Merkez’in indirimi sonrası banka faizlerinde son durum... Mevduat düştü kredi direniyor

Son günlerde bankalardaki faiz, parası olanlar için düşerken borcu olanlar için önce arttı sonra sınırlı gerileme kaydetti.

Merkez Bankası’nın (TCMB) beş gün önce politika faizinde 150 baz puanlık indirime gitmesi; yine politika faizi gibi kısa vadeli olan TL mevduat faizlerine birebir yansıdı. Son 10 günde önce belirgin bir şekilde artan kredi faizleri ise Merkez’in son faiz indiriminden sonra ya sınırlı düşüş kaydetti ya da aynı kaldı.

KREDİ FAİZİ ÖNCE ARTTI SONRA DÜŞTÜ

Dün, Merkez’in faiz indiriminin piyasadaki faizlere nasıl yansıdığını gözlemlemek amacıyla beş ayrı bankaya gittik. Bu beş bankada da TL mevduat faizlerinin ya bir puan ya da politika faizindeki düşüşe paralel 1.5 puan gerilediğini gözlemledik. Bir kamu bankasında 500 bin liranın altındaki mevduata verilen faiz, 11 Aralık’tan bu yana yüzde 35.5’ten yüzde 34’e; başka bir kamu bankasın-da ise yüzde 40’tan 38’e geriledi. 5 Aralık ile biten hafta 500 bin liranın altındaki mevduata yüzde 42 faiz sunduklarını söyleyen özel bir bankanın yetkilisi ise Merkez’in 11 Aralık’taki faiz indirimin-den sonra bu oranı yüzde 40.5’e çektiklerini belirtti. Başka bir özel bankanın ise aynı dönem aralı-ğında 500 bin liranın altına verilen faizi yüzde 40’tan yüzde 38.5’e düşürdüğü görüldü. 1 milyon TL ve üzerine verilen faiz ise bazı özel bankalarda yüzde 39.5 ila yüzde 45 aralığında değişiyor.

Mevduat faizi, politika faizi gibi kısa vadeli bir faiz olduğu için TCMB faizindeki düşüş mevduata birebir yansıyor. Ancak politika faizindeki düşüşün kredi faizlerine yansıması daha yavaş, daha düşük oranlarda oluyor. TCMB verilerine göre, Merkez’in son faiz indirimine gittiği 11 Aralık’tan önce, ihtiyaç kredisi faizinde yaklaşık 2, ticari kredi faizinde ise 2.5 puanı aşan belirgin artışlar yaşandı. Buna göre, bankalarda ortalama ihtiyaç kredisi faizi 28 Kasım ile biten haftada yüzde 62.63 iken 5 Aralık ile biten haftada bu oran yüzde 64.57’e çıktı. Aynı dönemde ticari kredi faizleri-nin de yüzde 51.99’dan yüzde 54.57’e yükselmesi dikkat çekti. Ortalama taşıt kredisi faizi ise yüz-de 32.69’dan yüzde 34.12’e yükseldi.

BAZI KREDİLERDE BİR PUANLIK DÜŞÜŞ

Ancak Merkez Bankası’nın geçen haftaki faiz indiriminden sonra kredi faizlerinin sınırlı da olsa düşüşe geçtiği belirtiliyor. Dün beş ayrı bankanın yetkililerinden edindiğimiz bilgiye göre, bazı ban-kaların konut ve ticari kredi faizlerinde bir puanlık indirim yaşandı.

Kredilerdeki genel görünüm ise faizlerin yüksek seviyelerdeki seyrini bir süre daha koruyacağı yönünde. Piyasa aktörleri de kredi musluklarının 2026’nın ilk yarısından önce açılmasını beklemi-yor. Bunda da hem ‘gelecek döneme ilişkin enflasyon beklentilerinin yüksekliği’ hem ‘bankalara getirilen kredi büyüme sınırları’ hem de ‘banka kâr marjları’ gibi nedenlerin etkili olduğu belirtili-yor.

