ABD'li ünlü ekonomist CNN TÜRK'e konuştu: Türkiye virajı dönüyor, enflasyon daha da düşecek

Asel Atmaca: Öncelikle röportaj teklifimizi kabul ettiğiniz için teşekkür ederim. Bugün bahsettiğiniz bir sistemi kullanarak Türkiye'nin yıllık enflasyonunun yüzde 27 olduğunu söylediniz. Detaylandırır mısınız?

"TÜRKİYE VİRAJI DÖNÜYOR, ENFLASYON DAHA DA DÜŞECEK"

Steve Hanke: Öncelikle yüksek frekanslı bir veri tabanı bu ve her an buradan veri geliyor. Aynı zamanda gerçek zamanlı bir sistem. Satın alma gücü teorisini kullanarak 19. yüzyıldan bu yana var. Bir model geliştirdim ve bu modelle de ülkelerdeki enflasyon oranlarını doğru bir şekilde ölçtüm. Ben bu modeli kullanarak birçok makale yazdım. Dünyadaki en yüksek enflasyonları ölçtüm. Bunlar çok yüksek enflasyon oranlarıydı. 1 aylık yüzde 15 enflasyon ölçtüm, fazlası da oldu. Ancak ana konu şu ki yüksek frekanslı veri tabanı, ölçtüğüm büyük enflasyon oranları resmi rakamları ortaya çıkardı. Benim ölçümlerim resmi rakamlardan daha önce ortaya çıkıyor. Örneğin Türkiye'de yıllık enflasyon oranı 2023 Temmuz ayına gidersek yaklaşık yüzde 76 civarındaydı. Ve benim ölçümüm ondan daha düşüktü. Sonrasında da düştüğünü gördük. Türkiye virajı dönüyor, enflasyon düşüyor ve düşmeye de devam edecek.

Asel Atmaca: Peki, uygulanan orta vadeli program için neler söylersiniz? Ne düşünüyorsunuz bu program için?

"ORTA VADELİ PROGRAM DOĞRU YÖNDE"

Steve Hanke: Orta Vadeli Program doğru yönde ilerliyor, özellikle son birkaç yılda kullandığınız programdan çok farklı olarak sonunda doğru yönde ilerliyor. Ama benim yapacağım kadar sert ilerlemiyor.

ENFLASYON DÜŞÜŞÜ NE ZAMAN HİSSEDİLİR?

Asel Atmaca: Peki, vatandaşlar enflasyondaki düşüşü ne zaman hissetmeye başlayacak?

Steve Hanke: Zaman alacak ve Merkez Bankası'nın daha sert davranması gerekiyor. İki şey var; programda daha katı olmak ve para arzını yavaşlatmak. Çünkü bir kez para arzını değiştirdiğinizde orada bir zaman gerekiyor. Önce enflasyon düşecek, sonra da etkileri piyasalara yansıyacak. Bu işler bir gecede olmuyor.

Asel Atmaca: Moody's ve Fitch gibi uluslararası derecelendirme kuruluşları Türkiye'nin ekonomik görünümü hakkında pozitif değerlendirmeler yaptı. Bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz?

"ENFLASYON DÜŞTÜKÇE GÖRÜNÜM DE DÜZELİR"

Steve Hanke: Moddy's ve benzeri uluslararası derecelendirme kuruluşları, bunu daha önce de yapabilirlerdi ama sonra yaptılar. Bunun nedeni ise benim yüksek frekanslı veri tabanım resmi oranlardan önce enflasyonun düşeceğini görmüştü. Ben de sadece enflasyonun düşeceğini değil, Türkiye'nin kredi not görünümünün daha iyi olacağını biliyordum.

Asel Atmaca: Peki, Türkiye ne zaman dış yatırımcılar için not görünümü açısından daha güvenilir olur?

"DIŞ YATIRIMCILAR İÇİN İYİ BİR ÇEVRE"

Steve Hanke: Dış yatırımcılar için Türkiye her zaman iyi bir çevredir, iyi bir pazardır. Çünkü düşük enflasyon onlar için iyidir, caziptir ve enflasyon ne kadar hızlı düşerse o kadar iyi olur. Yani Türkiye zaten iyi bir durumda. Bu kadar iyi olmasının nedenlerinden biri de enflasyon düştükçe Türk lirasının istikralı kalmasıdır. Dış yatırımcılar Türkiye'ye gelmek istiyor. Türkiye'de olmak güzel bir şey.

Asel Atmaca: Ve dünyadaki savaşlar... Özellikle İsrail'in İran'daki petrol sahalarını vurma olasılığı petrol fiyatlarını artırdı bile. Düşünceniz nedir?

"İSRAİL PETROL TESİSLERİNİ VURURSA..."

Steve Hanke: Sorduğun soru çok önemli. İsrail'in askeri operasyonları çok tehlikeli ve petrol fiyatları uçtu gitti. Neden mi? Çünkü Başkan Biden, İsrail ile İsrail'in İran'daki petrol tesislerini vurma ihtimalini tartıştığını söyledi. İran dünyanın yüzde 2 oranındaki petrolünü üretiyor ve petrolün çoğu Çin'e satılıyor. Eğer tesisleri vururlarsa çok büyük problem çıkar. Ama asıl büyük problem şu ki eğer İsrail İran'ın petrol sahalarını hedef alırsa İran tüm sistemi kapatır ve dünyanın yüzde 20'sine giden petrolde büyük felaket yaşanır. Çok tehlikeli. Çünkü arkalarında Amerika var. Amerika bombaları İsrail'in cebine koyuyor, parayı da veriyor, askeri ihtiyaçlarını karşılıyor. Yani İsrail bunu yapabilir. İsrail'in bunları tek başına yaptığı fikri çok yanlış. Amerika ve İsrail bunu beraber yapıyorlar. Bu arada Türkiye de bölgede ve yaşananlar bir tehlike oluşturuyor. Bölgede maliyet yükseliyor.

Asel Atmaca: Son ve kişisel bir soru. Twitter'da yapay zeka tarafından üretilmiş fotoğraflar paylaşıyorsunuz ve insanlar bunun hakkında konuşuyor. Neler söylersiniz postlarınız için?

"TÜRKİYE'Yİ SEVİYORUZ"

Steve Hanke: İlk nedeni Türkiye'den çok takipçim var ve Türkiye'ye çok sık geliyorum. Ve bir neden de Türkiye'yi seviyoruz ben ve eşim Türklerin neyi beğeneceğini biliyoruz diyelim ve beğeniyorlar da.