Bankalar Battı, Zararı Devlete

Kriz ve sahiplerinin kötü yönetimi son yıllarda çok sayıda bankanın kapanması ya da Fon`a devrine neden oldu. Bir kısmı kamu bankalarıyla birleştirilirken, zararları devlete yüklendi.


Banka batırmanın maliyeti devlete. Son yıllarda Türk bankacılık sisteminde batan bankaların sayısı giderek artarken, bu bankaların zararları kara deliklere dönüştü. Toplam 80 bankanın faaliyet gösterdiği ve 141.7 milyar dolar toplam aktifleriyle Avrupa`daki orta ölçekli bir banka büyüklüğünde olan bankacılık sistemi banka sahiplerinin kötü yönetimi nedeniyle zora düşerken, zararları ekonomik istikrarı zorluyor. Son olarak 8 bankaya aktarılan 8 milyar dolar sistemin toplam aktiflerinin yüzde 6`sına ulaştı.


1994 kriziyle birlikte batan TYT Bank, Marmara Bank ve İmpexbank`ın ardından geçtiğimiz cuma Fon`a devredilen Etibank ve Bank Kapital ile halen devletin eline geçen banka sayısı 10 oldu. Ancak, Türkiye`de banka batırmanın mazisi oldukça eskilere dayanıyor. Liberalleşme adına alınan 24 Ocak kararlarının ardından bankacılık sisteminde büyük yaprak dökümü yaşandı. Banker krizi birçok bankanın sarsılmasına yol açtı. 1982`de bankerlerin tasfiyesine ilişkin yasanın çıkartılmasıyla İstanbul Bankası, Afyon Terakki ve Servet Bankası (Hisarbank) ve Odibank (Elazığ İktisat Bankası) 1983`te Ziraat Bankası`na devredildiler. Yine bu dönemde İşçi Kredi Bankası ve Bağbank`ın da faaliyetleri durduruldu. Mali kriz nedeniyle mali yapısı bozulan Türkiye Öğretmenler Bankası 1987`de Hazine`ye devredildi ve 92`de Halk Bankası`nın bünyesine katıldı. İhtisas bankası olarak 1951`de kurulan Denizbank ise Emlakbank`a devredildi. Denizbank`ın o dönemde 500 milyar liraya varan mali yükünü Hazine üstlendi.


ZORA DÜŞEN VE BANKALAR;

BDDK Başkanı Zekeriye Temizel, önceki gün düzenlediği basın toplantısında el konulacak başka banka bulunmadığını söylemesine rağmen, soru işaretleri sürüyor. Özelleştirmeden Sorumlu Devlet Bakanı Yüksel Yalova, bir süre önce yaptığı açıklamada, Sen kalkıyorsun 16 bankayı gözetim altına alman gerekirken, 5`ini alıyorsun. Bu beş bankaya 8 milyar dolar akıtıyorsun. Ben dedim ki, bunlardan ikisini bana verin, kapılarına Vakıfbank kuruluşudur, diye yazayım. Ama kimse ciddiye almadı diye konuşmuştu.


ESBANK; 1927`de Eskişehirli müteahhit Emin Sazak`ın öncülüğünde çok sayıda tüccarın bir araya gelmesiyle kuruldu. Yerel bir banka kimliğinde olan Esbank`a Zeytinoğlu Grubu 1950`li yıllarda hissedar oldu. 22 Aralık 1999`da Fon`a devredildi. 94 şubesi olan banka o yıl 537 trilyon 161 milyar lira zarar etti. Bankanın birikmiş zararı 1.5 milyar dolar oldu. TMSF, bankanın eski sahibi Yavuz Zeytinoğlu hakkında 323 trilyon liralık alacak davası açtı.


BANK EKSPRES; 1992`de İbrahim Betil tarafından kurulan banka 25 Ekim 1988`de Fon`a geçti. Bankanın, 1998 zararı 131.8 trilyon, 1999 zararı 32 trilyon 289 milyar lira oldu. Birikmiş zararı 350 milyon dolar. 27 şubesi bulunan bankanın eski sahibi Korkmaz Yiğit hakkında dava açıldı.


