Ayakkabıya ithalat kıskacı

İÇ piyasada satışları düşen Türkiye ayakkabı sektörü, ithalat kıskacında.

Geçen yıl ayakkabı ithalatında uygulanan ilave gümrük vergisi (İGV) yüzde 30’dan yüzde 40’a çıkarılmıştı. Bu düzenlemenin etkisiyle ayakkabı ithalatı Şubat 2025’te yüzde 8, martta yüzde 6.7 geriledi. Ancak ithal ayakkabının toplam tüketim içindeki payı artmaya devam ediyor.

Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Berke İçten, toplam tüketim içinde ithal ayakkabı oranının iki sene önce yüzde 6-7 seviyelerinde iken geçen yıl yüzde 21-22’ye yükseldiğini söyledi ve bu oranın yıl sonunda yüzde 25-26’ya ulaşabileceğine dikkat çekti. Bu da yıl sonu itibarıyla Türkiye’de satılacak her dört ayakkabıdan birinin ithal olması anlamına geliyor.

TEMU’DAN 8 MİLYON ÇİFT

Önceki gün İstanbul’da gazetecilerle bir araya gelen İçten, sektördeki mevcut sorunları ve yapılması gerekeni değerlendirdi.

İç piyasada maliyetler yüksek seyrederken ithalatın daha ucuz olmasının yurtdışına talebi patlattığını söyleyen İçten, “İthal ediyorsun, vergisini ödüyorsun, daha ucuza geliyor” dedi. İçten, yalnızca firmaların değil, yurtdışı online alışveriş yoluyla bireysel ithalatın da hızlandığına işaret etti. “Sadece Çinli e-ticaret platformu Temu’dan alınan ayakkabıların, toplam ithalat içindeki payı yüzde 10’a ulaştı” diyen İçten’in aktardığına göre, geçen sene toplam ayakkabı ithalatı 76 milyon çift iken Temu’nun buradaki payının 7-8 milyon çifte ulaştığını aktardı.

UCUZSA GÜMRÜK KONTROLÜ YOK

İçten’in verdiği bilgiye göre TASD üyeleri, Temu ve benzeri platformlar aracılığıyla satın alınan ayakkabılara yaptıkları testlerde kanserojen madde tespit ettiler. Konuyu bakanlık ile görüştüler. 30 Euro’dan daha uyguna satılan ayakkabıların gümrüklerde kontrole tabi tutulmadığını söyleyen İçten, “30 Euro’nun altındaki ayakkabı kanserojen içerdiği halde insanlara zarar vermiyorsa, o zaman gümrüklere gelen konteynerlere de o testleri yapmayalım. Haksız bir rekabet oluşuyor” dedi. İçten, bu nedenle online ithalattaki sınırın 20-22 Euro seviyesine düşürülmesinin gündemde olduğunu da belirtti.

TÜKETİM NEDEN PAHALI MARKALARA KAYDI

VATANDAŞIN ayakkabıda son dönemde karşılaştığı durumlardan biri de yurtiçinde üretilen marka ayakkabıların küresel markaların fiyatlarıyla yarışır hale gelmesi. TASD Başkanı İçten, fiyatlardaki makas kapanınca tüketimin de yüksek fiyatlı küresel markalara kaydığını; bunun da ‘referans fiyat uygulamasından’ kaynaklandığını anlattı. “Referans fiyat uygulamasına göre, ayakkabı kaç dolar olursa olsun 20 dolar üzerinden vergi alınıyor” diyen İçten, şöyle devam etti: “10 dolara ayakkabı ithal eden de 20 dolar üzerinden vergi ödediği için yüksek fiyatlı ayakkabı ithal eden markalara yarıyor bu durum. Bu da fiyatların birbirine yaklaşmasına yol açtığından tüketici küresel markaları tercih ediyor.”

‘MALİYE DENETLEMELİ’ 400 MİLYON ÇİFTİN YÜZDE 40’I ÇAKMA

YURTiçinde markalı ürün üreten fabrikalar kapasitelerini daraltırken, çakma ayakkabıların sektörde açtığı yara büyüyor.

Berke İçten’in verdiği bilgilere göre, iç pazarda satılan 400 milyon çifti aşkın ayakkabının yaklaşık yüzde 40’ının kayıt dışı. Çakma ayakkabıların içerideki kayıt dışı üretiminin yanı sıra ithalat yoluyla da geldiğini söyleyen Berke İçten, taklit ayakkabıların yüzde 10-15’inin ithal olduğunu söyledi. İçten’in aktardığına göre bu durum öyle bir hale geldi ki, “Yerli çakmacılar ‘başkanım bizi koruyun, ithal çakma çok’ diyor.”

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in bir televizyon programında “OSB’lerin kapısına maliyeci dikeceğiz” şeklindeki açıklamasını işaret eden İçten, “Devletimizin kayıt dışı ile mücadelesini sonuna kadar destekliyoruz. Ancak kayıt dışı çalışan firmaları bulup, kayıt altına almamız gerekiyor. Merdiven altında üretiyor, sosyal medya platformlarında, perakendede satıyor. Fatura yok, fiş yok. Bununla mücadele edilmesi lazım. Dolayısıyla OSB’ler yerine kayıt dışı perakende noktalarına gidilmeli” ifadelerine yer verdi. İçten ayrıca, son 1.5 yılda şirket ve istihdam sayısında yüzde 25 düşüş yaşandığını dile getirdi.