Dolarda denge noktası 1 milyon 130 bin lira
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Nisan 05, 2001 00:00
Piyasaların hala durulmaması nedeniyle yüksek marjlarda dalgalanarak sürekli inip çıkan ve bir türlü istikrara kavuşmayan dolar için, mart sonu itibariyle 1 milyon 128 bin liralık bir düzeyin, ihracatta rekabet gücü açısından ideal kur olabileceği belirlendi.
Dolar, bu kur düzeyiyle, Nisan 1994`teki devalüasyonla oluşan ve Türkiye`nin rekabet gücü kazanarak dış ticaret ve cari işlemler açığı sorununu yenmeye başladığı düzeyini yakalıyor. Bunun üzerindeki bir kur düzeyi ise doların reel olarak Nisan 1994 düzeyine göre de değerli hale gelmesi anlamını taşıyor ve spekülatif olarak nitelendiriliyor.
Kur artışı ve enflasyon
Bundan önceki en ağır ekonomik krizin yaşandığı 1994 yılında Merkez Bankası serbest piyasada hızla yükselen kurları bir süre tutmaya çalışmış, ancak açıklanan 5 Nisan kararları çerçevesinde resmi kur-serbest piyasa makası kapatılmıştı. Yapılan devalüasyonla dolar 23 bin liradan 39 bin 853 liraya yükselmiş, ay sonu itibariyle ise 34 bin 87 lira düzeyinde oluşmuştu.
1994 yılının nisan sonu ile bu yılın mart sonu arasındaki dönemde dolar yüzde 2894`lük artışla 1 milyon 20.6 bin liraya, mark yüzde 2149.8`lik artışla 460 bin 753 liraya, bir dolar artı 1.5 marktan oluşan döviz sepeti de yüzde 2541`lik artışla 1 milyon 711.7 bin liraya ulaştı.
Aynı dönemde toptan eşya fiyatlarındaki (TEFE) artış yüzde 3209.7, tüketici fiyat endeksindeki (TÜFE) artış da yüzde 4114.6 olarak gerçekleşti.
TEFE baz alınarak yapılan hesaplamada TL`nin Nisan 1994-Mart 2001 döneminde dolar karşısında reel olarak yüzde 10.5 değer kazandığı belirlendi. Diğer bir deyişle mart sonu itibariyle 1 milyon 20.6 bin liralık düzeyine göre dolar, anılan dönemde TL karşısında yüzde 9.5 değer yitirdi.
Bu dönemde markın artışının çok daha düşük seyretmesi nedeniyle, bir dolar artı bir buçuk marktan oluşan döviz sepetinin TL karşısındaki değer kaybı yüzde 20.2`ye ulaştı.
Olması gereken kur
1994 yılında yapılan devalüasyonla TL`nin değerinin aşağı çekilmesi, Türkiye`nin ihracatındaki tıkanıklığın aşılması, dış açıkların kapatılması yönünde olumlu gelişmeleri beraberinde getirmişti.
Nisan 1994`teki kur düzeyinin denge noktası olduğu kabul edilirse, Nisan 1994-Mart 2001 dönemindeki TEFE artışı kadar olmak üzere yüzde 3209.7 artması gereken doların, mart sonu itibariyle 1 milyon 128 bin lira olması gerekiyor. Diğer bir deyişle dolar kuru, Nisan 1994`ten bu yana sürekli olarak enflasyon oranında artırılsaydı, mart sonu itibariyle bu düzeyde oluşacaktı. Böylece doların değeri reel olarak Nisan 1994`teki ile aynı düzeyde gerçekleşecekti. Aynı hesapla mark kurunun reel olarak Nisan 1994 düzeyinde oluşması için 678 bin, döviz sepetinin de 2 milyon 147 bin lira olması gerekiyor.
Dolar optimal noktayı aştı mı?
Mart sonunda 1 milyon 20.6 bin lira düzeyinde bulunan dolar kurunun, belirsizliklerin bir türlü aşılamaması ve artan spekülasyonlar yüzünden daha 4 nisan`da 1 milyon 228 bin liraya ulaşması ise doların reel olarak Nisan 1994`teki düzeyinin de üzerine çıkması anlamına geliyor.
