Piyasalarda vergi depremi

ABD Başkanı Donald Trump’ın Kanada, Meksika ve Çin’e ilave gümrük vergisi uygulayarak ticaret savaşlarını resmen başlatması piyasalarda deprem etkisi yarattı. Tarife savaşlarının başlamasının ardından, ABD dolarının diğer büyük para birimleri karşısındaki değerini gösteren dolar endeksi yaklaşık yüzde 1 artışla 109.6 seviyelerine yükseldi. Dolara olan talebin artmasının emtia piyasasında talep endişelerini öne çıkardı. Dolar ve petrol yükselirken, altın ve borsalar düştü. Kripto varlıklar ise çakıldı. Buna göre:

DOLAR GÜÇLENDİ: Euro/dolar paritesi yüzde 2.3 düşüşle 1.0124’e kadar gerileyerek son 26 ayın dibini gördü. Dalgalanan Euro, daha sonra kayıplarının bir kısmını geri aldı. Euro’da yaşanan sert düşüşte, Trump’ın Avrupa Birliği ülkelerine de ek gümrük vergisi açıklaması yönünde artan beklentiler etkili oldu. Güçlenen doların etkisi diğer para birimlerine şöyle yansıdı: Dolar/TL dün 36.0015 lira ile yeni zirvesini gördü. Dolar/TL böylece, ilk kez 36 seviyesinin üzerini görmüş oldu. Dolar/Meksika pesosu kuru yüzde 2.7’lik artışla 21.40’a çıktı. Bu, aynı zamanda yaklaşık 3 yılın zirve seviyesi anlamına geliyor. ABD doları/Kanada doları kuru da yüzde 1.4 artışla 1.4755’e ulaşarak 22 yılın zirvesini gördü. Çin’de Yeni Ay Yılı nedeniyle piyasalar kapalı, çarşamba günü açılacak. Ancak Dolar/Çin yuanı kuruna offshore piyasada bakıldığında, yüzde 0.7’lik artışla 7.2552’ye çıktığı görüldü.

ALTINI DA BASKILADI: Dolardaki yükseliş, güvenli liman talebine ağır basınca altın fiyatları geriledi. Geçen cuma 2 bin 815 dolarla rekor kıran ons altın fiyatı yeni haftaya yüzde 1’i aşan düşüşle 2 bin 772 dolardan başladı. Ancak daha sonra kayıplarının bir kısmını telafi ederek 2 bin 799 dolara çıktı. Geçen hafta cuma günü 3 bin 223 TL civarında seyreden gram altın ise, dün 3 bin 245 TL’ye kadar yükseldi. Dolar talebinin artmasının emtia piyasasında talep endişelerini öne çıkardığını söyleyen analistler, ticaret savaşlarının daha fazla misilleme ile yoğunlaşması durumunda altına olan talebin yeniden artabileceğine işaret ediyor.

KRİPTO ÇAKILDI: Trump’ın gümrük tarifelerini açıklaması kripto para piyasasında yaklaşık yüzde 20 değer kaybına neden oldu. Üç yıldır faaliyet gösteren yerli kripto para borsası CoinTR verilerine göre, Bitcoin dün sabah yüzde 7’yi aşan düşüşle 93 bin doların altını görürken, Etherium ise yüzde 20’yi aşan sert düşüşle 2 bin 326 dolara indi. Ether (ETH) ve altcoinler de Trump’ın tarifelerinin etkisiyle çift haneli düşüş yaşadı. ETH, 3 Şubat’ta bir saat içinde yüzde 16 değer kaybederek 2 bin104 dolara kadar geriledi ve ardından 2 bin 521 dolara toparlansa da, Aralık 2024’te gördüğü 4 bin 78 dolarlık zirveye kıyasla yüzde 38 düşüşte kaldı. CoinTR’nin bilgi notunda “Avalanche (AVAX), XRP, Chainlink (LINK) ve Dogecoin (DOGE) gibi önde gelen altcoinler de, son 24 saatte (dün sabah saatleri itibarıyla) yüzde 20’den fazla değer kaybetti. Bu gelişmelerin etkisiyle toplam kripto para piyasa değeri yüzde 11.4 azalarak 3.17 trilyon dolara geriledi” denildi.

