İşte Hürriyet gazetesi yazarı Zeynel Balcı'nın bu haftaki yazısı...
Piyasaların öncelikli gündemi Rusya-Ukrayna kaynaklı gelişmeler olmaya devam ediyor. Ancak önümüzdeki hafta merkez bankalarına ilişkin haber akışları yakından takip edilecek. 17 Mart Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ve 16 Mart ABD Merkez Bankası (Fed) toplantıları ve faiz kararları var. Ayrıca İngiltere ve Japonya Merkez Bankaları toplantıları da olacak. TCMB ve Fed toplantıları piyasalar açısından daha önemli. Hatırlanırsa, gösterge faizin yüzde 14’e çekildiği 17 Aralık 2021 tarihindeki TCMB toplantısının ardından, 2022 yılının ilk çeyreğine kadar izlemede kalınacağı, alınan tedbirlerin sonuçlarının görülmesi sonrası durumun tekrar değerlendirileceği yönünde açıklamalar yapılmıştı. Mart ayı geldi çattı. Şimdi yeni bir karar zamanı. Bu zaman zarfında önemli gelişmeler oldu. Karar aşamasında en önemli parametrelerden biri olan enflasyon (TÜFE) yüzde 54,4 seviyesine yükseldi. 17 Aralık’ta yıllık enflasyon (TÜFE) yüzde 21.3 idi. Enflasyonda yüzde 157 oranında bir artış var. Enflasyon ile TCMB gösterge faiz farkı 40 puanı aştı. (eksi faiz) Aralık toplantısında bu fark 7 puandı. Ayrıca Fed, mart toplantısından itibaren faiz artırımıyla birlikte varlık alımlarının azaltılması ve sonraki aşamada bilanço küçültmeye başlayacağını açıkladı. Fed parasal genişleme politikalarını bitiriyor.
ENFLASYON KAYGISI
Geçen haftaki toplantıda Avrupa Merkez Bankası (ECB) benzer bir yol haritası açıkladı. Zira enflasyon kaygıları oldukça arttı. Son olarak Rusya-Ukrayna savaşına bağlı olarak başta petrol olmak üzere tarım, maden, sanayi, enerji emtia fiyatlarında sert yükselişler görüldü. Son 40 yılın enflasyonunu yaşayan ABD’de şubat enflasyonu (TÜFE) yüzde 7.9 olarak açıklandı. (Ocak’ta yüzde 7.5) Şubat enflasyon verilerine emtia fiyatlarındaki son artışlar dahil değil. Mart ayında muhtemelen daha yüksek olacak. Son günlerde ABD için çift haneli enflasyon tahminleri yapılmaya başlanmış bulunuyor.
İç ekonomik gündemde ise döviz kurlarında tekrar yukarı yönlü ufak çaplı da olsa bir hareketlenme başlamış durumda. “Kur garantili mevduat paketinin” etkileri belli bir süre kurlar üzerinde baskı yaratmıştı. Bu şartlar altında TCMB’nin düşük faiz politikasını sürdürmesi zorlaşacaktır. Bu açıdan olası bir faiz artışını dikkate almak gerekebilir. Kararın ne yönde olacağını bilemiyoruz. Bu açıdan yine de 17 Mart Perşembe günü saat 14.00’ü beklemekte yarar var.
SAVAŞIN PİYASALARA ETKİSİ BİRAZ ZAYIFLADI
RUSYA-Ukrayna savaşı gündemde ilk sıralardaki yerini koruyor. Diğer yandan, savaş ve Rusya’ya karşı ekonomik yaptırımlar devam ediyor. Rusya da karşı hamleler ile cevap vermeye çalışıyor. Bu yönde her gün birçok haber akışı mevcut. Rusya’dan Batı’lı şirketler ve bazı bankaların çıkması, ambargolar, alternatif enerji kaynak arayışları, Rusya’nın bu şirketlere kamulaştırma girişimi, kredi not indirimleri ve sermaye kontrol uygulamaları bunlardan bazıları. Savaş ayrıca ekonomik savaşa dönmüş durumda. ABD ve Avrupa, Ukrayna’nın yanında sıcak çatışmaya girmeyeceklerini açıklamalarının ardından Rusya’yı ekonomik yaptırımlarla caydırmaya çalışıyorlar. Şu ana kadar sonuç vermiş değil. Geçen hafta, Ukrayna kaynaklı uzlaşma mesajlarının ardından Antalya’da iki ülke dışişleri bakanları arasında yapılan görüşmelerden sonuç çıkmadı. Piyasalar barış için umutlanmış, petrol ve altın fiyatlarında geri çekilmeler, borsalarda ise tepki yükselişleri görülmüştü. Görüşmelerden uzlaşı çıkmayınca piyasalar tekrar temkinli bir görünüme bürünmüştü.