YURTBANK; 1993`te Eurocredit Bank adıyla ve tek şubeyle kurulan bankanın ismi Yurt Ticaret ve Kredi Banka olarak değiştirildi. Bankanın çoğunluk hisseleri 96 sonunda Ali Balkaner`e satıldı. 22 Aralık 1999`da el konan bankanın 28 şubesi bulunuyor. Fon, Balkaner`e 381 trilyon 365 milyar liralık alacak davası açtı. Bankanın birikmiş zararı 650 milyon dolar.


TÜRKBANK; 1913`te kurulan Türk Ticaret Bankası, mali bünyesindeki bozulma nedeniyle Hazine`ye geçti. İhaleyle Korkmaz Yiğit`e verildi. Yiğit`in Alaattin Çakıcı ile konuşma kasetlerinin ortaya çıkmasıyla sonucu ihale iptal edildi. 1999`da 916 milyar lira karar geçen bankanın son olarak birikmiş zararı 700 milyon dolar. 258 şubesi bulunuyor.


YAŞARBANK; 1924`te kurulan Yaşarbank, 22 Aralık 1999`da Fon`a devredildi. Bankanın o yılsonu itibariyle zararı 585.3 trilyon lira. Birikmiş zararı 1.1 milyar dolar. Yaşarbank`ın 85 şubesi bulunuyor.


EGEBANK; 1928`de kurulan banka, 1998`de Bayraktar Grubu tarafından alındı. Ondan da Yahya Murat Demirel`e geçti. 80 şubeli banka 22 Aralık 1999`da Fon`a devredildi. 1999 zararı 642.1 trilyon lira. Birikmiş zararı 1.3 milyar dolar. TMSF, Murat Demirel`le ilgili 259.7 trilyon liralık alacak davası açıldı. Demirel halen cezaevinde.


İNTERBANK; 1988`de kurulan banka 7 Ocak 1999`da Fon`a devredildi. 42 şubeli bankanın 99 sonu zararı 161 trilyon 140 milyar lira. Bankalar Birliği verilerine göre bankanın son olarak birikmiş zararı 1.9 milyar dolar. Bankanın eski sahibi Cavit Çağlar`a çok sayıda dava açıldı.


İMPEXBANK; 1994 ekonomik krizinden etkilenen banka 1989`da Asil Nadir`e satıldı. Ünlü 5 Nisan ekonomik kararlarının alınmasına neden 1994 krizinde banka zora girdiğinde 5 şubesi bulunuyordu.


MARMARABANK; 1994 krizi nedeniyle batan bankalardan biri de Marmarabank oldu. 1988`de kurulan Netbank`ın ismi 1991`de satın alan Atilla Uras tarafından değiştirildi. Bu bankanın bankacılık işlemleri durduruldu. Marmarabank`ın 8 şubesi vardı.


TYT BANK; Bakanlar Kurulu kararıyla 11 Kasım 1994`te el konuldu. Kaynaklarının paravan şirketlere aktarıldığı belirlendi. Banka yöneticilerinin paravan şirketler lehine verilen rehinlerin hesaplarda gizlenemeyerek kayıtdışı bıraktıkları, böylece banka kaynaklarının Lapis Şirketler Grubu`na aktarılmış olarak gösterilerek 26 milyon 650 bin doları kendi şirketlerine aktararak bankayı zarara uğrattıkları, bankanın içini boşalttıkları iddia edildi.


ODİBANK; 1913`te Elazığ İktisat Bankası adıyla kurulan Ortadoğu İktisat Bankası 1983`de Ziraat Bankası`na devredildi. Banka Ziraat Bankası`na devredildiğinde 11 şubesi bulunuyordu.


İŞÇİ KREDİ BANKASI; 1954`te yerel bir banka olarak kuruldu. 1980`de el değiştirdi. 80`lerdeki Kastelli krizi bu bankanın mali yapısının kötüleşmesine neden oldu. Devlet bankaya el koydu. 1985`te de iflası istendi.


İSTANBUL BANKASI; 1953`te İstanbul sermayedar grubu tarafından kuruldu. 1983`te tüm iştirakleriyle Ziraat Bankası`na devredildi. Özer Çiller, 112 şubesiyle orta ölçekli bir banka olan İstanbul Bankası`nda üst düzey yöneticilik yapmıştı.
(FİNANSAL FORUM)