Kira gelirlerinde beyan sınırının tespiti
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Ocak 17, 2001 00:00
2000 yılında elde edilen konut kira gelirlerine uygulanacak istisna tutarı 630 milyon lira. İstisna tutarı kişiye bağlı ve bir kişinin birden çok konuttan kira geliri elde etmesi halinde de sadece 630 milyon liralık istisna uygulanacak.
Beyana tabi geliri sadece kira gelirlerinden oluşan konut ve işyeri sahipleri için beyanname verme dönemi 1 Ocak`tan itibaren başladı. Konuyla ilgili olarak gazete ve dergilerde konunun uzmanları tarafından çeşitli yazılar yazıldı. Maliye Bakanlığı da mükelleflere yardımcı olmak üzere hazırlamış olduğu Beyanname Düzenleme Kılavuzu ile açıklamalarda bulundu. Tüm bunlara rağmen, halen tam kavranamayan ve tereddüt edilen, bize ulaşan sorularda en çok sorulan bazı noktaları bugünkü yazımızda açıklamaya çalışacağız. Duraksamaya düşülen konuların başında, hem konut hem de işyeri kira geliri elde edenlerde istisna uygulaması ve beyan sınırının tespiti geliyor. Konuyu sadece konut veya işyeri kira geliri elde edenler ve konut ve işyeri kira gelirini birlikte elde edenler açısından ayrı ayrı irdelemeye çalışacağız.
Sadece konut kira geliri elde edenler:
2000 yılında elde edilen konut kira gelirlerine uygulanacak istisna tutarı 630 milyon liradır. İstisna tutarı kişiye bağlı olup, bir kişinin birden fazla konuttan kira geliri elde etmesi halinde de sadece 630 milyon liralık istisna uygulanacaktır. Buna karşılık birden fazla kişiye ait olan bir konuttan elde edilen kira geliri için 630 milyon liralık istisna tutarı her kişi için ayrı ayrı uygulanacaktır. Buna göre 2000 yılında, yani 1 Ocak-31 Aralık 2000 tarihleri arasında tahsil ettiği konut kira geliri 630 milyon lirayı aşanlar, içinde bulunduğumuz Ocak ayı sonuna kadar beyannamelerini verecekler ve ödeyecekleri vergiyi hesaplarken 630 milyon liralık istisna tutarını kira gelirlerinden düşecekler. 2000 yılında tahsil ettiği konut kira geliri 630 milyon lirayı aşmayanlar ise beyanname vermeyecekler. Ticari, zirai ve mesleki kazancını yıllık beyanname ile bildirmek zorunda olanlar 630 milyon liralık istisnadan yararlanamazlar. Ayrıca, konut kira gelirlerinin hiç beyan edilmemesi ya da eksik beyan edilmesi halinde de 630 milyon liralık istisnadan yararlanılamaz.
Sadece işyeri kira geliri elde edenler:
Üzerinden vergi kesintisi yapılmış olan işyeri kira gelirleri ile ilgili beyan sınırı 4 milyar 375 milyon liradır. 2000 yılında sadece işyeri kira geliri olan ve bu gelirleri üzerinden vergi kesintisi yapılanlardan, yıllık kira gelirlerinin brüt (vergi kesintisi yapılmadan önceki) tutarı 4 milyar 375 milyon lirayı aşanlar, elde ettikleri işyeri kira gelirlerinin 4 milyar 375 milyon lirayı aşan kısmını değil, tamamını beyan edecekler. Elde edilen kira gelirinin brüt tutarı 4 milyar 375 milyon lirayı aşmıyor ise beyanname vermeyecekler. Üzerinden vergi kesintisi yapılmış işyeri kira geliri elde edenler açısından ilginç bir durum da 17 milyar liraya kadar işyeri kira geliri elde edenler için söz konusu. İşyeri kira geliri 4 milyar 375 milyon lirayı aştığı için beyanname verecek olanlardan, işyeri kira geliri 17 milyar lirayı aşmayanlar ilave vergi ödemeyecekleri gibi, vergi iadesi bile alabilecekler.
