Cari açık için uzmanlar ne dedi?

CARİ AÇIK AZALIŞ EĞİLİMİNİ SÜRDÜRÜYOR​

Burçak Gezgin / Alan Yatırım

TCMB'nin bugün açıkladığı verilere göre, Türkiye ekonomisinin 2016 yılının ilk ayın 2,23 Milyar Dolar cari açık verdi. Özellikle Ocak ayında ticari faaliyetlerdeki yavaşlamanın cari açığa pozitif etkisi olduğu görülmekte. Bununla birlikte 12 aylık cari açık verilerinde Temmuz 2015'ten beri başlayan düşüş trendi devam ediyor. Bu sene Türkiye ekonomisindeki Petrol talebinin de azalış göstermesine rağmen, Petrol fiyatlarında ciddi bir artış görülmemesi Ocak ayı cari açığının 12 aylık dönemde 31,8 Milyar Dolar'a Dolar'a gerilemesini sağlamış durumda. Diğer taraftan baktığımızda, 2016 yılının Ocak ayında küresel piyasalarda artan riskler gelişmekte olan ülkelere bakışı negatif etkilemiş gözüküyor. Bu dönemde ülkemize giren doğrudan yatırımlar geçen yılın aynı dönemine göre %64 azalmış. Portföy yatırımlarında ise; Türkiye'nin Ocak ayında cazibe merkezi olmadığını ve çıkışların ön planda olduğunu görüyoruz. Geçen yıl ülkemize Ocak ayında 1,8 Milyar Dolar'lık portföy yatırımı gelmesine rağmen, bu yılın ilk ayında 774 Milyon Dolar'lık çıkış olduğunu görmekteyiz. Ancak özellikle Şubat ayında gelişmekte olan ülkelere yönelik iştah kısmen artış gösterdiği için Şubat verilerinde bu rakamların toparlandığını görebiliriz. Azalışın devam etmesi Türkiye için olumlu olmakla birlikte, de bizim için önemli olan %5 seviyesinin altındaki cari açık/GSYİH oranını muhafaza etmemiz olacaktır.

Net hata noksan kalemine baktığımızda ise; geçen yıl 9.3 Milyar'lık rekor kaynağı tespit edilemeyen para girişiyle birlikte bu yıl Ocak ayında para çıkışının olduğunu görüyoruz. Özellikle geçen yıl 200 Milyon Dolar'lık çıkış olan net hata noksanda, bu yıl 1,1 Milyarlık çıkış görülmekte. Finans hesabına baktığımızda net geçen seneye göre negatifliğin 700 milyonluk artış göstermesi de, ülkeden para çıkışı olduğunu desteklemektedir. Özellikle risk algısının arttığı 2016 Ocak ayıyla birlikte, gelişmekte olan ülke piyasalarından güvenli limanlara yönelim ön plandaydı.. Gördüğümüz üzere, net hata noksan kalemi de yurt içi piyasalardan çıkışların ön plana çıktığını göstermekte. Özellikle Şubat ayı ile birlikte, Avrupa Merkez Bankası'nın yeni ek genişlemeler yapacağına dair beklentilerin artması, net hata noksan kaleminde de pozitif bir etki yaratabilir. Geçen sene Avrupa Merkez Bankası'nın parasal genişlemeye başlaması sonrası, net hata noksan kaleminde rekor düzeyde 4 Milyar Dolar'lık bir giriş görmüştük. Bu yıl daha fazla genişleme beklentisi ile, Şubat ayında pozitif bir net hata noksan görmemiz mümkün.

CARİ AÇIKTAKİ İYİLEŞME TL'YE OLUMLU YANSIDI

Destek Menkul / İnci Özbek

TCMB bugün Ocak ayına ilişkin ödemeler dengesi verilerini açıkladı. Açıklamaya göre cari açık yılın ilk ayında beklentilerin biraz altında, 2,23 milyar dolar oldu. Geçen sene cari açık aynı dönemde 2,4 milyar dolar seviyesinde açıklanmıştı. Dış ticaret açığındaki daralma cari açıktaki yıllık azalmanın temel nedeni olmaya devam ediyor. Bununla birlikte petrol fiyatları gerilemesi de enerji ithalatına bağımlı olan ülkemizde cari açık üzerinde de düşürücü etki yaratıyor. Brent petrolün varil fiyatı Ocak ayında 2 dolarlık düşüş yaşadı. TCMB ayrıca turizm gelirlerinin bir önceki yılın aynı ayına göre 182 milyon dolar azaldığını ve 785 milyon dolara düştüğünü açıkladı.

Verinin ayrıntılarına bakıldığında geçen sene Ocak ayında 12,8 milyar dolar olan ihracatın 9,9 milyar dolara gerilediği görülüyor. İthalat da geçen seneki 15,9 milyar dolardan bu sene 12,8 milyar dolara geriledi. Öte yandan Ocak ayında doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişlerin azaldığı, portföy yatırımları kaleminde 1,17 milyar dolar gibi ciddi bir çıkış yaşandığı görülüyor. Kaynağı belirsiz para giriş ve çıkışını gösteren ve geçen sene rekor kıran net hata noksan kaleminde de geçen sene görülen 197 milyon dolarlık açık bu sene Ocak'ta 1,12 milyar dolara yükselmiş durumda. Geçen yılın aynı dönemine göre TCMB rezervlerinde ise 4 milyar Dolar düzeyinde azalma görülüyor. Bununla birlikte net hata noksan kalemi aylık bazda negatif olmasına rağmen 12 aylık kümülatif rakam 8,4 milyarlık rakama karşılık geliyor.

