Factoring sektöründe hedef küçük işletmeler
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Ocak 02, 2001 00:00
Faktoringçiler 2000`de 6.2 milyar dolarlık ciro bekliyor. 2001 yılında yüzde 20`lik büyüme hedefleyen sektörün hedef kitlesi küçük işletmeler...
Bu yılın ilk dokuz ayında 3 milyar 726 milyon dolar ciroya ulaşan faktoring işlemlerinin, yılı 5 milyar 250 milyonu yurtiçi olmak üzere yaklaşık 6 milyar 200 milyon dolarlık ciroyla kapatması bekleniyor. Çünkü faktoring işlemlerinin yoğunlaştığı dönem yılın son üç ayı. Sektör, cirosunun yarısına yakın kısmını yılın son üç ayında yapıyor. 2001 yılı için beklenti ise yüzde 20 büyüme. 2000 yılının ilk dokuz ayında3 milyar 160 milyon dolarlık yurtiçi faktoring işlemi yapan sektör, aynı dönemde 543 milyon dolar ihracat, 23 milyon dolar da yurtdışı faktoring geliri elde etti.Vadeli satışlarla ilgili bir finansman tekniği olan faktoring işlemi, genellikle tekstil, gıda ve hazır giyim gibi tüketim mallarında yoğunlaşıyor. Türkiye`de yapılan faktoring işlemlerinden tekstil yüzde 30, gıda yüzde 20, otomobil de yüzde 15 pay alıyor.
2000 yılında da önceki yıllarda olduğu gibi, henüz yeni olan sektörün tanıtım sorunu sektördeki başlıca tartışma konusuydu. 1994 yılında yasası çıkan (545 sayılı kanan hükmünde kararname) sektörde, şirketlerin 2001 yılında ekonomiden daha fazla büyüme gerçekleştirme beklentilerinin altında da, tanınma oranının artacağı beklentileri yatıyor. Sektör yetkililerinin tanımlamalarıyla faktoring Türkiye`de henüz take off, yani kalkış aşamasında.
YASA ÇALIŞMALARI BAŞLADI:
Hukuki sorunları süren sektörde özellikle `fatura`nın Türkiye`de çek, senet, tahvil gibi değerli kağıt sayılmaması kuruluşların başını ağrıtıyor. Değerli kağıtların hüküm altına alındığı Türk Ticaret Kanunu`nda faturayla ilgili bir madde yok. Dolayısıyla faturanın yasal niteliği belli değil. Peki bu durum nasıl bir sorun yaratıyor? Faktoring şirketleri fatura karşılığı iş yapıyor. Süreç şöyle işliyor: Vadeli satış yapan kişi ya da kurum faturayı faktoring şirketine getirip parasını peşin alıyor. Faktoring şirketi, daha sonra vadesi geldiğinde gidip parayı ürünü alan şirketten tahsil ediyor.
Arada da komisyon ve faizini tahsil ediyor. Faturanın değerli kağıt sayılmaması da tahsilat aşamasında sorun yaratıyor. Eğer ürünü alan şirket, yani fatura kesilen ödeme yapmazsa, direkt icraya gidilemiyor. Ancak mahkemeler yoluyla sorun çözülebiliyor. Türkiye`de uzun süren mahkemeler de göz önüne alındığında faktoring şirketlerinin mağduriyeti de ortaya çıkıyor. Diğer önemli yasal sorunlardan biri faktoring sektörünün sınırlarını belirleyen kanun hükmünde kararnamede faktoring şirketlerinin sadece bir finansman kurumu gibi gösterilmesi. Halbuki faktoringin finansman, hizmet ve garanti olmak üzere üç fonksiyonu var. Sektör yetkilileri Hizmet fonksiyonu yoksa yapılan işleme de faktoring denemez. Temlik alınan faturanın bütün işlemlerini faktoring şirketi yapar. Bunları muhasebeleştirme, tahsil ve takibat olarak sıralayabiliriz. Aldığımız komisyon da zaten bunun karşılığı. Bu, bizi diğer finans kurumlarından ayıran en önemli özellik diyorlar.
Sıkıntı yaratan bir diğer sorun da çek ve senet tahsili yapan ikrazatcılarla faktoring şirketlerinin karıştırılması. Bunun için Faktoring Derneği kendilerine özel bir yasa çıkarılması için kolları sıvadı. Bu konu için bir de komisyon kuruldu. İkrazatcılarla karıştırılmaktan rahatsız olan faktoringçiler, yavaş yavaş tanınıp rayına oturmaya başlayan sektör için bir yasa çıkarılmasının zorunlu olduğunda hemfikir.