BORSALARDA SERT DÜŞÜŞ: Tarife savaşlarının resmen başlaması dünya genelindeki borsalarda satış baskısına neden oldu. Avrupa borsalarındaki kayıp yüzde 1.5’i aştı. İspanya’da IBEX 35 endeksinde yüzde 1.2, İtalya’da MIB 30 yüzde 1.3, İngiltere’de FTSE 100 endeksinde yüzde 1.4, Fransa’da CAC 40 endeksinde yüzde 1.6, Almanya’da DAX endeksinde 1.7 civarında düşüşler görüldü. Asya borsaları da satış baskısıyla geriledi. Japonya’da Nikkei 225 endeksi yüzde 2.7 düşüşle 38 bin 541 puandan ve Güney Kore’de Kospi endeksi yüzde 2.5 azalışla 2 bin 454 puandan kapandı. Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi de haftaya yüzde 0.86 düşüşle 9 bin 918,35 puandan başladı.

PETROLE YARADI: Kanada, ABD’nin en büyük ham petrol tedarikçisi konumunda. Ayrıca ABD, günde yaklaşık 500 bin varil petrolü de Meksika’dan alıyor. Bu nedenle petrol fiyatları, Trump’ın ABD’nin ek gümrük vergisi uygulamasıyla yükseldi. Brent petrolün varil fiyatı yüzde 0.1 artışla 76.3 seviyesine çıktı.

MUSK’I DA VURDU: Trump’ın Kanada ve Meksika’ya yönelik yüzde 25 gümrük vergisi kararı, otomotivi de vurdu. Üstelik etkilenen markalar arasında Trump destekçisi milyarder iş insanı Elon Musk’ın otomotiv şirketi Tesla da var. Çünkü, ABD’de satılan her bir Model Y’deki parçaların yaklaşık yüzde 15’i Meksika’dan geliyor. Bazıları da Kanada’dan geliyor, ancak miktarı belirlemek zor. Ulusal Karayolu Trafik Güvenliği İdaresi verilerine göre, ABD’de montajı yapılan popüler otomobillerin parçalarının yaklaşık yüzde 30 ila yüzde 50’si Kanada veya ABD dışından geliyor. Fransız otomobil parçaları tedarikçisi Valeo ve otomobil üreticisi Renault’un hisseleri sırasıyla yüzde 7.5 ve yüzde 1.8 gerilerken; Alman BMW yüzde 4, Volkswagen yüzde 6.3 ve Porsche yaklaşık yüzde 4 kayıp yaşadı.

NE OLMUŞTU?

ABD Başkanı Donald Trump, Kanada ve Meksika’dan ithal edilen mallara yüzde 25, Çin’den yapılan ithalata yüzde 10 oranında ek gümrük vergisi getirildiğini duyurmuştu. Bu kararın ardından Kanada, Trump’ın tarifelerine misilleme olarak ABD’den yaklaşık 107 milyar dolarlık ithalata yüzde 25 gümrük vergisi uygulayacağını açıkladı. Meksika Devlet Başkanı Claudia Sheinbaum da “Ekonomi Bakanı’na tarife ve diğer ekonomik önlemleri içeren B planının uygulanması için talimat veriyorum” demişti. Çin ise karara ilişkin Dünya Ticaret Örgütü’ne şikâyette bulunacağını açıklamıştı.

‘TARİHİN EN APTAL TİCARET SAVAŞI’

Amerikan Wall Street Journal (WSJ) gazetesi, Trump’ın Kanada, Meksika ve Çin’den ithal edilen mallara ek gümrük vergisi getirmesini ‘tarihteki en aptal ticaret savaşı’ olarak yorumladı. WSJ yayın kurulunun imzasını taşıyan yazıda, Trump’ın Kanada, Meksika ve Çin’e ek gümrük vergisi getiren kararnamesi eleştirildi. Bu zamana kadarki ticari ilişkilerin tüm tarafların çıkarına olduğu belirtilen yazıda, ek gümrük vergilerinin otomotivden tarıma birçok sektörü olumsuz etkileyeceğinin altı çizildi. Trump ise Truth Social sosyal medya hesabından WSJ’yi hedef alan paylaşım yaptı. Gazeteyi “Yalan Haber Wall Street Journal” olarak nitelendiren Trump, ABD’yi seven kişilerin kararlarını destekleyeceği, tarifelere karşı olanların ise “Çin ya da bazı şirketler tarafından kontrol edildiğini” ileri sürdü. (AA)