Bilindiği üzere işyeri kira ödemelerinde yüzde 20 oranında stopaj (gelir vergisi kesintisi) yapılıyor. Götürü gider uygulaması nedeniyle vergi matrahı yüzde 25 oranında azalınca, hesaplanan vergi, kira ödemesinden yapılan vergi kesintisinden daha az çıkıyor. Hesaplanan vergi ile kesinti yoluyla ödenen vergi 17 milyar lira brüt işyeri kira geliri elde edenlerde başa baş geliyor. 17 milyar liraya kadar işyeri kira geliri elde edenlerin alacakları vergi iadesi tutarları tablodaki gibidir.
Hem konut hem de işyeri kira geliri elde edenler:
Uygulama da en çok tereddüde düşülen husus, hem konut hem de işyeri kira geliri elde edenlerin durumu ile ilgili. 2000 yılında hem konut hem de üzerinden vergi kesintisi yapılmış işyeri kira geliri elde edenler açısından, 4 milyar 375 milyon liralık haddin hesaplanmasında 630 milyon liranın üzerindeki konut kira geliri ile işyeri kira gelirinin toplamı dikkate alınacak. Konut kira gelirinin 630 milyon lirayı aşan kısmı ile işyeri kira gelirinin toplamı 4 milyar 375 milyon lirayı aşıyorsa hem konut hem de işyeri kira geliri beyan edilecek. Aşmıyorsa, işyeri kira geliri beyannameye dahil edilmeyecek, sadece 630 milyon lirayı aşan konut kira geliri beyan edilecek.
Örnek; 2000 yılında 900 milyon lira konut kira geliri ve 3 milyar 900 milyon lira vergi kesintisine tabi tutulmuş işyeri kira geliri elde eden bir kişinin durumunu inceleyelim. Bu kişinin elde etmiş olduğu konut kira gelirinin 630 milyon lirası gelir vergisinden müstesna olup, geri kalan 270 milyon lira ile işyeri kira gelirinin toplamı 4 milyar 375 milyon lirayı aşmadığından, işyeri kira gelirini beyannameye dahil etmeyip, sadece konut kira gelirini beyan edecek.
Örnek; 2000 yılında 600 milyon lira konut kira geliri ve 4 milyar 200 milyon lira vergi kesintisine tabi tutulmuş işyeri kira geliri elde eden kişinin durumu: Bu kişinin konut kira geliri 630 milyon liralık istisna tutarının altında kaldığı için toplama dahil edilmeyecek. İşyeri kira geliri de 4 milyar 375 milyon liralık beyan sınırını aşmadığından, bu kişi kira gelirlerinin her ikisini de beyan etmeyecek.
Örnek; 2000 yılında 3 milyar 600 milyon lira konut kira geliri ve 2 milyar 400 milyon lira vergi kesintisine tabi tutulmuş işyeri kira geliri elde eden kişinin durumu: Bu kişinin 630 milyon lira konut kira geliri istisnası düştükten sonra 2 milyar 970 milyon lira kalan konut kira geliri ile işyeri kira gelirinin toplamı 4 milyar 375 milyon lirayı aştığından, hem konut kira gelirini hem de 2 milyar 400 milyon lira olan işyeri kira gelirini beyan edecek. Görüldüğü gibi, işyeri kira geliri 4 milyar 375 milyon liranın altında olmakla birlikte, konut kira gelirinin istisna tutarını aşan kısmı ile birlikte toplamı 4 milyar 375 milyon liranın üzerinde olduğu için işyeri kira gelirinin de beyannameye dahil edilmesi gerekiyor.
Üzerinden vergi kesintisi yapılmayan işyeri kira gelirleri:
630 Milyon liralık istisna uygulaması konut kira gelirleri için söz konusudur. İşyeri kira gelirlerine 630 milyon liralık istisna uygulanmaz. Bu yüzden işyerlerini vergi kesintisi yapma zorunluluğu olmayanlara (örneğin basit usulde vergilendirilen mükelleflere veya elçiliklere) kiralayanların, 2000 yılında elde etmiş oldukları vergi kesintisine tabi tutulmamış işyeri kira gelirlerinin tutarı ne olursa olsun beyanname vermeleri gerekmektedir.
