Pankobirlik: Şeker fabrikaları bir bütün olarak özelleştirilmeli
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Ocak 16, 2001 00:00
Şekerde Tek Özel Sektör Kuruluşu Olan Pankobirlik`İn Değerlendirmesine Göre, Şeker Fabrikaları Bir Bütün Olarak Özelleştirilmeli -Değerlendirmeye Göre, Mevcut Kamu Şeker Fabrikalarının 11`İ Karlı Çalışabilecek, 8`İ Rekabet Edebilecek Durumda -Ancak Doğu Ve Güneydoğu`Daki 8 Fabrikanın Karlı Olarak İşletilmesi Mümkün Değil -Üreticilerin Mağdur Olmaması, Pancar Üretiminin Devamı İçin, Bu Fabrikaların Bir Bütün Olarak Özelleştirilmesi Gerekiyor.
Türkiye`deki tek özel sektör şeker üreticisi kuruluş olan Pankobirlik`in değerlendirmesine göre, özelleştirilecek fabrikalarda şeker üretiminin devamı, pancar üreticilerinin mağdur olmaması için kamuya ait fabrikaları bir bütün olarak satışa çıkarılmalı. A.A muhabirinin edindiği bilgiye göre, Pankobirlik`in kamuya ait şeker fabrikalarının özelleştirmesine ilişkin yaptığı değerlendirme raporunda, Türkiye`deki kamuya ait mevcut 27 şeker fabrikasının ancak 11`inin karlı çalışabildiğine, diğerlerinin ise rekabet ve karlı üretim şanslarının oldukça düşük olduğuna dikkat çekildi. Ancak, şekerin stratejik bir ürün olması ve şeker pancarı üretiminin, istihdam, hayvancılık, taşıma açısından katma değerinin yüksekliği nedeniyle karlı çalışamayacak durumda bulunan fabrikaların da üretime devamının önem taşıdığı vurgulandı.
Bu nedenle, sektörün özelleştirilmesinin mutlaka bir bütünlük içinde ele alınması, üreticilerin etkili olduğu bir modelle özel sermaye gruplarına ve çalışanlara da yer verilmesi gerektiği vurgulandı. Pankobirlik raporunda, şeker fabrikaları, ekonomik ve karlı çalışabilirliklerine göre üç grubu ayrıldı. Buna göre, Eskişehir, Ilgın, Afyon, Ereğli, Ankara gibi genelde İç Anadolu`da bulunan toplam 11 şeker fabrikası, pancar kalitesinin uygun olduğu yörelerde kurulmuş, günlük işleme kapasiteleri 5 bin ton-günün üzerinde, mevcut durumları ile yine yapılanma içinde ekonomik ve karlı çalışabilecek durumdalar. Uşak, Çarşamba, Kastamonu, Kütahya gibi 8 şeker fabrikası ise birinci grupta yer alan 11 fabrikaya göre rekabet şansları oldukça sınırlı. 17 Ağustos 1999 depreminde ciddi şekilde zarar gören Adapazarı ile Susurluk şeker fabrikaları, pancar kalitesinin düşük olduğu yerlerde kurulmuş.
Kırşehir, Uşak, Kastamonu ve Kütahya dışındaki bu gruptaki fabrikaların bulunduğu yörelerde ise pancar dışındaki ürünleri de ekonomik olarak üretmek mümkün. Raporda, Susurluk dışındaki fabrikaların üretim açısından kapasitelerinin ekonomik üretim için uygun olmadığı belirtildi. Buna rağmen Pankobirlik, Adapazarı fabrikası da dahil tüm fabrikaların çalıştırılmasının devamını zorunlu görüyor ve bu konuda istekli olduğunu vurguluyor.