NEDENİ ENFLASYON BEKLENTİLERİ

Faiz indirimlerine rağmen kredi faizlerinin piyasanın beklediği oranlara gerilememiş olması, son dönemde TCMB Başkanı Fatih Karahan’ın da konuyla ilgili açıklama yapmasına neden olmuştu. Bankanın kasım ayı sonunda yaptığı canlı yayında Karahan, uzun vadeli kredilerdeki fiyatlamanın beklenen enflasyona göre yapıldığına dikkat çekmiş ve şöyle demişti: “‘Politika faizi düşerse piya-sa faizi de düşer’ kanısı her zaman doğru değil. Uzun vadeli kredilerde fiyatlama, beklenen enflasyona göre yapılıyor. Çünkü bankalar paralarını reel olarak korumak istiyorlar. Beklenti bozu-lursa faizler artabilir.”

Geçen hafta TÜSİAD’ın YİK toplantısında da benzer bir açıklama yapan Karahan, uzun vadeli kre-dilerde politika faizinin etkisinin sınırlı olduğuna vurgu yapmış ve şöyle devam etmişti: “Kısa vade-li faizler büyük ölçüde politika faizi üzerinden şekilleniyor. Fakat özellikle hem vatandaşın yaşam standartları hem de yatırım ortamı açısından önemli olan krediler, daha uzun vadeli olanlar ve bu kredilerin faizleri. Bu tür krediler ise daha çok enflasyon gerçekleşmeleri, enflasyon beklentileri ve belirsizlik üzerinden şekilleniyor.”

MEVDUAT YARIŞININ ARKA PLANI

BİR diğer öne çıkan konu da TL mevduat faizinin yatırımcı için hâlâ cazip olması... Bankacılara göre bu durum, bankaların mevduatlarının yüzde 60-65’ini TL tutma zorunluluğundan kaynaklanı-yor. Konuştuğumuz bazı banka baş ekonomistleri, faiz indirimleri olsa da mevduatta aynı soğu-mayı görmediklerini, bunun da net faiz marjlarını çok sıkıştırdığını söylüyor. Özel bir bankanın ge-nel müdürü, Hürriyet’e yaptığı açıklamada bu durumu şöyle açıkladı: “Mevduatınızın yüzde 65’ini TL’de tutmanız demek, bankalar arasında ciddi bir mevduat yarışı olması demek. Tutturamazsa-nız, ceza ödemeniz gerekiyor. Ceza yerine ‘faizde iki puan daha fazla vereyim, mevduat alayım’ yarışı başlıyor bankalar arasında.”

KREDİ KARTI FAİZİNDE İNDİRİM

TCMB, kredi kartlarına uygulanan faiz oranlarında da indirime gitti.

Geçen hafta cumartesi günü Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren tebliğe göre:

- TL cinsinden kredi kartı işlemlerine uygulanacak aylık azami faiz oranlarında dönem borcu 25 bin TL’nin altında olan kredi kartları için geçerli olan üst sınır 30 bin TL’ye yükseltildi. Bu kartlar için uygulanacak azami faiz oranının hesaplanmasında esas alınan aktif faiz oranına eklenecek baz puan 39’dan 14’e indirildi.

- Dönem borcu 25 bin TL ile 150 bin TL arasında olan kredi kartları için belirlenen limit, 30 bin lira ile 180 bin lira aralığına güncellendi. Bu gruptaki kredi kartları için azami faiz oranının belirlenme-sinde kullanılan baz puan da 89’dan 64’e düşürüldü.

- Dönem borcu 150 bin liranın üzerinde olan kredi kartları için uygulanan üst sınır ise 180 bin liraya çıkarıldı. Bu kartlar için azami faiz oranının hesaplanmasında kullanılan baz puan 139’dan 114’e indirildi.