Beyana tabi geliri sadece kira gelirlerinden oluşan konut ve işyeri sahipleri için beyanname verme dönemi 1 Ocak`tan itibaren başladı. Konuyla ilgili olarak gazete ve dergilerde konunun uzmanları tarafından çeşitli yazılar yazıldı. Maliye Bakanlığı da mükelleflere yardımcı olmak üzere hazırlamış olduğu Beyanname Düzenleme Kılavuzu ile açıklamalarda bulundu. Tüm bunlara rağmen, halen tam kavranamayan ve tereddüt edilen, bize ulaşan sorularda en çok sorulan bazı noktaları bugünkü yazımızda açıklamaya çalışacağız. Duraksamaya düşülen konuların başında, hem konut hem de işyeri kira geliri elde edenlerde istisna uygulaması ve beyan sınırının tespiti geliyor. Konuyu sadece konut veya işyeri kira geliri elde edenler ve konut ve işyeri kira gelirini birlikte elde edenler açısından ayrı ayrı irdelemeye çalışacağız.
Sadece konut kira geliri elde edenler:
2000 yılında elde edilen konut kira gelirlerine uygulanacak istisna tutarı 630 milyon liradır. İstisna tutarı kişiye bağlı olup, bir kişinin birden fazla konuttan kira geliri elde etmesi halinde de sadece 630 milyon liralık istisna uygulanacaktır. Buna karşılık birden fazla kişiye ait olan bir konuttan elde edilen kira geliri için 630 milyon liralık istisna tutarı her kişi için ayrı ayrı uygulanacaktır. Buna göre 2000 yılında, yani 1 Ocak-31 Aralık 2000 tarihleri arasında tahsil ettiği konut kira geliri 630 milyon lirayı aşanlar, içinde bulunduğumuz Ocak ayı sonuna kadar beyannamelerini verecekler ve ödeyecekleri vergiyi hesaplarken 630 milyon liralık istisna tutarını kira gelirlerinden düşecekler. 2000 yılında tahsil ettiği konut kira geliri 630 milyon lirayı aşmayanlar ise beyanname vermeyecekler. Ticari, zirai ve mesleki kazancını yıllık beyanname ile bildirmek zorunda olanlar 630 milyon liralık istisnadan yararlanamazlar. Ayrıca, konut kira gelirlerinin hiç beyan edilmemesi ya da eksik beyan edilmesi halinde de 630 milyon liralık istisnadan yararlanılamaz.
Sadece işyeri kira geliri elde edenler:
Üzerinden vergi kesintisi yapılmış olan işyeri kira gelirleri ile ilgili beyan sınırı 4 milyar 375 milyon liradır. 2000 yılında sadece işyeri kira geliri olan ve bu gelirleri üzerinden vergi kesintisi yapılanlardan, yıllık kira gelirlerinin brüt (vergi kesintisi yapılmadan önceki) tutarı 4 milyar 375 milyon lirayı aşanlar, elde ettikleri işyeri kira gelirlerinin 4 milyar 375 milyon lirayı aşan kısmını değil, tamamını beyan edecekler. Elde edilen kira gelirinin brüt tutarı 4 milyar 375 milyon lirayı aşmıyor ise beyanname vermeyecekler. Üzerinden vergi kesintisi yapılmış işyeri kira geliri elde edenler açısından ilginç bir durum da 17 milyar liraya kadar işyeri kira geliri elde edenler için söz konusu. İşyeri kira geliri 4 milyar 375 milyon lirayı aştığı için beyanname verecek olanlardan, işyeri kira geliri 17 milyar lirayı aşmayanlar ilave vergi ödemeyecekleri gibi, vergi iadesi bile alabilecekler.
