Dış dengede rekorlar yılı

Güncelleme Tarihi:

Dış dengede rekorlar yılı
Oluşturulma Tarihi: Ocak 02, 2001 00:006dk okuma

Dış ticaret hacmi, ithalat, ihracat, dış ticaret açığı ve cari işlemler açığında 2000 rekorlar yılı oldu.

Türkiye, 2000 yılında dış dengede tarihinin rekorlarına imza attı. Dış ticaret hacmi, ithalat, ihracat, dış ticaret açığı ve bunların doğal sonucu olarak cari işlemler açığında 2000 rekorlar yılı oldu.

Türkiye`nin ithalatı 50 milyar doları, ihracatı 27 milyar doları, dış ticaret açığı 25 milyar doları aşıyor. Cari işlemler açığı ise 10 milyar dolara doğru gidiyor. ANKA`nın Ekim sonu itibariyle son 12 aylık ihracat ve ithalat rakamlarını dikkate alarak yaptığı yıllık dış ticaret hesaplamasına göre, yıllık ithalat ekim sonunda 52.2 milyar dolara ulaştı. İhracat ise 26.8 milyar dolara yükseldi. Dış ticaret açığı ise 25.4 milyar dolara ulaştı.

Gelişmeler, ilk 10 ayda 43.9 milyar dolar olan ithalatın, bu yılın tümünde 53.5 milyar dolara kadar yükselebileceğini gösteriyor. Bu rakam da Türkiye`nin şimdiye kadar bir takvim yılı içerisinde yaptığı en yüksek ithalatı oluşturuyor. Yılın ilk 10 ayında 22.1 milyar dolara ulaşan Türkiye`nin ihracatının ise yılın tümünde 27.5 milyar dolar olabileceğini ifade ediyor. Dolayısıyla Türkiye 2000 yılında 26 milyar dolarlık bir dış ticaret açığını finanse etmiş bulunuyor.

Türkiye`nin ithalatı yıllık bazda şimdiye kadar en yüksek noktaya 48.6 milyar dolarla 1997 yılında ulaşmıştı. İhracatın ulaştığı en tepe nokta ise 1998 yılındaki 26.9 milyar odlarlık düzey olarak gerçekleşmişti. Eny üksek dış ticaret açığı ise 22.3 milyar dolarla 1997 yılında oluşmuştu. Bu yılın ocak-ekim döneminde oluşan 21.9 milyar dolarlık açıkla bile Türkiye, 1997 yılı dışındaki dış ticaret açığı rakamını geride bıraktı.

Aynı yılda yapılan ihracat ve ithalat rakamlarının toplamından oluşan dış ticaret hacmi ise şimdiye kadar en yüksek noktasına 74.8 milyar dolarla 1997 yılında ulaşmıştı. Gelişmeler dış ticaret hacminin 2000 yılında 81 milyar doları bulacağına işaret ediyor.

Türkiye, ihracatın ithalatı karşılama oranında da olumsuz anlamda bir rekora doğru gidiyor. Türkiye ilk kez 2000 yılında yaptığı ihracatla ithalatının yarısını zor karşılayabilecek bir düzeye geriledi. Ocak-ekim döneminde yüzde 50 olan bu oranın yılın tümünde de en fazla yüzde 51 olabileceği hesaplanıyor. Ancak bu oran Türkiye`nin şimdiye kadar karşı karşıya kaldığı en kötü oranı oluşturmuyor. İhracatın ithalatı karşılama oranı 1970`li yıllarda ve 1980`lerin başında yüzde 30`larda kalmıştı.

Cari açıkta rekor

Dış ticaret açığında kırılan rekor, doğal olarak Türkiye`yi cari işlemler dengesinde de bir rekora doğru götürüyor. Ocak-eylül döneminde 6.8 milyar dolara ulaşarak, Türkiye`nin önceki yıllarda yıllık bazda verdiği açığı bile geride bırakan cari işlemler açığı yılın tümü için 10 milyar dolara doğru yol alıyor. Ekim ayı dış ticaret açığı ve kasım ithalat ve ihracatına ilişkin beklentiler ekonomi yönetiminin, 8.2 milyar dolar olan 2000 yılı cari açık tahminlerinin de iyimser kaldığını gösteriyor.

Türkiye, şimdiye kadarki en yüksek cari işlemler açığını 6.4 milyar dolarla 1993 yılında yaşamıştı.

İhracatta ekim şoku

Bu yıl dış ticarette yaşanan olumsuz tablo, ekim ayında adeta alarm noktasına geldi. Aylık bazda ithalat geçen yıla göre 2000`in en yüksek artışlarından birini gösterirken, ihracat ise yüzde 20.4 ile bu yılki en hızlı düşüşünü kaydetti. DİE`den yapılan açıklamaya göre ihracat ekim ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 20.4 düşerek 2 milyar 114.9 milyon dolara geriledi. İthalat ise ocak ve şubat ayları dışındaki en yüksek oran olmak üzere yüzde 38.8 artarak 4 milyar 939.1 milyon dolara ulaştı. Ekim ayında dış ticaret açığı yüzde 213.6 büyüyerek 2 milyar 824.2 milyon dolara yükseldi. Geçen yılın ekim ayında yüzde 74.7 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı bu yıl aynı ayda yüzde 42.8`e kadar indi.

