AKP'nin MHP ile uzlaşarak hazırladığı ve yürütme dahil pek çok yetkiyi cumhurbaşkanına verecek olan, muhalefetin sert bir şekilde karşı çıktığı anayasa değişiklik teklifinin TBMM Genel Kurulu'ndaki ilk tur görüşmeleri tamamlandı.
AKP'nin 10 Aralık'ta Meclis'e sunduğu 18 maddelik anayasa değişikliği teklifinin ilk turu, CHP ile HDP'nin muhalefetine rağmen uzun süren görüşmeler sonucu dün gece yarısı sonlandı.
TBMM İçtüzüğü gereği anayasa değişikliklerinde ilk turun tamamlanmasının ardından ikinci tur ancak 48 saat geçtikten sonra başlayabiliyor. Bu çerçevede nihai önemdeki ikinci turu görüşmelerine 18 Ocak Çarşamba günü başlanması bekleniyor.
İkinci tur görüşmelerde teklifin kabul edilmesi durumunda onay için öncelikle Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'a gidecek. Onaylanması halinde de en az 60 gün geçmesinin ardından düzenlenecek olan referandumla halka sunulacak.
Teklifle milletvekili sayısı 550'den 600'e çıkarılırken, milletvekili seçilebilme yaşı 25'ten 18'e indiriliyor. TBMM genel seçimleri 5 yılda bir yapılırken, milletvekili ve cumhurbaşkanı seçimleri aynı gün düzenleniyor. Bu çerçevede her iki seçimin de 3 Kasım 2019'da yapılması teklif metninde yer aldı.
Cumhurbaşkanlığına, siyasi parti grupları, son genel seçimlerde geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde 5'ini alan partiler ile en az 100 bin seçmen aday gösterebilecek. Partisinin genel başkanı da olablecek olan cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilecek.
Cumhurbaşkanı, seferberlik, ayaklanma, vatan veya Cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışmanın, ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması hallerinde de Olağanüstü Hal (OHAL) ilan edebilecek.
Cumhurbaşkanı, bir veya daha fazla cumhurbaşkanı yardımcısı atayabilecek. Cumhurbaşkanı hakkında, bir suç işlediği iddiasıyla TBMM üye tam sayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilecek.
Teklife göre ayrıca Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun adı, Hakimler ve Savcılar Kurulu olacak ve 13 üyeden oluşan kurul, iki daireyle çalışacak. Kurulun dört üyesi cumhurbaşkanı, yedi üyesi TBMM tarafından seçilecek. Adalet Bakanlığı Müsteşarı, kurulun doğal üyesi olacak. Anayasa Mahkemesinin üye sayısı da 17'den 15'e düşürülecek.
Bütçe kanun teklifini de TBMM'ye cumhurbaşkanı sunacak.
İKİNCİ TUR NİHAİ ÖNEMDE
Anayasa değişikliği görüşmelerinde ilk tur bir çeşit "antrenman" olarak sayılırken, ikinci turdaki oylamalar belirleyici olacak.
Birinci turda, maddelerin oylamalarında anayasal gereklilik olan 330'un altında dahi oy çıksa, madde ikinci turda 330 ve üzerinde oy almışsa kabul edilmiş sayılacağı için ikinci tur nihai önem taşıyor.
İkinci turda, ilk turdan farklı olarak teklifin tümü ve maddeleri üzerinde görüşme açılmayacak, konuşmalar yapılmayacak, sadece maddeler üzerinde verilen değişiklik önergeleri görüşülecek. Birinci turda üzerinde değişiklik önergesi bulunmayan bir madde hakkında ikinci turda önerge verilemeyecek. Bu nedenle ikinci turun yaklaşık üç gün sürmesi bekleniyor.
Anayasa değişikliğinin halkoylaması, Anayasa değişikliğine ilişkin kanunun Resmi Gazete'de yayımını takip eden 60. günden sonraki ilk pazar günü yapılacak. Teklifin referandumda kabul edilmiş sayılması için, kullanılan geçerli oyların yarısından bir fazlasının "evet" olması gerekecek.