Bilindiği üzere işyeri kira ödemelerinde yüzde 20 oranında stopaj (gelir vergisi kesintisi) yapılıyor. Götürü gider uygulaması nedeniyle vergi matrahı yüzde 25 oranında azalınca, hesaplanan vergi, kira ödemesinden yapılan vergi kesintisinden daha az çıkıyor. Hesaplanan vergi ile kesinti yoluyla ödenen vergi 17 milyar lira brüt işyeri kira geliri elde edenlerde başa baş geliyor. 17 milyar liraya kadar işyeri kira geliri elde edenlerin alacakları vergi iadesi tutarları tablodaki gibidir.
Hem konut hem de işyeri kira geliri elde edenler:
Uygulama da en çok tereddüde düşülen husus, hem konut hem de işyeri kira geliri elde edenlerin durumu ile ilgili. 2000 yılında hem konut hem de üzerinden vergi kesintisi yapılmış işyeri kira geliri elde edenler açısından, 4 milyar 375 milyon liralık haddin hesaplanmasında 630 milyon liranın üzerindeki konut kira geliri ile işyeri kira gelirinin toplamı dikkate alınacak. Konut kira gelirinin 630 milyon lirayı aşan kısmı ile işyeri kira gelirinin toplamı 4 milyar 375 milyon lirayı aşıyorsa hem konut hem de işyeri kira geliri beyan edilecek. Aşmıyorsa, işyeri kira geliri beyannameye dahil edilmeyecek, sadece 630 milyon lirayı aşan konut kira geliri beyan edilecek.
Örnek; 2000 yılında 900 milyon lira konut kira geliri ve 3 milyar 900 milyon lira vergi kesintisine tabi tutulmuş işyeri kira geliri elde eden bir kişinin durumunu inceleyelim. Bu kişinin elde etmiş olduğu konut kira gelirinin 630 milyon lirası gelir vergisinden müstesna olup, geri kalan 270 milyon lira ile işyeri kira gelirinin toplamı 4 milyar 375 milyon lirayı aşmadığından, işyeri kira gelirini beyannameye dahil etmeyip, sadece konut kira gelirini beyan edecek.
Örnek; 2000 yılında 600 milyon lira konut kira geliri ve 4 milyar 200 milyon lira vergi kesintisine tabi tutulmuş işyeri kira geliri elde eden kişinin durumu: Bu kişinin konut kira geliri 630 milyon liralık istisna tutarının altında kaldığı için toplama dahil edilmeyecek. İşyeri kira geliri de 4 milyar 375 milyon liralık beyan sınırını aşmadığından, bu kişi kira gelirlerinin her ikisini de beyan etmeyecek.
Örnek; 2000 yılında 3 milyar 600 milyon lira konut kira geliri ve 2 milyar 400 milyon lira vergi kesintisine tabi tutulmuş işyeri kira geliri elde eden kişinin durumu: Bu kişinin 630 milyon lira konut kira geliri istisnası düştükten sonra 2 milyar 970 milyon lira kalan konut kira geliri ile işyeri kira gelirinin toplamı 4 milyar 375 milyon lirayı aştığından, hem konut kira gelirini hem de 2 milyar 400 milyon lira olan işyeri kira gelirini beyan edecek. Görüldüğü gibi, işyeri kira geliri 4 milyar 375 milyon liranın altında olmakla birlikte, konut kira gelirinin istisna tutarını aşan kısmı ile birlikte toplamı 4 milyar 375 milyon liranın üzerinde olduğu için işyeri kira gelirinin de beyannameye dahil edilmesi gerekiyor.
Üzerinden vergi kesintisi yapılmayan işyeri kira gelirleri:
630 Milyon liralık istisna uygulaması konut kira gelirleri için söz konusudur. İşyeri kira gelirlerine 630 milyon liralık istisna uygulanmaz. Bu yüzden işyerlerini vergi kesintisi yapma zorunluluğu olmayanlara (örneğin basit usulde vergilendirilen mükelleflere veya elçiliklere) kiralayanların, 2000 yılında elde etmiş oldukları vergi kesintisine tabi tutulmamış işyeri kira gelirlerinin tutarı ne olursa olsun beyanname vermeleri gerekmektedir.