3. çeyrekte harcayarak büyüdük
Güncelleme Tarihi:
Türkiye ekonomisi, yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 4 büyüyerek beklentilerin üzerinde bir performans gösterdi. ALB Forex Araştırma uzmanı Enver Erkan açıklanan büyüme rakamları değerlendirdi.
İşte Erkan'ın yorumu:
Türkiye ekonomisi 3. çeyrekte; genel olarak yüzde 2,5 – 3 bandında yoğunlaşan beklentilere karşılık yüzde 4 büyüme kaydederek sürpriz bir performans gösterdi.
Söz konusu dönem olan 3. çeyreğin; Temmuz – Eylül dönemine denk gelmesinden mütevellit, seçim belirsizliğinin yoğun olduğu dönemde gösterilen yüksek performans alt kalemlerdeki değişimlerin ve büyümenin niteliğinin irdelenmesi gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır. Üretim yöntemiyle hesaplanan gayrisafi yurtiçi hasıla, 2015 yılının üçüncü çeyreğinde, 2014 üçüncü çeyreğe göre yüzde 4 artarak 34,93 milyar TL olurken, dolar bazında GSYH ilgili dönemler arasında 16,80 milyar dolardan 11,52 milyar dolara geriledi. Yani TL bazında büyürken, TL’nin dolara karşı değer kaybından dolayı dolar bazında küçüldük.
Büyümenin içeriğini incelediğimiz zaman harcama ve tüketim kalemlerinin daha fazla ön planda olduğunu görmekteyiz. Bu durum gelişmiş ülke ekonomilerinde belki şu anda arzulanan bir tablo olabilir, ancak sanayi üretiminde istikrarı sağlayamayan ve yoğun şekilde ithalata bağlı olarak ihracat yapan bir ekonomik modele sahip olan Türkiye’de önemli olan üretim ve yatırımlarla ilgili kalemlerin katkısıdır. Büyümeye giren kalemlerden hane halklarının nihai tüketim harcamaları sabit fiyatlarla yüzde 3,4 artış göstermiş. Devletin nihai tüketim harcamasının ise aynı hesaplama yöntemiyle yüzde 7,8 artış gösterdiğini gözlemlemekteyiz. Bu tablo mali politikalar açısından ideal bir görünüm ortaya koymamaktadır.
Özel yatırımların 3. çeyrekte daralma gösterdiğini görmekteyiz. İlgili dönemde net ihracat da olumlu katkı vermiş gibi görünse de, hem ihracat hem de ithalat daralmaktadır. TL’deki değer kaybından dolayı ithalattaki daralma daha fazladır. İthalattaki daralmanın da içerideki üretim ve dolayısıyla ihracat açısından da baskılayıcı etkisinin olduğunu görmek gerekmektedir.
Ödemeler dengesinde de karşılaşılan tablo önceki aylardan farklı değildir. Gerileyen enerji fiyatlarının gecikmeli etkisinin olumlu katkısını görmeye devam ediyoruz. Öte yandan ithalatın ihracattan daha fazla düşüş göstermesi de en ana kalem olan dış ticaret açığının gerilemesini sağlamaktadır. Parasal olmayan altın kaleminde net ihracat pozisyonundayız. Portföy yatırımlarının katkısı da, borçlanma araçlarındaki net satışa rağmen hisse senetlerindeki net alımların katkısıyla Ekim ayında net girişe işaret etmiş. Burada asıl önemli noktalar finansman kalemlerindedir. Net hata ve noksan Ekim ayında 2,13 milyar dolar para çıkışına işaret etmekte, ancak rezerv varlıklardaki gerileme sürüyor. Bu kalemde de Ekim ayında 1,19 milyar dolar eksilme görülmektedir. Ocak – Ekim ayında ise 11,20 milyar dolar net hata ve noksan girişi, 4,97 milyar dolar rezerv çıkışı görülmektedir.
Kasım seçimlerinden sonra ortadan kalkan siyasi belirsizlikle beraber, iç talebin katkısının artacağı varsayımı, güven endekslerindeki ve öncü göstergelerdeki yukarı yönlü hareketlenme çerçevesinde 4. çeyrekte de yüksek bir büyüme performansı sergilememiz beklenebilir. Bu çerçevede de 2015 büyümesi yüzde 3,0 – 3,5 bandında gelebilir.