HEDEF GİRİŞİMCİ:
2001yılına umutla bakan faktoring şirketlerinin hedefi küçük işletmeler. Çünkü asıl borçlusu, ürünü alan kurum olan faktoring işleminde ürünü satan kişinin yani finansman temin edecek olanın fatura dışında bir yükümlülüğü yok. Bunun da özellikle bankalardan kredi almakta teminat gösteremedikleri için zorlanan küçük işletmeler için çok uygun bir finansman bulma imkanı olduğu savunuluyor. Factoringçiler küçük işletmelerle bağlantılarını güçlendirmek için iki yıldır KOSGEB ile çalışıyor. Sektör yetkilileri küçük işletmelerin finansman sorununu çözmekte iddialı oldukları kaydediyorlar. Hatta bu sorunun çözümünde faktoringi tek çözüm yolu olarak görüyorlar.
2001 yılının bilinmeyenleri ise siyasi istikrar. Daha doğrusu para programında ne kadar tutarlı olunacağı başta olmak üzere ihracat finansmanı açısından önem arz eden euro/dolar paritesi. Sektörün beklentisi euro’nun durumunu düzelteceği, dolayısıyla Türkiye`den yapılan ihracattaki düzelmeye paralel olarak ihracat faktoringinin de artış trendine gireceği yolunda. İhracat faktoringinde hiçbir zorlukla karşılaşmayan sektör, kolaylıkla muhabir banka bulabiliyor. Bu da ihracat yapan küçük işletmelerin güven sorununu (alacağı garanti altına aldığı için) çözerek ihracata destek olması açısından önemli. Diğer bir beklenti ise leasing sektörüyle birlikte Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu`na bağlanılması. Son günlerde konuşulan bu konuda da faktoringciler olumlu düşünüyor. Bütün finans kurumlarının bir çatı altında toplanmasının, denetim ve alınacak kararların sağlıklı işlemesi için daha iyi olacağı belirtiliyor.Sektörde toplam 96 şirket faaliyet gösteriyor. Bunların 38’i Faktoring Derneği`nin bünyesinde toplanarak özellikle hukuki sorunların çözümü için çaba harcıyor.
SEKTÖRDEN NOTLAR:
- FACTORİNG işlemleri Türkiye’de ilk kez 1990 yılında başladı.
- HALEN sektörde 96 adet aktif faktoring şirketi bulunuyor. Bunların 19’u banka ortaklı.
- FACTORİNG şirketlerinin minimum 500 milyar lira sermaye zorunluluğu var.
FACTORİNG NEDİR?
Faktoring adına ‘factor’ denilen gerçek veya tüzel bir kişi ile açık hesap esasına göre müşterisine vade tanıyarak satış yapan bir mal veya hizmet satıcısı arasında yapılıyor. Satışı yapılmış ya da yapılacak mal veya hizmetlerden doğan kısa vadeli alacaklarla ilgili olarak ‘factor`ün verdiği hizmetleri kapsayan anlaşmadır.
İHRACAT FAKTORİNGİ NEDİR?
Yurtdışına yapılan vadeli ve mal mukabili satışların bir ‘factor`e devredilerek karşılığında tahsilat yönetimi, alacak yönetimi ve nakit hizmetlerinden faydalanılması esasıdır.
FAKTORİNG PAZARI CİROSU (Milyon dolar)
Yıl Türkiye
Dünya İhracat Toplam
1990 244.327 90 100
1991 266.370 128 183
1992 264.309 168 454
1993 260.884 270 970
1994 294.926 220 870
1995 340.025 300 1.100
1996 395.940 450 1.950
1997 451.869 550 3.312
1998 529.515 750 4.750
1999 574.727 748 5.234
2000*950 6.200
*Tahmini rakam
1999 YILI CİRO DAĞILIMI (Milyon dolar)
Yurtiçi Yurtdışı Toplam
Avrupa 326.321 26.946 353.285
Amerika 128.346 3.302 131.670
Afrika 5.349 111 5.460
Asya 76.014 3.011 79.025
Avustralya 5.183 104 5.287
HANGİ SEKTÖR FAKTORİNGİ NE KADAR KULLANIYOR?
