8 soruda kripto paralar ve tehlikeler

İşte Hürriyet gazetesi Ekonomi Müdürü Sefer Levent'in bugünkü yazısı...

Biz de kripto paraların güvenli olup olmadığını, barındırdığı tehlikeleri 8 soruda mercek altına aldık.

1- Kripto para nedir?

KRİPTO para hiçbir merkezi otoriteye ya da aracı kuruma bağlı olmayan, sanal para birimini ifade ediyor. İnternet aracılığıyla kullanılan kripto paralar ancak belirli şifreler kullanılarak yerleştirildiği sanal cüzdanlardan yine şifreler aracılığıyla çıkarılıp kullanılabiliyor. Kripto para birimleri dolar, Euro veya TL gibi basılı halde bulunmuyor. Günümüzde bitcoin, ethereum, binance, ripple, dogecoin birçok piyasada işlem gören kripto paralar arasında sayabiliriz.

2- Kripto paranın değeri nasıl belirleniyor?

KRİPTO paraların değeri kullanıcılardan gelen arz-talep dengesi içinde belirleniyor. Tıpkı hisse senedi veya emtialar gibi değiş tokuş sırasında anlık arz-talep fiyatlamasından değerleniyor ya da değer kaybediyorlar. Bir başka deyişle bir kripto para birimi ne kadar çok talep görürse o kadar değerli oluyor.

3- Blockchain nedir?

BLOKCHAIN ağı, tüm para alışverişlerinin kaydının tutulduğu bir sistem. Kayıtlar birden fazla yerde yani bir ağda tutuluyor. Amaç kayda alınmış bilgilerin güvenilirliğini arttırmak. Bilgilerin kaydedildiği yerler, özel şifrelemelerle korunuyor. Sadece kripto paralarda değil bankacılık gibi alanlar başta olmak üzere birçok alanda yüksek güvenlikli bir sistem olarak kullanılabiliyor.

4- Kripto paralara güvenilir mi?

MERKEZ Bankası geçtiğimiz günlerde dikkat çekti: “Kripto varlıklar herhangi bir düzenleme ve denetim mekanizmasına tabi olmaması, merkezi bir muhatabın bulunmaması, piyasa değerlerinin aşırı oynaklık göstermesi, anonim yapıları nedeniyle yasadışı faaliyetlerde kullanılabilmesi, cüzdanların çalınabilmesi veya sahiplerinin bilgileri dışında usulsüz olarak kullanılabilmesi ile işlemlerin geri dönülemez nitelikte olması gibi nedenlerle ilgili taraflar açısından önemli riskler barındırmaktadır...”

5- Kripto parada tehlikeler neler?

* Kripto paralar her türlü gizli işlemde, kazançların vergi dışına çıkarılmasında ve hatta kara para ilişkilerinde kullanılan bir ödeme aracı haline gelebiliyor.

* Normal talep dışında, bu tür paraların yönelmesi kripto paraların değerini anormal yükseltiyor. Vatandaşın da bu para birimlerini saadet zinciri gibi görmesiyle sanal bir yükseliş yaratılmış oluyor. Bu piyasalarda aklanan paralar çekilmeye başlanınca da hızlı bir değer kaybı yaşanıyor. Olan vatandaşa oluyor.

* Kara para işlemleri ülkelerin de dikkatini çekmiş durumda. Kripto paraların vergilendirilmesi, hesap sahiplerinin açıklanması talepleri her zaman gündemde. Bunlar gerçekleştiğinde kripto para birimlerinin çok büyük değer kayıpları yaşaması yüksek olasılık.

6- Türkiye’de yasal düzenleme var mı?

TÜRKİYE’de kripto paralar ile ilgili yasal düzenleme yok. Bazı kripto para borsası kuruşlarından yasal düzenleme talebi var. Güvenlik, sermaye yeterliliği gibi konularda getirilecek kriterlerin yatırımcılara güvenli yatırım ortamı sağlayacağını öne sürüyorlar. Yerli ve milli kripto para piyasasının yasal statüyle desteklenmesi halinde özellikle döviz piyasasına karşı önemli bir alternatif yaratacağına dikkat çekiliyor.

7- Yatırımcıların parası ve kripto paralar nerede tutuluyor?

KRİPTO paralar ilgili aracı kuruluşun veri merkezinde saklanıyor. Yatırımcıların kripto para almak için bu kuruluşlara yatırdığı fiziki paralar yani TL’ler ilgili kuruluşun banka hesabında toplanıyor. Buradaki tehlike hem kripto paranın hem de bankadaki fiziki paraların tamamen bu kuruluşların inisiyatifinde olması ve herhangi bir denetime ya da kurala bağlı olmadan yönetilmesi. Thodex örneğinde olduğu gibi yatırımcılar bir gün paralarının buharlaşması tehlikesi ile karşı karşıya kalabiliyor!

8- Kripto para nasıl güvenli şekilde saklanır?

KRİPTO para borsası kuruluşlarının sermaye yapıları ve arkalarındaki yatırım ve sermaye gücü önemli. Ancak her koşulda yasal düzenleme olması yatırımcılar açısından kritik önem taşıyor. Bu noktada kripto para yatırımcıları en azından soğuk cüzdan yöntemiyle birikimlerini güven altında tutabiliyor. Soğuk cüzdan Bitcoin, Ripple, Litecoin, Ethereum ve Bitcoin Cash gibi önde gelen kripto varlık cüzdan anahtarlarının internete bağlı olmayan donanımsal bir cihaz içerisinde saklanması yöntemine deniliyor.