Altın krizde daha çok parlıyor
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Ekim 17, 2001 15:014dk okuma
İstanbul Altın Borsası`nın araştırmasına göre savaş, kriz gibi gelişmeler, güvenli bir yatırım aracı olarak görülen altına talebi artırıyor
1968 yılına kadar ons`u 35 dolar olan altın, 1979 yılında yaşanan 2. petrol şoku sonrası ABD`nin İran`la yaşadığı rehine krizi, Sovyetler`in Afganistan`ı işgali ve İran-Irak savaşının başlamasının ardından 21 ocak 1980 tarihinde 855 dolar ile tarihi zirveye ulaştı. ABD`ye düzenlenen uçaklı terörist saldırılar altının ons fiyatında 20 dolara kadar varan çıkış getirirken, yaşanan son gelişme Türkiye`de yatırım amaçlı altında talebi artırdı.
İstanbul Altın Borsası, `Kriz Dönemlerinde Altın Fiyatları ve Amerika`ya düzenlenen Saldırının Piyasadaki Etkileri` konulu bir rapor yayınladı. Altın piyasasının temellerinin 1968 yılında atıldığı, Bretton Woods sabit kur sisteminde 1934 yılından 1968 yılına kadar fiyatı 35 dolar/ons olarak belirlendiği kaydedilen rapora göre, 1972 yılında altın serbest piyasada 70 dolar/ons`a kadar yükseldi.
Petrol şok etti
Petrol fiyatlarının hızla yükseldiği 1979 yılında yaşanan ikinci petrol şoku, beraberinde yüksek enflasyonu da getirdi. 1980 yılında ABD`de tüketici fiyatları yüzde 14 oranında arttı. Finansal piyasalarda enflasyon nedeniyle çalkantılar yaşandı, reel faiz hadleri negatife döndü. Altına alternatif olan yatırım araçları satın alma gücünün azalmasına karşı yeterince korunma sağlayamadı. Bütün bu etkenlere bir de politik gerginlikler eklendi.
Rehine krizi
ABD`nin İran`la yaşadığı rehine krizi, Sovyetler`in Afganistan`ı işgali ve İran-Irak savaşının başlaması altına olan talebi artırdı ve fiyatlardaki yükselişi destekledi. Diğer yandan Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Amerikan Hazinesi tarafından yapılması planlanan altın satışlarının durdurulması, arzı azalttı. Tüm bu faktörlerin etkisinde 1980 yılında hızlı bir yükseliş trendine giren altın, gümüş piyasasında Hunt kardesler tarafından yaratılan spekülatif fiyat artışından da destek aldı ve 21 ocak 1980 tarihinde 855 ABD doları/ons seviyesindeki tarihi zirvesine ulaştı.
Irak`ın Kuveyt`i işgali
1990 yılı şubat ayından itibaren madencilik şirketlerinin artan riskten korunma amaçlı satışları ve Merkez Bankalarının rezevlerinden yaptıkları satışlar nedeniyle hızlı bir düşüş trendine giren altın, 1990 Şubat ayında 425 dolar seviyesinden haziranda 345 dolara geriledi. Irak`ın 1990 yılı ağustos ayında Kuveyt`i işgal etmesiyle ortaya çıkan savaş ortamı, altın fiyatlarının yükselişe geçmesini sağladı. Ağustos ayı ortasında altının ons`u 410 doların üzerine çıktı.
ABD`deki saldırı
Bu yılın eylül ayına 273 dolar/ons seviyesinden başlayan altın, 11 eylül salı günü ABD`de kaçırılan yolcu uçaklarından ikisinin New York`taki Dünya Ticaret Merkezi`ne, diğerinin Washington`da Pentagon`a çarparak çok sayıda can ve mal kaybına yol açmasının ardından aynı günün akşamı yükselişe geçerek, 291-293 ABD doları/ons`a kadar ulaştı. Amerika`ya düzenlenen saldırıdan sonra dünya borsaları ve ABD doları değer kaybederken, güvenli yatırım araçları olarak görülen tahvil, altın ve petrol fiyatları hızla yükseldi.
Saldırıdan sonra piyasada alış satış fiyatları arasındaki fark (spread) artarken, 12 Eylül Çarşamba günü 5 ABD dolarına kadar çıkan spread, daha sonra 1-2 dolar seviyesine kadar gerilemesine karşın normalde 50 cent olan spreadin hayli üzerinde seyretti. Altın, 7 Ekim pazar günü ABD ve İngiliz birliklerince Afganistan`a hava harekatı üzerine artan gerginliğe bağlı olarak 8 Ekim pazartesi günü Hong Kong piyasasında 293-294 dolar/ons`tan açıldı. Amerikan birliklerinin Afganistan`a girmesi halinde altın fiyatlarında 295-300 dolar/ons`a doğru bir çıkışın mümkün olabileceği, aynı şekilde ABD ve İngiltere`deki hedeflere yapılabilecek bir saldırının da fiyatları yükseltebileceği belirtiliyor.
ABD`de altın kartal amblemli para satışı
Amerika`ya düzenlenen saldırı ve sonrasında ABD ve Avrupa başta olmak üzere tüm dünya borsalarında yaşanan düşüşler, fonlar gibi kurumsal yatırımcıların yanı sıra bireysel yatırımcıların da yıllardır güvenli bir yatırım aracı olarak gördükleri altına yeniden yönelmelerine neden oldu.
ABD darphanesince 24 Eylül`de yapılan açıklamada, darphanenin yerel altın satışlarının 12 Eylül`den itibaren 45 bin onsa ulaştığı, bu rakamın yılın en fazla altın satışının gerçekleştiği nisan ve temmuz aylarının toplamını geçtiği bildirildi. Darphane, yatırımcıların en çok ``us eagles`` olarak adlandırılan kartal amblemli altın paraya yöneldiğini, talebin çok sayıda başka altın ürünlere de kaydığını vurguladı. Bu arada, ABD`de 2000 yılına geçişte bilgisayar sistemlerinde yaşanabilecek sorunlar nedeniyle halk tarafından satın alınan ancak daha sonra bir sorun çıkmamaması üzerine satılan altın paraların da, terör saldırısı sonrasında yeniden alıcı bulduğu kaydedildi.
Türkiye`de sıçrama
İstanbul Altın Borsası`nın raporuna göre, dünyada terör saldırısından sonra altın talebinde kaydedilen artışa paralel olarak Türkiye`nin de yatırım amaçlı altın talebinde sıçrama görüldü. Türkiye`de ekonomik şartların bozulması ve halkın geçim sıkıntısı nedeniyle elinde bulundurduğu çeşitli şekillerdeki altınları kuyumcularda bozdurması ve iç piyasa talebinin daralması sonucunda bu
yıl geçen senelere göre gerileyen altın ithalatı, eylül ayında geçen yılın aynı ayındaki seviyenin de üzerine çıktı.
En fazla altın ithalatının yaşandığı 2000 yılında eylul ayı 16 bin 500 kilogram olan altın ithalatı, geçen ay 17 bin 450 kilograma ulaştı. Eylül ayında halktan İAB üyesi kuruluşlara yoğun olarak altın talebi geldiği, bunun yanı sıra cumhuriyet altını ve ata lirası gibi darphane tarafından basılan gramajı düşük altın paralara büyük miktarda altın talebi oluştuğu kaydedildi. Altın borsası raporunda, böylelikle altının kriz zamanlarında halkın varlığının değerini korumak amacıyla yöneldiği bir yatırım
aracı olma özelliğini bir kez daha kanıtladığı vurgulandı.