Tekstil % 30
Gıda % 20
Otomotiv % 15
Diğer % 35. (PARA)
Bu yılın ilk dokuz ayında 3 milyar 726 milyon dolar ciroya ulaşan faktoring işlemlerinin, yılı 5 milyar 250 milyonu yurtiçi olmak üzere yaklaşık 6 milyar 200 milyon dolarlık ciroyla kapatması bekleniyor. Çünkü faktoring işlemlerinin yoğunlaştığı dönem yılın son üç ayı. Sektör, cirosunun yarısına yakın kısmını yılın son üç ayında yapıyor. 2001 yılı için beklenti ise yüzde 20 büyüme. 2000 yılının ilk dokuz ayında3 milyar 160 milyon dolarlık yurtiçi faktoring işlemi yapan sektör, aynı dönemde 543 milyon dolar ihracat, 23 milyon dolar da yurtdışı faktoring geliri elde etti.Vadeli satışlarla ilgili bir finansman tekniği olan faktoring işlemi, genellikle tekstil, gıda ve hazır giyim gibi tüketim mallarında yoğunlaşıyor. Türkiye`de yapılan faktoring işlemlerinden tekstil yüzde 30, gıda yüzde 20, otomobil de yüzde 15 pay alıyor.
2000 yılında da önceki yıllarda olduğu gibi, henüz yeni olan sektörün tanıtım sorunu sektördeki başlıca tartışma konusuydu. 1994 yılında yasası çıkan (545 sayılı kanan hükmünde kararname) sektörde, şirketlerin 2001 yılında ekonomiden daha fazla büyüme gerçekleştirme beklentilerinin altında da, tanınma oranının artacağı beklentileri yatıyor. Sektör yetkililerinin tanımlamalarıyla faktoring Türkiye`de henüz take off, yani kalkış aşamasında.
YASA ÇALIŞMALARI BAŞLADI:
Hukuki sorunları süren sektörde özellikle `fatura`nın Türkiye`de çek, senet, tahvil gibi değerli kağıt sayılmaması kuruluşların başını ağrıtıyor. Değerli kağıtların hüküm altına alındığı Türk Ticaret Kanunu`nda faturayla ilgili bir madde yok. Dolayısıyla faturanın yasal niteliği belli değil. Peki bu durum nasıl bir sorun yaratıyor? Faktoring şirketleri fatura karşılığı iş yapıyor. Süreç şöyle işliyor: Vadeli satış yapan kişi ya da kurum faturayı faktoring şirketine getirip parasını peşin alıyor. Faktoring şirketi, daha sonra vadesi geldiğinde gidip parayı ürünü alan şirketten tahsil ediyor.
Arada da komisyon ve faizini tahsil ediyor. Faturanın değerli kağıt sayılmaması da tahsilat aşamasında sorun yaratıyor. Eğer ürünü alan şirket, yani fatura kesilen ödeme yapmazsa, direkt icraya gidilemiyor. Ancak mahkemeler yoluyla sorun çözülebiliyor. Türkiye`de uzun süren mahkemeler de göz önüne alındığında faktoring şirketlerinin mağduriyeti de ortaya çıkıyor. Diğer önemli yasal sorunlardan biri faktoring sektörünün sınırlarını belirleyen kanun hükmünde kararnamede faktoring şirketlerinin sadece bir finansman kurumu gibi gösterilmesi. Halbuki faktoringin finansman, hizmet ve garanti olmak üzere üç fonksiyonu var. Sektör yetkilileri Hizmet fonksiyonu yoksa yapılan işleme de faktoring denemez. Temlik alınan faturanın bütün işlemlerini faktoring şirketi yapar. Bunları muhasebeleştirme, tahsil ve takibat olarak sıralayabiliriz. Aldığımız komisyon da zaten bunun karşılığı. Bu, bizi diğer finans kurumlarından ayıran en önemli özellik diyorlar.
Sıkıntı yaratan bir diğer sorun da çek ve senet tahsili yapan ikrazatcılarla faktoring şirketlerinin karıştırılması. Bunun için Faktoring Derneği kendilerine özel bir yasa çıkarılması için kolları sıvadı. Bu konu için bir de komisyon kuruldu. İkrazatcılarla karıştırılmaktan rahatsız olan faktoringçiler, yavaş yavaş tanınıp rayına oturmaya başlayan sektör için bir yasa çıkarılmasının zorunlu olduğunda hemfikir.