SOSYAL AMAÇLI FABRİKALAR:
Ağrı, Erciş, Malatya, Kars, Erzurum gibi Doğu ve Güneydoğu`daki 8 fabrikanın ise istihdam yaratmak, bölgesel kalkınmaya katkı sağlamak gibi devlet tarafından sosyal amaçlarla kurulan fabrikalar olduğu belirtildi. Hemen hepsi, işletme açısından ekonomik ölçekli değil. İklim koşulları yönünden pancar verimi ve üretimi sınırlı olduğu için, ölçeklerinin büyütülmesi imkanı hemen hemen yok. Ancak bulundukları yöreler itibariyle sosyo-ekonomik nedenlerle yaşatılması gerekiyor. Değerlendirmede, bu tür sosyal amaçlı olarak nitelendirilebilecek fabrikaların kar etmelerinin beklenmemesi gerektiği vurgulanırken, bu nedenle şeker fabrikaları özelleştirilirken, bir bütünlük içinde değerlendirilmesi, parçalanmaması istendi. Şekerin stratejik bir ürün olduğuna dikkat çekilen değerlendirmede, AB`de de Topluluk ihtiyaçları üzerinde üretimin devam ettirildiği hatırlatıldı.
Dünya Bankası`nın da desteği ile şeker pancarının da içinde olduğu bazı ürünlere kota uygulanarak üretimin daraltılması isteklerine karşı ihtiyatlı davranılması gerektiği vurgulanan değerlendirmede, diğer tarım ürünlerinde olduğu gibi şekerde de ülke ihtiyaçlarının dahilde karşılanması politikasının sürdürülmesinin gereğine dikkat çekildi. Türkiye`de 3.5 milyon çiftçi ailesi şekerpancarı üretimi ile uğraşıyor. Halen, 25`i kamuya, 3`ü Pankobirlik`e ait, ikisi de Pankobirlik ve Türkşeker ortaklığında 30 şeker fabrikası bulunuyor. Bağlı ortaklık statüsündeki Kütahya ve Adapazarı`ndaki kamu payları da özelleştirilecek. IMF`ye verilen son ek niyet mektubuna göre, şeker fabrikalarının özelleştirilmesine ilişkin hazırlık çalışmalarının 6 ay içinde tamamlanması gerekiyor. Türkiye`de 1995`de 312 bin hektar alanda 11.7 milyon ton olan şekerpancarı üretimi, 1998`de 515 bin hektarda 21.9 milyon tona kadar çıktı. 1999`da 440 bin hektar alanda 16.8 milyon ton şekerpancarı üretilirken, geçen yıl 440 bin hektar alanda 18 milyon ton üretim gerçekleştirildiği tahmin ediliyor. Şekerde tüketimin ise 2.2 milyon tonu yurtiçi, 200 bin tonu da ihtiyat stoku olmak üzere yıllık yaklaşık 2.5 milyon ton olduğu kabul ediliyor.
Türkiye`deki tek özel sektör şeker üreticisi kuruluş olan Pankobirlik`in değerlendirmesine göre, özelleştirilecek fabrikalarda şeker üretiminin devamı, pancar üreticilerinin mağdur olmaması için kamuya ait fabrikaları bir bütün olarak satışa çıkarılmalı. A.A muhabirinin edindiği bilgiye göre, Pankobirlik`in kamuya ait şeker fabrikalarının özelleştirmesine ilişkin yaptığı değerlendirme raporunda, Türkiye`deki kamuya ait mevcut 27 şeker fabrikasının ancak 11`inin karlı çalışabildiğine, diğerlerinin ise rekabet ve karlı üretim şanslarının oldukça düşük olduğuna dikkat çekildi. Ancak, şekerin stratejik bir ürün olması ve şeker pancarı üretiminin, istihdam, hayvancılık, taşıma açısından katma değerinin yüksekliği nedeniyle karlı çalışamayacak durumda bulunan fabrikaların da üretime devamının önem taşıdığı vurgulandı.
