olarak açıklamasına karşın TL`den kaç sıfır atılacağına ilişkin henüz karar verilmediğini kaydettiler. Maliye Müsteşarı Hasan Basri Aktan, Milliyet`in Kaç sıfır atılacak? sorusuna Atmışken altı sıfır birden atarız yanıtını verdi.
Altı sıfırın atılmasında TL`nin euro ve dolar karşısındaki değeri belirleyici unsurlardan biri olacak. Merkez Bankası; örneğin 2004 sonunda 1.5 Türk Lirası ile 1 dolar alınabileceğine ve kurun istikrarlı seyir gösterebileceğine kesin olarak inanırsa paradan sıfır atılacak.
Unakıtan: 2004 sonunda atacağız
Maliye Bakanı Kemal Unakıtan, sıfır atma projesini, dün düzenlediği bütçe gerçekleşmelerine ilişkin basın toplantısında Bu rakamları bazen söylemekte zorlanıyorum dedikten sonra dile getirdi. Unakıtan, şunları söyledi:
2004 sonunda enflasyon hedefimiz yüzde 12`ler civarında. O zaman da Türk Lirası`ndaki bol sıfırları atacağız. 2004 sonunda olacak. Çünkü bu çalışmaları 15 ay önce başlatmak gerekiyor. Türk Lirası`ndan altı sıfır atacağız. Teknik çalışmalar başladı. Hazine, Maliye, Merkez Bankası birlikte çalışıyor.
Kuruşun geri dönüşü
Türk Lirası`ndan altı sıfır atıldığında neredeyse çeyrek asırdır kullanılmayan kuruş paralar geri dönecek. 500 bin liralık banknotlar 5 kuruşluk madeni paralara çevrilecek.
Paradan sıfır atılabilmesi için yasa değişikliğine de gidilecek. Meclis yasa yaparken Türk Lirası`na da yeni bir isim bulacak. Türk Lirası`nın adı örneğin Yeni Türk Lirası olarak anılacak.
Sıfır atma 21 yıldır tartışılıyor
Türk Lirasından sıfır atılması ilk kez 1983`te gündeme geldi. Dnemin Maliye Bakanı Adnan Başer Kafaoğlu, paradan üç sıfır atmak için hazırlık başlattı. Ancak, 12 Eylül askeri ynetimi bunu kaygıyla karşıladı ve erteledi.
Paradan üç sıfır atılması ikinci kez 1990`da İkinci ™zal Hükümeti dneminde gündeme geldi. Hazırlanan yasa taslağı yürürlüğe sokulmadı.
1994`te Tansu Çiller`in Başbakanlığı dneminde de gündeme geldi. Dnemin Merkez Bankası Başkanı Yaman Trüner, üç sıfır atılmış para kalıplarının bile hazırlandığını açıkladı.
1996`da da dnemin Başbakanı Necmettin Erbakan, Herkes yeni lirayı yastık altına koyacak dedi. Erbakan`ın hedefi ise 1 dolar = 1 yeni lira.
Sıfır atmaya hazırlık olarak 1996`da çıkarılan 5 milyonluğun üç sıfırı silik basıldı.
5 Kasım 1999`da Bülent Ecevit`in Başbakanlığı dneminde yedi sıfırlı 10 milyon liralık banknotu çıkardı. Bu gelişmenin ardından dnemin Merkez Bankası Başkanı Gazi Erçel, 9 Aralık 1999`da paradan sıfır atılması için düğmeye bastı.
25 Nisan 2000: Merkez Bankası Başkanı Erçel, 2001 yılı başında paradan sıfır atacaklarını syledi. Beş yıl sonra 1 lira 1 dolara gelecektir diyen Erçel Ağustos 2000`de TL`nin euroya bağlanacağını, TL`den sıfır atma operasyonun 2002`ye kaldığını belirtti.
10 Mayıs 2003: Merkez Bankası Başkanı Süreyya Serdengeçti, enflasyon yüzde 12`lere inince sıfırları atılmış yeni lira için düğmeye basacağız dedi.