GERİLİM KORUNUYOR
Ancak cuma günü Rusya Devlet Başkanı Putin’den gelen “Ukrayna ile yapılan barış görüşmelerinde pozitif gelişmeler var. Size detaylı bir şekilde anlatacağım” açıklaması kısa süreli bir iyimserliğe neden oldu. Tabi ki bu açıklamanın altının doldurulması gerekecek. Bununla birlikte, fiyatlamaların belli ölçüde yapılmış olmasına bağlı olarak savaşın piyasalar üzerindeki etkilerinin biraz azaldığını söylemek mümkün. Ancak Rusya’nın Ukrayna’yı tamamen işgal etmesi ve savaşın yayılması, uluslararası gerginliğin daha ileriye taşınması gibi durumlar söz konusu olursa durumu ayrıca değerlendirmek gerekecek. Savaşın etkilerinin azalması görüşünü destekleyen gelişmeler olarak, ABD ve Almanya başta olmak üzere dış borsalarda görülen düşüşün durması ve güçlü görülmese de yerini tepki yükselişlerine bırakması, altın ve petrolde yükselişlerin durması ve kısa süreli satışların gelmeye başlamasını saymak mümkün. Bunla birlikte savaş şartları ve gerilimin henüz korunduğu notunu eklemek yerinde olacak.
FED’DEN FAİZ ARTTIRIMI BEKLENİYOR
16 Mart toplantısında Fed’den 25 baz puanlık faiz arttırımı beklentisi hakim. Yol haritasını Fed Başkanı Powell, Kongre’de yaptığı sunumda açıklamıştı. Rusya-Ukrayna savaşına rağmen daha önce açıklanan takvimde bir değişim olmadığını teyit etmişti. Zira enflasyon çok yüksek ve emtia fiyatları savaş etkisiyle daha da yükselecek. Nitekim ABD Hazine Bakanı Janet Yellen, Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırısı nedeniyle enflasyonun bu yıl ‘rahatsız edici’ düzeyde yüksek kalmasının beklendiğini, Rusya-Ukrayna savaşına ilişkin çok fazla belirsizlik olduğunu, resesyon beklemediğini açıkladı. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Ukrayna’daki savaş nedeniyle ortaya çıkacak arz açığıyla uluslararası gıda ve yem fiyatlarının yüzde 8 ile yüzde 20 arasında artabileceğini bildirdi. Merkez Bankaları ekonomideki büyüme mi, yoksa kontrolden çıkma riski bulunan enflasyon mu ikileminde. Ancak tercihini enflasyonun kontrol altına alınması yönünde kullanacakları sinyalini verdiler. Kontrolden çıkacak bir enflasyonun orta ve uzun büyümeyi tehdit edeceğini, ekonomiler üzerine getirecekleri yükleri tabi ki biliyorlar. Buradan Türkiye gibi dış finansman ihtiyacındaki ülkeler için bir çıkarım yapacak olursak, durumun daha sıkıntılı olacağını tahmin etmek zor değil. Finansman kaynakları daha kıt ve pahalı olacak.
BORSA İSTANBUL DIŞARIYA GÖRE DAHA GÜÇLÜ
BORSA İstanbul, geçen hafta dış borsalara göre daha güçlü bir görünüm verdi. Dış borsalar düşüş yaşarken haftayı az da olsa primli kapattı. Enflasyona karşı korunma aracı olarak hisse senetlerinin öne çıkması, yabancı yatırımcıların azalması nedeniyle satış baskısının zayıflaması, bankalar ve bazı lokomotif şirketlerin 2021 yılı bilanço performanslarının iyi olması nedeniyle ucuz kalması gibi etkenler ilk akla gelen gerekçeler. Hangisinin daha baskın olduğu konusu tartışma götürür. Ama diğer yandan TCMB verilerine göre; 4 Mart ile biten haftada yabancı yatırımcıları hisse senetleri ve tahvil bonodaki satışları devam ediyor. Hisse senetlerinde 309.2 milyon dolar, tahvil bonoda (DİBS) 181.4 milyon dolarlık satış yapıldı. Borsa İstanbul’da hisse senetlerindeki yabancı payı data şirketleri ekranlarında cuma akşamı itibariyle yüzde 37.83 olarak görüldü. Yine TCMB verilerine göre aynı haftada, brüt rezervler ve banka döviz mevduatlarında gerileme sürdü. TCMB brüt rezervleri 110.2 milyar dolar, bankaların yabancı para mevduatları 214.1 milyar dolar olarak kaydedildi. Cuma günü açıklanan cari denge ise 7.1 milyar dolar açık ile ocak ayını tamamladı. Dış ticaret açıkları ve enerji faturasının kabarması nedeniyle cari açık bir süre daha devam edebilir.
BORSADA TEPKİ ÇIKIŞI SÜRÜYOR
BORSADA dalgalı seyirle birlikte tepki çıkış devam ediyor. İlk destekler 2.040-2.020 seviyelerinde bulunurken sonraki destekler 1.960 ve 1.880 olarak görülüyor. İlk dirençler ise 2.065-2.100 seviyelerinde. Tepki çıkışının devamı ve güç kazanması için bu noktaların geçilmesi önemli olacak. Sonraki dirençler 2.150-2.200 seviyelerinde bulunuyor. Satış denemelerine rağmen tepki çıkışı korunuyor.