Piyasalarda 20 Şubat kriziyle birlikte bozulan dengelerin bir türlü sağlanamaması nedeniyle dalgalı seyir izleyen döviz kurlarının geldiği bu düzey, spekülatif olarak değerlendiriliyor.
Dolar, bu kur düzeyiyle, Nisan 1994`teki devalüasyonla oluşan ve Türkiye`nin rekabet gücü kazanarak dış ticaret ve cari işlemler açığı sorununu yenmeye başladığı düzeyini yakalıyor. Bunun üzerindeki bir kur düzeyi ise doların reel olarak Nisan 1994 düzeyine göre de değerli hale gelmesi anlamını taşıyor ve spekülatif olarak nitelendiriliyor.
Kur artışı ve enflasyon
Bundan önceki en ağır ekonomik krizin yaşandığı 1994 yılında Merkez Bankası serbest piyasada hızla yükselen kurları bir süre tutmaya çalışmış, ancak açıklanan 5 Nisan kararları çerçevesinde resmi kur-serbest piyasa makası kapatılmıştı. Yapılan devalüasyonla dolar 23 bin liradan 39 bin 853 liraya yükselmiş, ay sonu itibariyle ise 34 bin 87 lira düzeyinde oluşmuştu.
1994 yılının nisan sonu ile bu yılın mart sonu arasındaki dönemde dolar yüzde 2894`lük artışla 1 milyon 20.6 bin liraya, mark yüzde 2149.8`lik artışla 460 bin 753 liraya, bir dolar artı 1.5 marktan oluşan döviz sepeti de yüzde 2541`lik artışla 1 milyon 711.7 bin liraya ulaştı.
Aynı dönemde toptan eşya fiyatlarındaki (TEFE) artış yüzde 3209.7, tüketici fiyat endeksindeki (TÜFE) artış da yüzde 4114.6 olarak gerçekleşti.
TEFE baz alınarak yapılan hesaplamada TL`nin Nisan 1994-Mart 2001 döneminde dolar karşısında reel olarak yüzde 10.5 değer kazandığı belirlendi. Diğer bir deyişle mart sonu itibariyle 1 milyon 20.6 bin liralık düzeyine göre dolar, anılan dönemde TL karşısında yüzde 9.5 değer yitirdi.
Bu dönemde markın artışının çok daha düşük seyretmesi nedeniyle, bir dolar artı bir buçuk marktan oluşan döviz sepetinin TL karşısındaki değer kaybı yüzde 20.2`ye ulaştı.
Olması gereken kur
1994 yılında yapılan devalüasyonla TL`nin değerinin aşağı çekilmesi, Türkiye`nin ihracatındaki tıkanıklığın aşılması, dış açıkların kapatılması yönünde olumlu gelişmeleri beraberinde getirmişti.
Nisan 1994`teki kur düzeyinin denge noktası olduğu kabul edilirse, Nisan 1994-Mart 2001 dönemindeki TEFE artışı kadar olmak üzere yüzde 3209.7 artması gereken doların, mart sonu itibariyle 1 milyon 128 bin lira olması gerekiyor. Diğer bir deyişle dolar kuru, Nisan 1994`ten bu yana sürekli olarak enflasyon oranında artırılsaydı, mart sonu itibariyle bu düzeyde oluşacaktı. Böylece doların değeri reel olarak Nisan 1994`teki ile aynı düzeyde gerçekleşecekti. Aynı hesapla mark kurunun reel olarak Nisan 1994 düzeyinde oluşması için 678 bin, döviz sepetinin de 2 milyon 147 bin lira olması gerekiyor.
Dolar optimal noktayı aştı mı?
Mart sonunda 1 milyon 20.6 bin lira düzeyinde bulunan dolar kurunun, belirsizliklerin bir türlü aşılamaması ve artan spekülasyonlar yüzünden daha 4 nisan`da 1 milyon 228 bin liraya ulaşması ise doların reel olarak Nisan 1994`teki düzeyinin de üzerine çıkması anlamına geliyor.
Piyasalarda 20 Şubat kriziyle birlikte bozulan dengelerin bir türlü sağlanamaması nedeniyle dalgalı seyir izleyen döviz kurlarının geldiği bu düzey, spekülatif olarak değerlendiriliyor.