HEDEF GİRİŞİMCİ:
2001yılına umutla bakan faktoring şirketlerinin hedefi küçük işletmeler. Çünkü asıl borçlusu, ürünü alan kurum olan faktoring işleminde ürünü satan kişinin yani finansman temin edecek olanın fatura dışında bir yükümlülüğü yok. Bunun da özellikle bankalardan kredi almakta teminat gösteremedikleri için zorlanan küçük işletmeler için çok uygun bir finansman bulma imkanı olduğu savunuluyor. Factoringçiler küçük işletmelerle bağlantılarını güçlendirmek için iki yıldır KOSGEB ile çalışıyor. Sektör yetkilileri küçük işletmelerin finansman sorununu çözmekte iddialı oldukları kaydediyorlar. Hatta bu sorunun çözümünde faktoringi tek çözüm yolu olarak görüyorlar.
2001 yılının bilinmeyenleri ise siyasi istikrar. Daha doğrusu para programında ne kadar tutarlı olunacağı başta olmak üzere ihracat finansmanı açısından önem arz eden euro/dolar paritesi. Sektörün beklentisi euro’nun durumunu düzelteceği, dolayısıyla Türkiye`den yapılan ihracattaki düzelmeye paralel olarak ihracat faktoringinin de artış trendine gireceği yolunda. İhracat faktoringinde hiçbir zorlukla karşılaşmayan sektör, kolaylıkla muhabir banka bulabiliyor. Bu da ihracat yapan küçük işletmelerin güven sorununu (alacağı garanti altına aldığı için) çözerek ihracata destek olması açısından önemli. Diğer bir beklenti ise leasing sektörüyle birlikte Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu`na bağlanılması. Son günlerde konuşulan bu konuda da faktoringciler olumlu düşünüyor. Bütün finans kurumlarının bir çatı altında toplanmasının, denetim ve alınacak kararların sağlıklı işlemesi için daha iyi olacağı belirtiliyor.Sektörde toplam 96 şirket faaliyet gösteriyor. Bunların 38’i Faktoring Derneği`nin bünyesinde toplanarak özellikle hukuki sorunların çözümü için çaba harcıyor.
SEKTÖRDEN NOTLAR:
- FACTORİNG işlemleri Türkiye’de ilk kez 1990 yılında başladı.
- HALEN sektörde 96 adet aktif faktoring şirketi bulunuyor. Bunların 19’u banka ortaklı.
- FACTORİNG şirketlerinin minimum 500 milyar lira sermaye zorunluluğu var.
FACTORİNG NEDİR?
Faktoring adına ‘factor’ denilen gerçek veya tüzel bir kişi ile açık hesap esasına göre müşterisine vade tanıyarak satış yapan bir mal veya hizmet satıcısı arasında yapılıyor. Satışı yapılmış ya da yapılacak mal veya hizmetlerden doğan kısa vadeli alacaklarla ilgili olarak ‘factor`ün verdiği hizmetleri kapsayan anlaşmadır.
İHRACAT FAKTORİNGİ NEDİR?
Yurtdışına yapılan vadeli ve mal mukabili satışların bir ‘factor`e devredilerek karşılığında tahsilat yönetimi, alacak yönetimi ve nakit hizmetlerinden faydalanılması esasıdır.
FAKTORİNG PAZARI CİROSU (Milyon dolar)
Yıl Türkiye
Dünya İhracat Toplam
1990 244.327 90 100
1991 266.370 128 183
1992 264.309 168 454
1993 260.884 270 970
1994 294.926 220 870
1995 340.025 300 1.100
1996 395.940 450 1.950
1997 451.869 550 3.312
1998 529.515 750 4.750
1999 574.727 748 5.234
2000*950 6.200
*Tahmini rakam
1999 YILI CİRO DAĞILIMI (Milyon dolar)
Yurtiçi Yurtdışı Toplam
Avrupa 326.321 26.946 353.285
Amerika 128.346 3.302 131.670
Afrika 5.349 111 5.460
Asya 76.014 3.011 79.025
Avustralya 5.183 104 5.287
HANGİ SEKTÖR FAKTORİNGİ NE KADAR KULLANIYOR?
Tekstil % 30
Gıda % 20
Otomotiv % 15
Diğer % 35. (PARA)