On aylık dış ticaret

Yılın ilk on ayında 22 milyar 79.1 milyon dolar olan ihracat geçen yılın eş dönemine göre yalnızca yüzde 0.8 oranında bir artış gösterirken, ithalat yüzde 35.4`lük artışla 43 milyar 867.5 milyon dolara ulaştı.

On aylık dış ticaret açığı yüzde 107.6 artarak 21 milyar 788.4 milyon dolar oldu.

Geçen yılın ocak-ekim dönemindeki ihracatla aynı dönemdeki ithalatın yüzde 67.6`sı karşılanabilirken, bu yılın ilk on ayında ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 50.3`e düştü.

En hızlı ithalat artışı tüketimde

En büyük bölümü oluşturan ara mali ithalatı yüzde 35.8 artarak 28 milyar 956.9 milyon dolara ulaştı. Sermaye mali ithalatı da yüzde 30.7`lik artışla 8 milyar 936.9 milyon dolara çıktı. En hızlı oransal artış ise tüketim malı ithalatında yaşandı. Tüketim malı ithalatı yüzde 47.6 artarak 5 milyar 816.5 milyon dolara çıktı. bu sınıflamaların dışında kalan ithalat ise yüzde 47.5 azalarak 157.1 milyon dolar oldu.

Sektör bazında bakıldığında ithalatın 36 milyar 342.9 milyon dolarla en büyük bölümünü, geçen yıla göre yüzde 31.3 artan imalat sanayii ürünleri oluşturdu. Madencilik ve taşocakçılığı ithalatı yüzde 67.6 artarak 5 milyar 485 milyon dolara, tarım ve ormancılık ithalatı yüzde 32.1`lik artışla 1 milyar 826.1 milyon dolara ulaştı. Balıkçılık ithalatı 1.5 milyon dolarla geçen yılki düzeyde gerçekleşirken, diğer sektörlerdeki ithalat da yüzde 193.6 artarak 212.1 milyon dolara çıktı.

İhracatın mal ve sektör dağılımı

İhracatta en büyük bölümü oluşturan tüketim mallarının dış satımı yüzde 2 azalarak 11 milyar 150.7 milyon dolara geriledi. Ara malı ihracatı yüzde 3 artarak 9 milyar 282 milyon dolar, sermaye malı ihracatı da yüzde 8.9 artarak 1 milyar 599.9 milyon dolar oldu. Diğer ihracat ise yüzde 18.1 azalarak 46.6 milyon dolara geriledi.

İmalat sanayii ihracatı yüzde 3.3`lük bir artışla 20 milyar 242.7 milyon dolar oldu. Buna karşılık tarım ve ormancılık ihracatı yüzde 26.6 gerileyerek 1 milyar 427.8 milyon dolara indi. Madencilik ve taşocakçılığı ihracatı yüzde 3.6 artarak 324.6 milyon dolara yükselirken, balıkçılık ihracatı yüzde 42.4`lük düşüşle 18.9 milyon dolara indi. Diğer sektörlerin ihracatı ise yüzde 438.6`lık artışla 65.1 milyon dolar oldu.

Ülke gruplarına göre

OECD ülkelerine yapılan ihracat yüzde 2.3 artarak 15 milyar 196.8 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Bu kapsamda AB`ye yapılan ihracat yüzde 0.7 azalarak 11 milyar 657.1 milyon, EFTA ülkelerine yapılan yüzde 13.3 azalarak 263.6 milyon dolara gerilerken, diğer OECD ülkelerine yapılan ihracat yüzde 16.6 artarak 3 milyar 275.7 milyon dolar oldu. Serbest bölgelerden yapılan ihracat yüzde 19 artarak 735 milyon dolara yükseldi.

OECD üyesi olmayan ülkelere yapılan ihracat ise 4.5 gerileyerek 6 milyar 147.4 milyon dolara indi. OECD ülkelerine yapılan ihracattaki artış düşük kalırken, bu ülkleerden yapılan ithalat yüzde 26.5 artarak 28 milyar 737.6 milyon dolara ulaştı. Bunun 21 milyar 465.3 milyon dolarlık bölümü geçen yıla göre yüzde 25.9 artan AB`den yapılan ithalat oluşturdu. EFTA ülkelerinden yapılan ithalat yüzde 25.4 artarak 937.4 milyon dolar, diğer OECD ülkelerinden yapılan ithalat da yüzde 28.8 artarak 6 milyar 336.9 milyon dolar oldu.

Serbest bölgelerden gerçekleştirilen ithalat yüzde 4 artarak 416.8 milyon dolara çıktı.

Türkiye`nin ihracatının gerilediği OECD üyesi olmayan ülkelerden yapılan ithalat ise yüzde 58.4 artarak 14 milyar 713.1 milyon dolara ulaştı. (ANKA)
Haberle ilgili daha fazlası:

BAKMADAN GEÇME!