Bu yazıyı okumadan çocuğunuza BES yaptırmayın

İşte Hürriyet gazetesi yazarı Noyan Doğan'ın bugünkü yazısı...

Temmuz ayında 18 yaş altı gençlere yönelik BES uygulaması başladı ve beş ay gibi kısa sürede 128 bin genç sisteme giriş yaptı. Tabiri caizse gençler akın akın BES’e geliyor; çocuğu için yaptıran var, torunu için yaptıran var, kuzeni, yeğeni için yaptıran var. Hangi yaş grubundan daha çok BES’e ilgi var diye baktım. İlginçtir, 0-7 yaş arası yoğunlukta. Neredeyse 120 bin gencin yarısından fazlası 0-7 yaş grubundan oluşuyor ki, 9 bine yakın yeni doğan bebeğe BES yaptırılmış. Mesela, altın takacaklarına ya da hediye alacaklarına BES yaptırmışlar.

Hal böyle olunca okuyuculardan 18 yaş altı BES için çokça sorular gelmeye başladı. En çok merak edilen konu ise işin emeklilik tarafı ile devlet katkısı tarafı. Emeklilik derken, en çok sorulan soru da ‘ne yani 7 yaşındaki çocuğum için BES yaptırdığımda 56 yaşına kadar bekleyecek mi?’ oluyor. Şimdilik böyle, ama kamu yönetimi; ileride eğitim, evlilik, konut alımı gibi durumlarda birikimlerin bir kısmının kullanılması veya da birikimlerin bir kısmının çekilmesi üzerinde birtakım çalışmalar yapıyor.

BU SÜRELERE DİKKAT!

Ancak işin önemli bir boyutu gözden kaçırılıyor. Bireysel emeklilik sistemini cazip kılan iki husus var. Birincisi, birikimlerin, günün şartlarına uygun yatırım enstrümanlarında değerlenerek artması; ikincisi ve daha da önemlisi yüzde 25’lik devlet katkısı. Açıkça söyleyeyim, bugün BES’e olan ilginin altında yatan temel neden işte bu devlet katkısı. Eminim birileri diyecektir ki, ‘iyi de sistemden çıktığımızda devlet katkısının tamamını alamıyoruz ki’. Doğru, sistemde devlet katkısını hak etmenin bazı şartları var. Nedir bunlar? Üç yıldan önce BES’ten ayrılırsanız devletin sizin adınıza ödediği katkıları hiçbir şekilde alamıyorsunuz. 3 yıldan 6 yıla kadar geçen sürede çıkarsanız devlet katkısının yüzde 15’ini, 6 yıldan 10 yıla kadar geçen sürede ayrılırsanız devlet katkısının yüzde 35’ini, 10 yıl ve daha fazla sürede ise devlet katkısının yüzde 60’ını hak ediyorsunuz. 56 yaşında emekli olunduğunda ise katkının tamamını alabiliyorsunuz.

NE ZAMAN EMEKLİ OLUNACAK?

Gelin şimdi şöyle bir hesap yapalım. Sisteme ödediğiniz katkılardan oluşan birikimlerin değerlenmesini falan tamamen bir kenara bırakıyorum, sadece işin devlet katkısı boyutuna odaklanıyorum. Bu durumda; çocuğunuzu 8 yaşında BES’e soktunuz, 18 yaşını doldurduğunda devlet katkısının yüzde 60’ını, yani katkının yarısından fazlasını hak etmiş oluyor. Bir yaşında BES’li yaptınız, çocuğunuz daha 11 yaşına gelmeden katkının yüzde 60’ını hak etmiş oluyor. Hani dedim ya, bugün 9 bin yeni doğan BES’e girdi diye; işte bugün o giren bebekler, 10 yaşına geldiklerinde adına ödenen devlet katkılarının yarısından fazlasını hak etmiş olacaklar. Diyeceğim o ki, çocuğuna BES yaptıranların daha bugünden emeklilik süresi olan 56 yaşa takılmamaları gerekiyor.

DEVLET KATKISI 10.732 TL

Hazır konu devlet katkısından açılmışken, çok bilinmeyen bir konuya da açıklık getireyim. Kimi okuyucular diyor ki, ’18 yaş altının sisteme girmesinin pek önemi yok, zaten çocuğumuz için BES yaptırıyorduk’. Doğru da, kendi adınıza yaptırabiliyordunuz, BES planında sizin isminiz yazıyordu, lehdar olarak çocuğunuzu gösterebiliyordunuz. Şimdi ise çocuğunuz ya da torununuz veya kuzeniniz adına yaptırabiliyorsunuz ve BES sözleşmesinde çocuğun adı yazıyor. Peki, bunun sağladığı avantaj nedir? En önemlisi devlet katkısı avantajı. Şöyle anlatayım. Malum BES’teki bir kişinin en yüksek yararlanabileceği devlet katkısı tutarı, yıllık asgari ücret toplamının yüzde 25’ini geçemiyor ki, bugün için bu rakam yıllık 10.732 lira, aylık da 894 lira. Misal; düne kadar hem kendi hem de iki çocuğu için BES yaptıran bir kişi, sözleşmelerinin hepsi kendi adına olduğu için, yıllık en fazla 10.732 lira devlet katkısından yararlanabiliyordu. 18 yaş altının sisteme girmesine imkan tanınmasıyla, sözleşmeler çocukların adına düzenlendiğinden kişi hem kendi için hem de ayrı ayrı iki çocuğu için devlet katkısının en üst limiti olan 10.732 liradan yararlanabilecek ki, bu da yıllık devlet katkısından yararlanma limitini 32.196 liraya çıkarmış oluyor.