Açıklanan 2015 rakamları ile son 6 yılın en düşük cari açık rakamı açıklandıktan sonra gelen Ocak rakamı, cari işlemler dengesindeki iyileşmenin devam ettiğine işaret ediyor. Veri Avrupa Merkez Bankası kararını bekleyen TL varlıklara olumlu yansıdı, Dolar/TL bu yılın en düşük seviyesine gerilerken 2 yıllık tahvil faizi de Aralık 2015'ten bu yana görülen en düşük seviye olan %10,50'ye indi. Önümüzdeki dönemde petrol üreticisi ülkelerin üretim konusundda alacağı kararlar cari açığın yönü açısından önemli olacak. Ayrıca jeopolitik risklerin ihracat rakamlarına, güvenlik algısının turizm gelirlerine nasıl yansıyacağı da ödemeler dengesinin seyri açısından kritik öneme sahip.

CARİ AÇIĞIN GERİLEMESİNE PETROL YARDIMCI OLUYOR

Enver Erkan / ALB Forex

Ocak ayı için açıklanan cari denge rakamları 2,23 milyar dolar ile piyasa beklentisinin hafif altında bir veriye işaret etmektedir. Ocak dönemi baz alındığında 2015 yılında 2,44 milyar dolar açık vermiş olan cari dengenin, 2016 yılının aynı döneminde gerilediğini görüyoruz.

En önemli kalem olan dış ticaret dengesinde açığın bir önceki yılın aynı ayına göre azalarak 2,85 milyar dolara düştüğünü görüyoruz. Ocak 2015 döneminde ise dış ticaret açığı 3,10 milyar dolar olarak gerçekleşmişti. 2016 Ocak ayında toplam ithalat 15,91 milyar dolardan 12,82 milyar dolara gerilerken, ihracat ise 12,81 milyar dolardan 9,97 milyar dolar seviyelerine gelmiştir. Mal ve hizmet dengesinde Ocak 2015 açığı 1,99 milyar dolar iken, Ocak 2016 döneminde 1,89 milyar dolara gerileme söz konusudur. Hizmetler dengesinde de iyileşmenin devam ettiği görülmektedir.

Cari dengedeki iyileşme trendi 2016 Ocak ayı verileri itibarıyla devam etmektedir. 2016 yılının ilk çeyreğinde güçlü bir büyüme momentumu yakalanması halinde cari açığın GSYH'nin yüzde 5'inin altında gerçekleşmesi olasıdır.

Finans hesabında ise hisse senetlerinden ve borç senetlerinden çıkış yaşanan bir ay olmasına rağmen, yatırımlardaki pozitiflik nette finans hesabındaki açığın karşılaştırmalı dönemde 6,66 milyar dolardan 3,30 milyar dolara gerilemesini sağlamıştır.

Cari dengenin finansman kalemlerinde net hata noksan kalemindeki net çıkışın arttığı, rezerv varlıklarda ise Ocak 2015 döneminin aksine azalma olduğu görülmektedir. Ocak 2015 yılı cari açığı 2,44 milyar dolar olarak gerçekleşirken, net hata noksan 197 milyon dolar çıkış ile rezerv varlıklar ise 4,02 milyon dolar artış ile finansmanı oluşturuyorlardı. Ocak 2016 döneminde cari açık 2,23 milyar dolara gerilemesine rağmen net hata ve noksan ile rezerv varlıkların finansmanda kapladıkları yerin arttığı görülmektedir. Ocak 2016''da net hata ve noksan kaleminden 1,12 milyar dolar giriş gerçekleşirken resmi rezervler ise 37 milyon dolar azalmıştır. 

Sonuç olarak konjonktürel değişimlerin cari açık bilançomuza olumlu katkısının görüldüğü, ancak cari açıktaki gerilemenin yapısal değişimlerden kaynaklanmadığı bir periyod daha geçmiş bulunmaktadır. Petrol fiyatları 2015 yılının tamamında zayıf seyretmiş olduğundan dolayı, 2016 yılında düşük petrolün katkısını daha az hissedeceğiz. Yani 2016 rakamlarındaki yüzdesel iyileşme 2015 yılı kadar iyi olmamakla birlikte, iç talepteki artış ile büyümemiz halinde cari açıkta da bir miktar yükseliş görebiliriz. Diğer yandan jeopolitik riskler ve ihracat partnerlerindeki ekonomik sorunlardan dolayı zarar görmüş olan ihracat biraz Avrupa'daki toparlanmadan olumlu etkilenebilir. 2016 yılında yıllık cari açığın da 35 milyar dolar civarında gerçekleşebileceğini düşünüyoruz.