Başbakan Yardımcısı Abddüllatif Şener de 7 Aralık 2002`de yaptığı açıklamada şu anda Türk Lirası`ndan sıfır atmanın bir anlam ifade etmediğini, bunun için ngrdükleri sürenin iki yıl olduğunu syledi.
Son olarak Maliye Bakanı Kemal Unakıtan, paradan 6 sıfır atılacağını açıkladı.
Dolaşıma çıktığı tarih Çıkan banknot
5 Aralık 1927 Bin
2 Kasım 1981 5 bin
25 Ekim 1982 10 bin
9 Mayıs 1988 20 bin
15 Mayıs 1989 50 bin
11 Kasım 1991 100 bin
2 Ekim 1992 250 bin
18 Mart 1993 500 bin
16 Ocak 1995 1 milyon
6 Ocak 1997 5 milyon
5 Kasım 1997 10 milyon
5 Kasım 2001 20 milyon
`Atalım ama dikkatli olalım`
Akademisyenlere göre enflasyonun düşmesi paradan sıfır atmaya zemin hazırladı. Ama önce istikrarın tam olarak görülmesi gerektiğini vurguladılar
`Reel bir etkisi olmaz`
Prof. Dr. Taner Berksoy Bilgi Ün. İktisat Fak. Dekanı
Sıfırların atılabilmesi için enflasyonun kalıcı bir biçimde yavaşlatılması gerekiyor. Paradan sıfır atmanın psikolojik etkisi olacağını, hesaplamalarda kolaylık sağlayacağını düşünüyorum ama reel bir etkisi olacağını sanmıyorum. Bugün yapılabilir bir halde de görmüyorum. Eğer enflasyonunuz yüzde 20`yse ve aşağıya çekemiyorsanız, beş sene içerisinde o sıfırları tekrar yerine koyarsınız.
`Piyasa sıfırları attı`
Prof. Dr. Zafer Tunca İstanbul Üniversitesi İktisat Fakü ltesi
Altı sıfır atılmasını çok olumlu karşılıyorum. Zaten piyasa bunu kendiliğinden gerçekleştirdi. Milyonlar, 2 - 3 lira diye konuşuluyor pazarda. Ama sıfır atmanın reel bir etkisini beklemek doğru değil. Reel etki uygulanacak ekonomi politikalarının sonucu olacaktır. Bugüne kadar da enflasyonun düşmesi beklendi. Bu gidişle enflasyonda anlamlı bir düşme olacağı inancındayım.
`Sıfır atmanın tam zamanı`
Prof. Dr. Nur Keyder/ ODTÜ İktisadi İdari Bilimler Fakültesi
Hem herkes için hayatı kolaylaştırır, hem de enflasyon beklentilerini kırma yönünde etkili olur. Sadece sıfır atmanın tabii ki çok fazla bir etkisi olamayacaktır. Hesap yaparken daha rahat olacağız. Bugüne kadar sıfırların atılması için enflasyonun inmesi beklendi. Enflasyon muhtemelen 2004`te yüzde 10`a inecek ve bundan böyle artık aşırı volatilite görmeyeceğiz. Enflasyon tedricen aşağı doğru inmeye devam edecek. Böyle bir dönemde sıfırları atmanın zamanıdır.
`Ya her şeyin fiyatı 1 lira olursa`
Güngör Uras/ Milliyet Gazetesi Yazarı
Paradan sıfır atmak için enflasyonun tek haneli rakamlara düşmesi gerekir. Burada asıl sorun Türkiye`de lira ve kuruş alışkanlığının yok olmasıdır. Biz en küçük para birimi olarak bugünlerde 1 milyon, 5 milyon, 10 milyonları konuşuyoruz. 100 bin liralar kuruş olarak kullanılmaya başlanmıştı. Paradan sıfır atılınca 100 bin lira 10 kuruş olacak. Sıfır atılması sırasında her şeyin 1 lira olmasından korkarım. Açıkçası bugün 400 bin lira olan simit 1 liraya satılırsa 40 kuruşa satılması gereken simit 1 milyon satılmış olacak.