Bu nedenle, sektörün özelleştirilmesinin mutlaka bir bütünlük içinde ele alınması, üreticilerin etkili olduğu bir modelle özel sermaye gruplarına ve çalışanlara da yer verilmesi gerektiği vurgulandı. Pankobirlik raporunda, şeker fabrikaları, ekonomik ve karlı çalışabilirliklerine göre üç grubu ayrıldı. Buna göre, Eskişehir, Ilgın, Afyon, Ereğli, Ankara gibi genelde İç Anadolu`da bulunan toplam 11 şeker fabrikası, pancar kalitesinin uygun olduğu yörelerde kurulmuş, günlük işleme kapasiteleri 5 bin ton-günün üzerinde, mevcut durumları ile yine yapılanma içinde ekonomik ve karlı çalışabilecek durumdalar. Uşak, Çarşamba, Kastamonu, Kütahya gibi 8 şeker fabrikası ise birinci grupta yer alan 11 fabrikaya göre rekabet şansları oldukça sınırlı. 17 Ağustos 1999 depreminde ciddi şekilde zarar gören Adapazarı ile Susurluk şeker fabrikaları, pancar kalitesinin düşük olduğu yerlerde kurulmuş.
Kırşehir, Uşak, Kastamonu ve Kütahya dışındaki bu gruptaki fabrikaların bulunduğu yörelerde ise pancar dışındaki ürünleri de ekonomik olarak üretmek mümkün. Raporda, Susurluk dışındaki fabrikaların üretim açısından kapasitelerinin ekonomik üretim için uygun olmadığı belirtildi. Buna rağmen Pankobirlik, Adapazarı fabrikası da dahil tüm fabrikaların çalıştırılmasının devamını zorunlu görüyor ve bu konuda istekli olduğunu vurguluyor.
SOSYAL AMAÇLI FABRİKALAR:
Ağrı, Erciş, Malatya, Kars, Erzurum gibi Doğu ve Güneydoğu`daki 8 fabrikanın ise istihdam yaratmak, bölgesel kalkınmaya katkı sağlamak gibi devlet tarafından sosyal amaçlarla kurulan fabrikalar olduğu belirtildi. Hemen hepsi, işletme açısından ekonomik ölçekli değil. İklim koşulları yönünden pancar verimi ve üretimi sınırlı olduğu için, ölçeklerinin büyütülmesi imkanı hemen hemen yok. Ancak bulundukları yöreler itibariyle sosyo-ekonomik nedenlerle yaşatılması gerekiyor. Değerlendirmede, bu tür sosyal amaçlı olarak nitelendirilebilecek fabrikaların kar etmelerinin beklenmemesi gerektiği vurgulanırken, bu nedenle şeker fabrikaları özelleştirilirken, bir bütünlük içinde değerlendirilmesi, parçalanmaması istendi. Şekerin stratejik bir ürün olduğuna dikkat çekilen değerlendirmede, AB`de de Topluluk ihtiyaçları üzerinde üretimin devam ettirildiği hatırlatıldı.
Dünya Bankası`nın da desteği ile şeker pancarının da içinde olduğu bazı ürünlere kota uygulanarak üretimin daraltılması isteklerine karşı ihtiyatlı davranılması gerektiği vurgulanan değerlendirmede, diğer tarım ürünlerinde olduğu gibi şekerde de ülke ihtiyaçlarının dahilde karşılanması politikasının sürdürülmesinin gereğine dikkat çekildi. Türkiye`de 3.5 milyon çiftçi ailesi şekerpancarı üretimi ile uğraşıyor. Halen, 25`i kamuya, 3`ü Pankobirlik`e ait, ikisi de Pankobirlik ve Türkşeker ortaklığında 30 şeker fabrikası bulunuyor. Bağlı ortaklık statüsündeki Kütahya ve Adapazarı`ndaki kamu payları da özelleştirilecek. IMF`ye verilen son ek niyet mektubuna göre, şeker fabrikalarının özelleştirilmesine ilişkin hazırlık çalışmalarının 6 ay içinde tamamlanması gerekiyor. Türkiye`de 1995`de 312 bin hektar alanda 11.7 milyon ton olan şekerpancarı üretimi, 1998`de 515 bin hektarda 21.9 milyon tona kadar çıktı. 1999`da 440 bin hektar alanda 16.8 milyon ton şekerpancarı üretilirken, geçen yıl 440 bin hektar alanda 18 milyon ton üretim gerçekleştirildiği tahmin ediliyor. Şekerde tüketimin ise 2.2 milyon tonu yurtiçi, 200 bin tonu da ihtiyat stoku olmak üzere yıllık yaklaşık 2.5 milyon ton olduğu kabul ediliyor.