Otonom aracın yolu açıldı: Türkiye, sürücüsüz araçlar için yasal altyapısını tamamladı
Güncelleme Tarihi:
Türkiye’de otonom yani sürücüsüz araçların kullanımı yasal güvence altına alındı. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın uzun süredir üzerinde çalıştığı yönetmeliğe göre, otomotiv üreticileri otonom teknolojileri sürücülere sunmak için tip onayı alacak. Şimdilik yalnızca sabit bir güzergâhta veya belirli bir otopark alanı içerisinde otonom sürüş özelliklerine sahip araçlar kullanılabilecek.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı uzun süredir üzerinde çalıştığı otonom araçların kullanımına yönelik yasal ve teknik altyapıyı düzenleyen yönetmeliği tamamladı. Dün, Resmi Gazete’de yayınlanan yönetmelikle birlikte Türkiye’nin de otonom yani sürücüsüz araçlarla ilgili ilk kez detaylı bir yasal düzenlemesi oldu. Avrupa Birliği (AB) standartları esas alınarak hazırlanan düzenleme kapsamında, sürücüsüz araç teknolojilerinin gerçek hayata uyarlanması üreticilerin alacağı tip onayına bağlı olacak.
İKİ FARKLI ŞEKİLDE KULLANILABİLECEK
Yönetmelikte ADS (Otonom Sürüş Sistemi) özellikli, çift modlu araçlar da dahil belirlenmiş alanda insan veya mal taşımacılığı için tasarlanmış ve imal edilmiş tam otonom araçların kullanım alanları şu şekilde ifade edildi:
Sabit Güzergâhlı: Çift modlu araçlar da dahil olmak üzere sabit bir yolculuk/sefer çıkış ve varış noktalarına sahip önceden belirlenmiş bir güzergahta yolcu veya mal taşımacılığı için tasarlanmış ve imal edilmiş tam otonom araçlar.
Otonom Park Sistemi: Belirli otopark tesislerinde araç park etme uygulamaları için tam otonom sürüş moduna sahip çift modlu araçlar. Sistem, dinamik sürüş görevini gerçekleştirmek için otopark tesisinin dış altyapısını (Konum belirleme işaretleri, algılama sensörleri ve benzeri) kullanabilir veya kullanmayabilir.
OTOMOBİL VE TİCARİ
Düzenleme, belirli kullanım durumlarındaki M ve N kategorisi tam otonom araçların otonom sürüş sistemlerine ilişkin tip onayını kapsıyor. M sınıfı araçlar, en az dört tekerlekli, motorlu yolcu taşıma amaçlı araçları tanımlarken, N sınıfı araçlar en az dört tekerlekli, motorlu yük taşıma araçlarını tanımlıyor. Yani, hem otomobil hem de hafif ticari araçların, yönetmelikte belirtilen şartlarda otonom sürüş yapabileceği anlaşılıyor.
NE ANLAMA GELİYOR
Sarjagel.com Genel Müdürü Selçuk Nazik, Hürriyet’e yaptığı açıklamada, “Otonom araçların test edilmesi, üretilmesi ve kullanılmasına izin veren bu yönetmelik, yerli teknoloji şirketleri ve otomotiv sektörünü destekleyecek. Otonom araçların akıllı trafik yönetimi sistemleriyle entegre çalışması, trafik sıkışıklığını ve kazaları azaltacaktır. Olası kazalarda sigorta ve tazminat süreçlerini yasal bir çerçeveye oturtacaktır” dedi. İstanbul Ticaret Odası 52. Komite Başkanı Saim Aşçı ise, “Bu araçlardaki olası kaza durumlarını yorumlayacak ve regüle edecek hukuki bir altyapıya ihtiyaç olduğundan yönetmelik önemli bir gelişme olarak karşımıza çıkıyor” yorumunda bulundu.
OTOPARKTA 6 KM/S ŞARTI
Yönetmelik ile araç içi operatörün de görev tanımları yapılmış durumda. Buna göre, belirli durumlarda araç içi operatörün tam otonom aracı sürmeyeceği ve aracın kendi kendine ilerleyebileceği belirtiliyor. Yönetmelikte belirtilen bu durumlar şu şekilde:
- ADS’yi başlatmak, yeniden başlatmak, durdurmak.
- Araç hareketsiz haldeyken ADS’nin önerdiği manevrayı onaylamak.
- Tam otonom araç hareketsiz haldeyken, ADS’ye 6 km/sa ile sınırlı yavaş bir süratte bir manevrayı güvenli şekilde gerçekleştirme ve aracı yakındaki güvenli bir yere götürme komutu vermek.
- Kullanıcılar için bir seyahat planı veya durak noktaları seçmek veya bunları değiştirmek.
- Belirlenmiş uygun durumlarda tam otonom araçtaki yolculara yardım sunmak.
‘HENÜZ 2.5’İNCİ SEVİYEDEYİZ’
Otonom araçlar, gelişmiş sürüş özelliklerine göre 5 farklı seviyede sınıflandırılıyor. ‘0’ geleneksel araçları temsil ederken, ‘5’ tüm koşulların tamamen otonom çalıştığı ve insan müdahalesine gerek duyulmadığı seviyeyi ifade ediyor. Konuyla ilgili görüşlerini aldığımız otomotiv sektörü uzmanı Hakan Doğu, “Şu anda endüstride 2.5’inci seviyedeyiz diyebiliriz. İleri seviyede örnekler trafiğin çok az olduğu yerlerde kullanılıyor. Yoğun trafikte kullanımı halen zor. Mevcut durumda insan yaşamanı tehlikeye atabilecek bir durum yaşanması çok uzak ihtimal. Bu araçlarla ilgili regülasyonlar henüz hiçbir yerde oturmadı. Muhtemelen önümüzdeki yıllarda otonom seviyeleri arttıkca burada yaşanacak kazalarda sorumluluk sürücünün, araç sahibinin olacak. Ancak, dünyada trafik kazaların yüzde 95’inin insan hatası kaynaklı olduğunu düşündüğümüzde otonom araçların riski minimuma indirebileceğini söylemek güç değil” dedi.
TESLA DUYURDU DÜZENLEME GELDİ
Düzenleme, ABD’li Tesla’nın kısa bir süre önce kendi kendine park özelliğini Türkiye’de de açacağını duyurmasından hemen sonra geldi. Bu durumda, Tesla’nın özelliği açabilmesi için gerekli tip onaylarını alması gerekiyor. Ticari araçlar tarafında da Karsan, Temsa ve Anadolu Isuzu gibi markaların çalışmaları olduğu biliniyor. Karsan’ın elektrikli yolcu taşıma araçlarında da otonom sürüş özellikleri bulunuyor. Bu araçların artık söz konusu yönetmelik kapsamında operatif hale gelmesinin de önü açıldığı söylenebilir. Karsan ise Seviye 4 Otonom özelliğine sahip e-ATAK ile bu alanda yurtdışı teslimatlarına başlamıştı. Karsan CEO’su Okan Baş, otonom araçlar yönetmeliğiyle ilgili, “Otonom araçlara yönelik düzenlemenin ülkemizde hızlı çıkması sevindirici. Otonom toplu taşımada dünyada öncü olan Karsan’ın bu öncülüğünü kendi ülkesinde gerçek koşullarda geliştirmesine olanak sağlayacağı için heyecanlıyız” diye konuştu.